41Ponadto, bracia, prosimy i upominamy was w imię Pana Jezusa: postępujcie tak, jak wam przekazaliśmy, abyście podobali się Bogu. Owszem, już tak postępujecie, ale czyńcie to coraz lepiej!2Znacie przecież polecenia, jakie daliśmy wam w imię Pana Jezusa. 3Jest wolą Boga, abyście byli święci. Powstrzymajcie się od nierządu. 4Niech każdy z was wie, że własne ciało należy traktować z szacunkiem jako święte, 5a nie z namiętnym pożądaniem, jak to czynią poganie, którzy nie znają Boga. 6Niech nikt w tej sprawie nie popełnia wykroczeń i nie oszukuje swego brata, ponieważ Pan będzie karał za wszystkie takie czyny, jak to już powiedzieliśmy i zaświadczyliśmy.7Bóg bowiem nie powołał nas do nieczystości, lecz do świętości. 8Kto więc to lekceważy, lekceważy nie człowieka, lecz Boga, który daje wam swego Ducha Świętego.
9Nie musimy natomiast pisać wam o braterskiej miłości, gdyż sam Bóg was pouczył, abyście się wzajemnie miłowali. 10Czynicie to przecież względem wszystkich braci w całej Macedonii. Zachęcamy was jedynie, bracia: czyńcie to coraz doskonalej! 11Usiłujcie zachować spokój, jak wam nakazaliśmy, spełniajcie to, co do was należy, i sami pracujcie na swe utrzymanie, 12abyście postępując szlachetnie wobec ludzi z zewnątrz, nie byli od nikogo zależni.
Powtórne przyjście Pana
13Nie chcemy, bracia, byście nie wiedzieli o losie tych, którzy umierają. Nie smućcie się zatem, jak inni, którzy nie mają nadziei.14Jeżeli bowiem wierzymy, że Jezus umarł i zmartwychwstał, to wraz z Nim Bóg przywróci do życia także tych, którzy zasnęli zjednoczeni z Jezusem.15To wam głosimy jako słowo Pańskie: my, którzy nadal żyjemy pozostawieni do przyjścia Pana, nie wyprzedzimy tych, którzy zasnęli.16Bowiem sam Pan zstąpi z nieba na wezwanie, na głos archanioła i dźwięk trąby Bożej. Wówczas ci, którzy umarli w Chrystusie, powstaną pierwsi. 17Potem my, pozostawieni przy życiu, wraz z nimi będziemy porwani w obłoki, w powietrze, na spotkanie Pana. I tak zostaniemy z Panem na zawsze. 18Tymi słowami pocieszajcie jedni drugich.
ciało – gr. słowo przetłumaczone tutaj jako ‘ciało’ może być tłumaczone także jako ‘żona’. W takim przypadku tekst ten dotyczyłby świętości małżeństwa (1Kor 7,2).
Macedonia – zob. 1Tes 1,7+.
Paweł przedstawia powrót Chrystusa jako wydarzenie bliskie. Jest to spowodowane tęsknotą apostoła i nadzieją na rychłe spotkanie z Panem. Jednak dalsze zdania świadczą o świadomości Pawła, że termin Paruzji jest nieznany.
my, pozostawieni przy życiu – Paweł nie mówi koniecznie o sobie i swoim pokoleniu, lecz w ogóle o ludziach żyjących na ziemi, z którymi on się utożsamia. Sam spodziewa się umrzeć jeszcze przed tym wydarzeniem (2Kor 5,3; Flp 1,23).
BRAT - słowo ‘brat’ (siostra) w Piśmie Świętym może oznaczać brata rodzonego, współmałżonka lub narzeczonego (Tb 7,12; por. Pnp 4,9), dalszego krewnego, przyjaciela, rodaka, a nawet sojusznika. ST, obok braterstwa opartego na więzach krwi, wyraźnie podkreśla sens tego pojęcia w odniesieniu do wspólnoty i więzi duchowej ufundowanej na współodczuwaniu (1Sm 1,26) lub na mocy tego samego przymierza (Am 1,9; 1Mch 12,10). W NT pojęcie to odnosi się przede wszystkim do braci w wierze (Mt 18,15). Członkowie pierwszych wspólnot chrześcijan samych siebie określali mianem braci (np. 1Kor 6,6; Ef 6,21; Kol 1,1; Ap 1,9) i sióstr (np. Rz 16,1; 1Kor 9,5); takie braterstwo ma swoje Źródło we wspólnym dziecięctwie Bożym (Rz 8,14-17). Jako dzieci jednego Ojca wszyscy wierzący stają się dziedzicami Jego obietnic.
IMIĘ - oznaczało istotę, tożsamość i tajemnicę osoby, do której się odnosiło. Nadanie dziecku konkretnego imienia wyrażało oczekiwania rodziców, jakie z nim wiązali, jak również zadania, jakie dana osoba ma do spełnienia w życiu (Mt 16,18). Dlatego w kulturze semickiej imię zawsze wyrażało możliwości społeczne człowieka (Lb 16,2). Izraelici przywiązywali wielką wagę do nadawania imion. Zmienić komuś imię oznaczało obdarzyć go nową osobowością (Rdz 17,5; 17,15). Bóg, objawiając swoje imię człowiekowi ( Wj 3,14), pozwolił mu zbliżyć się do swojej tajemnicy, dopuścił go do głębokiej zażyłości ze sobą (J 17,6.26). Jego imię jest uświęcane (Iz 29,23), uwielbiane (Ps 7,18), kochane (Ps 5,12), wieczne (Ps 135,13) i groźne (Pwt 28,58). Świątynia była miejscem, w którym z woli Boga przebywało Jego imię (Pwt 12,5), czyli stale była napełniona Jego obecnością. Żydzi z szacunku dla Boga nigdy nie wypowiadali Jego imienia, zastępując je pomocniczymi określeniami typu: mój Pan, Bóg, Ten, co przebywa w górach. Bóg wybrał również imię dla swojego Syna. Imię Jezus jest święte i tożsame z imieniem Bożym (Ap 14,1). Apostołowie w imię Jezusa uzdrawiali chorych (Dz 3,6), wyrzucali demony (Mk 9,38), czynili cuda (Mt 7,22). Ich działania były w istocie działaniami samego Jezusa, który przekazując uczniom władzę i moc, uczynił ich kontynuatorami swojej misji. Zob.
JEZUS.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
JEZUS (hebr. Jehoszua, Jeszua - ‘Bóg zbawia’ lub ‘Bóg jest moim zbawieniem’) - imię wybrane przez Boga dla swojego Syna. Archanioł Gabriel, oznajmiając Maryi, że Bóg wybrał Ją na matkę Zbawiciela, polecił Jej, aby mającemu urodzić się dziecku nadano imię Jezus ( Łk 1,31). W ST imię to nosili: następca Mojżesza (Wj 17,8nn) oraz autor Mądrości Syracydesa, jednak przez szacunek do Zbawiciela, sukcesora Mojżesza nazywa się Jozuem, a księga Mądrość Syracydesa wzięła swoją nazwę od imienia ojca jej autora. Często w NT Jezus jest nazywany Chrystusem, co wynika z Jego mesjańskiego posłannictwa. Zob.
CHRYSTUS.
BRAT - słowo ‘brat’ (siostra) w Piśmie Świętym może oznaczać brata rodzonego, współmałżonka lub narzeczonego (Tb 7,12; por. Pnp 4,9), dalszego krewnego, przyjaciela, rodaka, a nawet sojusznika. ST, obok braterstwa opartego na więzach krwi, wyraźnie podkreśla sens tego pojęcia w odniesieniu do wspólnoty i więzi duchowej ufundowanej na współodczuwaniu (1Sm 1,26) lub na mocy tego samego przymierza (Am 1,9; 1Mch 12,10). W NT pojęcie to odnosi się przede wszystkim do braci w wierze (Mt 18,15). Członkowie pierwszych wspólnot chrześcijan samych siebie określali mianem braci (np. 1Kor 6,6; Ef 6,21; Kol 1,1; Ap 1,9) i sióstr (np. Rz 16,1; 1Kor 9,5); takie braterstwo ma swoje Źródło we wspólnym dziecięctwie Bożym (Rz 8,14-17). Jako dzieci jednego Ojca wszyscy wierzący stają się dziedzicami Jego obietnic.
KARA BOŻA - w Piśmie Świętym obecny jest obraz Boga rozgniewanego, który karze człowieka za jego złe czyny (np. Ps 94,2). Aby właściwie zrozumieć sens kary Bożej, należy odczytać ją w perspektywie teologicznej. Wskazywanie na karę Bożą uzmysławia człowiekowi trzy ważne rzeczywistości: człowiek jest istotą grzeszną, w życiu ludzkim konieczne jest nawracanie się, Bóg jest sędzią i zbawcą stworzenia. Chociaż Bóg jest najwyższym sędzią ludzkiego postępowania i gwarantem sprawiedliwości, to jednak rozumienie Jego działania nie może być sprowadzone do prostego nagradzania lub karania człowieka przez zapewnienie mu ziemskiego powodzenia za dobre postępowanie albo sprowadzenie na niego nieszczęścia w życiu osobistym, rodzinnym czy społecznym, gdy popełnił on zło. Boże działanie zawsze pozostaje tajemn icą (np. Prz 30,2-5; Iz 29,13n; 1Kor 1,19-21). Istotą kary Bożej jest pozwolenie na to, aby człowiek poniósł konsekwencje swoich złych wyborów. Kara Boża nie może być więc rozumiana jako odwet Boga na człowieku. Jej cel jest przede wszystkim wychowawczy, aby człowiek uświadomił sobie swoje oddalenie od Boga i na przyszłość zaniechał czynienia zła. Bóg w swojej mądrości przede wszystkim prowadzi człowieka do pełnego rozwoju i na różne sposoby uczy go, jak poznawać prawdę, dobro i piękno oraz jak żyć według zasad miłości i sprawiedliwości (np. Łk 13,1-9; 19,2-10; J 8,3-11). Bóg objawia się człowiekowi przede wszystkim jako miłosierny Stwórca. W zależności od nastawienia człowieka doświadczającego kary, może mieć ona dwojaki skutek: albo człowiek biernie przyjmie potępiający wyrok i nie wyciągnie żadnych wniosków z doświadczenia, które go spotkało, albo zobaczy w karze wezwanie do przemiany i powróci do Boga (np. Łk 15,14-20). Kara Boża, wpisana w zbawczy plan Boga, jest więc skutecznym środkiem pomagającym człowiekowi trwać przy Nim i mimo grzechu nieustannie do Niego wracać. W oparciu o Pismo σwięte wykształciła się idea kary, która trwa nawet po śmierci człowieka (np. Mt 10,28; 18,9; 25,41; J 5,29; Jud 4). Może być ona czasowa, aby człowiek dopełnił swojego oczyszczenia ze zła popełnionego za życia ziemskiego (np. 1Kor 3,12-15), ale też może trwać wiecznie, jeśli człowiek w sposób świadomy i bezwzględny odrzuca Boga i Jego miłosierdzie (np. Mk 9,47n). Zob.
GNIEW BOŻY.
BRAT - słowo ‘brat’ (siostra) w Piśmie Świętym może oznaczać brata rodzonego, współmałżonka lub narzeczonego (Tb 7,12; por. Pnp 4,9), dalszego krewnego, przyjaciela, rodaka, a nawet sojusznika. ST, obok braterstwa opartego na więzach krwi, wyraźnie podkreśla sens tego pojęcia w odniesieniu do wspólnoty i więzi duchowej ufundowanej na współodczuwaniu (1Sm 1,26) lub na mocy tego samego przymierza (Am 1,9; 1Mch 12,10). W NT pojęcie to odnosi się przede wszystkim do braci w wierze (Mt 18,15). Członkowie pierwszych wspólnot chrześcijan samych siebie określali mianem braci (np. 1Kor 6,6; Ef 6,21; Kol 1,1; Ap 1,9) i sióstr (np. Rz 16,1; 1Kor 9,5); takie braterstwo ma swoje Źródło we wspólnym dziecięctwie Bożym (Rz 8,14-17). Jako dzieci jednego Ojca wszyscy wierzący stają się dziedzicami Jego obietnic.
JEZUS (hebr. Jehoszua, Jeszua - ‘Bóg zbawia’ lub ‘Bóg jest moim zbawieniem’) - imię wybrane przez Boga dla swojego Syna. Archanioł Gabriel, oznajmiając Maryi, że Bóg wybrał Ją na matkę Zbawiciela, polecił Jej, aby mającemu urodzić się dziecku nadano imię Jezus ( Łk 1,31). W ST imię to nosili: następca Mojżesza (Wj 17,8nn) oraz autor Mądrości Syracydesa, jednak przez szacunek do Zbawiciela, sukcesora Mojżesza nazywa się Jozuem, a księga Mądrość Syracydesa wzięła swoją nazwę od imienia ojca jej autora. Często w NT Jezus jest nazywany Chrystusem, co wynika z Jego mesjańskiego posłannictwa. Zob.
CHRYSTUS.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
Świętość życia: miłość i odpowiedzialność
Życie chrześcijańskie wymaga nieustannego postępu, dojrzewania, rozwoju. Bóg chce, abyśmy byli święci (Ef 1,4; 1Tes 4,3.7; 2Tes 2,13). On sam uświęca (1Kor 6,11; 1Tes 5,23), za Jego sprawą Chrystus stał się naszym uświęceniem (1Kor 1,30); dla uświęcenia otrzymaliśmy Ducha Świętego (1Kor 6,11; 1Tes 4,8; 2Tes 2,13). Chrześcijanie nazywani są „świętymi” (np. Dz 9,13; 1Kor 6,1; 16,11), ale w imię Pana Jezusa muszą wciąż podejmować wysiłek stawania się coraz lepszymi (Rz 6,19; 1P 1,15). Powołanie do świętości nakłada na wierzących w Chrystusa obowiązek chrześcijańskiego stylu życia na co dzień. Polega on, między innymi, na unikaniu grzechów oraz na braterskiej miłości. Spośród grzechów Paweł wymienia nierząd, który jest wykroczeniem przeciwko człowiekowi i Bogu. Czyni to, gdyż Tesaloniczanie żyjący wśród pogan byli szczególnie narażeni na wpływ ich swobodnej etyki w dziedzinie życia seksualnego. Braterska miłość natomiast wyraża się w trosce o innych, zabieganiu o pokój i utrzymywaniu się z pracy własnych rąk. Brak zależności od innych nie oznaczał egoistycznej samowystarczalności, ale miał polegać na tym, by chrześcijanie nie byli dla nikogo ciężarem. Przykład takiego życia dał sam Paweł (np. 2Kor 11,9; 1Tes 2,7-9).
Powtórne przyjście Pana
Paweł swoje nauczanie koncentrował wokół prawdy o Zmartwychwstaniu Chrystusa, przez którego Bóg pojednał świat ze sobą (2Kor 5,18; Kol 1,22) i którego przyjścia oczekujemy (1Tes 1,9n). Ponowne przyjście Chrystusa, czyli tzw. Paruzja, chrześcijanom z Tesaloniki wydawała się czymś tak bliskim, że śmierć niektórych z nich stała się przyczyną niepokoju i pytań. Paweł uzupełnia braki ich wiary (1Tes 3,10), potwierdzając podstawowe nauczanie dotyczące zmartwychwstania. Opisując przyjście Pana Jezusa, Paweł wykorzystuje elementy popularnego w ówczesnych czasach gatunku literackiego zwanego apokalipsą. Trąba, obłoki, ogień (np. Mt 24,30n; 2Tes 1,8) w ST podkreślały doniosłość każdego objawienia się Pana (Wj 13,22; 19,16). Scenerii, w jakiej nastąpi przyjście Chrystusa na Sąd Ostateczny, nie należy rozumieć dosłownie. Jest to symboliczna „scenografia”, wykorzystana jako tło dla przedstawienia wydarzeń związanych z drugim przyjściem Chrystusa. Zasadniczą treść nauczania Pawła – którą głosi on jako naukę Pańską (1Tes 4,15) – stanowi zapewnienie, że Jezus, Syn Boży, przez swoją Śmierć otworzył wszystkim możliwość zbawienia, zarówno tym, którzy żyją, jak i tym, którzy już umarli (1Tes 5,10). Wszystko inne: czas, miejsce i sposób, w jaki Paruzja się dokona, nie mają znaczenia (1Kor 15,35-53+). Nikt nie zna daty tych wydarzeń (Mt 24,35; Dz 1,7; 1Tes 5,1). Chrześcijanie muszą więc czuwać (Mt 24,42.50; 25,13; Rz 13,11; 1Kor 16,13; Kol 4,2; 1Tes 5,6; 1P 1,13; 5,8; Ap 3,2n; 16,15). W późniejszych pismach Paweł przestrzega przed tymi, którzy mówią, że już nadchodzi dzień Pański (2Tes 2,1n).
Pierwszy List do Tesaloniczan
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Powszechnie Pierwszy List do Tesaloniczan jest uznawany za najstarsze pismo NT. Został on napisany przez Pawła niedługo po jego pierwszej wizycie w Tesalonice (obecnie: Saloniki), która była stolicą rzymskiej prowincji w Macedonii. Paweł odwiedził to miejsce pod koniec 49 r. lub na początku 50 r., podczas swojej drugiej podróży misyjnej.
Działalność ewangelizacyjna w Tesalonice trwała krótko, zaledwie kilka tygodni (Dz 17,1-10). Ze względu na nieprzychylne nastawienie Żydów, Paweł musiał przerwać dzieło budowania wspólnoty chrześcijan. Uciekł do Berei i potem dalej przez Ateny dotarł do Koryntu. Zatroskany o los Kościoła w Tesalonice posłał tam swojego ucznia Tymoteusza, aby osobiście zobaczył, jak funkcjonuje tworząca się wspólnota. Paweł, po otrzymaniu dokładnej relacji od Tymoteusza, z jednej strony cieszył się rozwojem wiary w tamtejszym Kościele, a z drugiej martwił się widocznym u wiernych brakiem zrozumienia niektórych istotnych kwestii. Napisał więc ok. 50 r. list, w którym wyraził radość z ich wiary, miłości i nadziei. Tłumaczył także trudny problem powrotu Chrystusa na ziemię oraz zachęcał do wytrwałości i wierności nauce, którą im głosił (1Tes 1,3). Analizując treść Pierwszego Listu do Tesaloniczan, można dostrzec w nim pewien brak spójności. Niektórzy badacze sugerują, że stanowi on połączenie dwóch odrębnych pism Pawła. Postawiono hipotezę, że pierwszy list został napisany w Atenach i dostarczony Tesaloniczanom przez Tymoteusza, a po jego powrocie, już w Koryncie, Paweł, bogatszy o wieści przyniesione przez ucznia, napisał drugi list, znacznie szerszy, który był bezpośrednią odpowiedzią na problemy tamtejszej wspólnoty. Z czasem oba pisma miały być połączone w jeden list, znany jako Pierwszy List do Tesaloniczan.
Treść i teologia
Z relacji Tymoteusza Paweł dowiedział się, że nie wszystko, czego nauczał w czasie swojego krótkiego pobytu w Tesalonice, zostało poprawnie zrozumiane. Głównym problemem było właściwe rozumienie Paruzji, czyli powtórnego przyjścia Chrystusa. Chrześcijanie wywodzący się z pogaństwa wierzyli, że nastąpi ono bardzo szybko, dlatego zaniedbywali codzienne obowiązki, oddając się biernemu oczekiwaniu (1Tes 4,3n). Ponadto błędna interpretacja zapowiedzi nadejścia czasów ostatecznych budziła wśród chrześcijan wielki niepokój o los zmarłych. Odnosząc się do tych wątpliwości, Paweł tłumaczy, że kiedy Chrystus powróci na ziemię, umarli zmartwychwstaną, a żywi zostaną złączeni z Chrystusem i na wieki będą przebywać w Jego chwale (1Tes 4,13-18). Moment Paruzji nastąpi niespodziewanie, przyjdzie jak złodziej, dlatego postawa czekających na powrót Pana ma być nieustannym czuwaniem polegającym na wiernym wypełnianiu nauki Chrystusa (1Tes 5,1-11). Paweł daje również wiele praktycznych wskazań dotyczących życia chrześcijańskiego. Apostoł w formie krótkich zachęt ukazuje, jak w konkretnej sytuacji chrześcijanie powinni realizować wezwanie do jedności i miłości (1Tes 5,12-22).
Życie chrześcijańskie wymaga nieustannego postępu, dojrzewania, rozwoju. Bóg chce, abyśmy byli święci (Ef 1,4; 1Tes 4,3.7; 2Tes 2,13). On sam uświęca (1Kor 6,11; 1Tes 5,23), za Jego sprawą Chrystus stał się naszym uświęceniem (1Kor 1,30); dla uświęcenia otrzymaliśmy Ducha Świętego (1Kor 6,11; 1Tes 4,8; 2Tes 2,13). Chrześcijanie nazywani są „świętymi” (np. Dz 9,13; 1Kor 6,1; 16,11), ale w imię Pana Jezusa muszą wciąż podejmować wysiłek stawania się coraz lepszymi (Rz 6,19; 1P 1,15). Powołanie do świętości nakłada na wierzących w Chrystusa obowiązek chrześcijańskiego stylu życia na co dzień. Polega on, między innymi, na unikaniu grzechów oraz na braterskiej miłości. Spośród grzechów Paweł wymienia nierząd, który jest wykroczeniem przeciwko człowiekowi i Bogu. Czyni to, gdyż Tesaloniczanie żyjący wśród pogan byli szczególnie narażeni na wpływ ich swobodnej etyki w dziedzinie życia seksualnego. Braterska miłość natomiast wyraża się w trosce o innych, zabieganiu o pokój i utrzymywaniu się z pracy własnych rąk. Brak zależności od innych nie oznaczał egoistycznej samowystarczalności, ale miał polegać na tym, by chrześcijanie nie byli dla nikogo ciężarem. Przykład takiego życia dał sam Paweł (np. 2Kor 11,9; 1Tes 2,7-9).