31Pamiętaj, że w dniach ostatecznych nadejdą ciężkie chwile. 2Ludzie będą bowiem samolubni, chciwi, pyszałkowaci, wyniośli, bluźniący, nieposłuszni rodzicom, niewdzięczni, bezbożni, 3nieczuli, nieustępliwi, rzucający oszczerstwa, nieopanowani, okrutni, nienawidzący dobra, 4zdradliwi, porywczy, zarozumiali i kochający przyjemności bardziej niż Boga. 5Będą zachowywać pozory pobożności, a wyprą się tego, co jest jej siłą. Unikaj takich ludzi. 6Z nich bowiem wywodzą się ci, którzy krążą po domach i bałamucą naiwne kobiety obciążone grzechami, ulegające różnym pożądaniom. 7Takie ciągle się uczą, ale nigdy nie mogą dojść do poznania prawdy. 8Jak niegdyś Jannes i Jambres zbuntowali się przeciw Mojżeszowi, tak też i ci buntują się przeciwko prawdzie. Są to ludzie o wypaczonym myśleniu i chwiejni w wierze.9Tacy nie zajdą daleko, gdyż ich głupota – podobnie jak i tamtych – stanie się jawna dla wszystkich.
Wierność powołaniu i wartość Pisma Świętego
10Ty natomiast poszedłeś za moją nauką. Naśladujesz mój sposób życia, moje postanowienia, wiarę, wielkoduszność, miłość, wytrwałość 11w prześladowaniach i cierpieniach, jakie spotkały mnie w Antiochii, w Ikonium i w Listrze. Ileż to zniosłem prześladowań, a ze wszystkich Pan mnie wybawił! 12Zresztą wszyscy, którzy chcą żyć pobożnie w Chrystusie Jezusie, będą prześladowani. 13Tymczasem niegodziwi i oszuści będą coraz bardziej pogrążać się w złu, sami błądząc i innych wprowadzając w błąd. 14Ty natomiast trwaj w tym, czego się nauczyłeś i co ci powierzono, wiedząc, kim byli twoi nauczyciele! 15Już od dzieciństwa znasz Pisma święte, które mogą napełnić cię mądrością prowadzącą do zbawienia przez wiarę w Chrystusie Jezusie. 16Każde Pismo jest przez Boga natchnione i pożyteczne do nauczania, upominania, poprawiania, wychowywania w sprawiedliwości, 17tak aby człowiek Boży był doskonały, zdolny do każdego dobrego czynu.
dni ostateczne – czas, który bezpośrednio będzie poprzedzał powtórne, chwalebne przyjście Chrystusa Pana, czyli Paruzję.
naiwne kobiety – w starożytności kobiety na ogół nie miały wykształcenia. Niektóre z takich kobiet mogły pomagać w szerzeniu błędnych nauk (1Tm 2,9-15; 5,13.15).
Jannes i Jambres – imiona nadane egipskim czarownikom i mędrcom przez późniejszą tradycję (Wj 7,11-13.22; 8,14; 9,11).
Antiochia – chodzi o Antiochię Pizydyjską, rzymską kolonię w środkowo-wschodniej Azji Mniejszej (Dz 13,14+).
Ikonium – miasto handlowe w rzymskiej prowincji Galacji w Azji Mniejszej (Dz 13,51+).
Listra – miasto w Likaonii w Azji Mniejszej, które było rzymską kolonią (Dz 14,6+).
Pismaświęte – czyli księgi ST, ale być może także listy apostolskie, które wówczas były już znane we wspólnotach chrześcijańskich.
Pismo – chodzi o Księgi Święte.
Jeden z podstawowych argumentów potwierdzających natchniony charakter Pisma Świętego, czyli jego Boże autorstwo (2P 1,19-21). Sąsiednie zdania wyjaśniają skutki natchnienia: Pismo Święte zawiera prawdę zbawczą, zdolną kształtować człowieka.
GRZECH - postawa człowieka przeciwna woli, jaką Bóg ma wobec swojego stworzenia, którą przekazał człowiekowi w prawie naturalnym i objawił w ustanowionych przez siebie przykazaniach. Autorzy ksiąg biblijnych stosują wiele pojęć, za pomocą których opisują rzeczywistość grzechu. Grzech jest rozumiany przede wszystkim jako akt buntu przeciwko Bogu, wyrażający się w świadomym i dobrowolnym zanegowaniu Jego panowania (Rdz 3,1-7). Zawsze towarzyszy mu próba postawienia kogoś lub czegoś na miejscu Boga. Dlatego każdy przejaw grzechu w swojej istocie jest aktem bałwochwalstwa (Rz 1,18 - 3,20). Konsekwencją buntu przeciwko Bogu jest pogwałcenie Jego praw, co księgi Pisma Świętego oddają obrazowym wyrażeniem: chybienie celu. Inny sposób opisywania rzeczywistości grzechu w Piśmie Świętym polega na przedstawianiu go w kategoriach obrazy Boga, przestępstwa, które pociąga za sobą winę i karę. Autorzy NT rozumieją grzech również jako dług, który człowiek zaciąga względem Boga (np. Mt 6,12-15; Łk 7,40-43; Kol 2,14). Apostoł Paweł, omawiając w Liście do Rzymian (Rz 5 - 7) genezę grzechu i śmierci, odwołuje się do obrazów zawartych w Księdze Rodzaju (Rdz 3,1nn). Powszechne nieposłuszeństwo ludzi, ukazane w grzechu Adama, zostało odkupione Męką i Śmiercią Jezusa. Tryumf Chrystusa nad grzechem i śmiercią otworzył ludziom drogę do Boga i życia wiecznego. Zob.
ADAM.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
CHRYSTUS (gr. christos - ‘namaszczony’, odpowiednik hebr. masziach - ‘mesjasz’, ‘pomazaniec’) - w ST w ten sposób określano królów Izraela, którym przekazywano władzę w obrzędzie namaszczenia oliwą (Sdz 9,8-15; 2Sm 5,3; 1Krl 1,39; Ps 89,21; Syr 43,13), a także kapłanów, których takim obrzędem wprowadzano w urząd (Wj 29,7; Kpł 4,3.5.16; Syr 45,15). Pismo Święte używa tego terminu w odniesieniu do Dawida i jego sukcesorów, kontynuujących zapoczątkowaną przez niego dynastię (2Sm 7,12nn). Z czasem utrwaliła się w Izraelu wizja króla-kapłana, który miał być idealnym władcą czasów ostatecznych. Miał on zamknąć dynastię królów i utrwalić królestwo Boże na ziemi. Jego panowanie miało mieć charakter duchowy i powszechny. W NT tytuł pomazaniec prawie wyłącznie występuje w greckiej formie christos i odnosi się jedynie do osoby Jezusa z Nazaretu jako Zbawiciela namaszczonego i objawianego światu przez Ojca, który Go posyła na ziemię, aby wypełnił dzieło odkupienia (Mt 16,16n). W Kościele pierwotnym powszechnie posługiwano się tym określeniem w odniesieniu do Jezusa i dlatego zaczęło ono funkcjonować jako Jego imię własne. Zob.
NAMASZCZENIE.
JEZUS (hebr. Jehoszua, Jeszua - ‘Bóg zbawia’ lub ‘Bóg jest moim zbawieniem’) - imię wybrane przez Boga dla swojego Syna. Archanioł Gabriel, oznajmiając Maryi, że Bóg wybrał Ją na matkę Zbawiciela, polecił Jej, aby mającemu urodzić się dziecku nadano imię Jezus ( Łk 1,31). W ST imię to nosili: następca Mojżesza (Wj 17,8nn) oraz autor Mądrości Syracydesa, jednak przez szacunek do Zbawiciela, sukcesora Mojżesza nazywa się Jozuem, a księga Mądrość Syracydesa wzięła swoją nazwę od imienia ojca jej autora. Często w NT Jezus jest nazywany Chrystusem, co wynika z Jego mesjańskiego posłannictwa. Zob.
CHRYSTUS.
Znaki czasów ostatecznych
W dniach ostatecznych zło uderzy ze szczególną siłą, wypaczając umysły i serca ludzi. Wielu odejdzie od Boga i Jego przykazań. Zapowiedział to już sam Chrystus (np. Mt 24,23n), także Paweł mówił o tym wiele razy (np. Dz 20,29n; 2Tes 2,3; 1Tm 4,1n). W ślad za tym pójdzie ogromny upadek moralny ludzi, opisany tutaj w formie katalogu występków (Rz 1,27-31; 13,13; 1Kor 5,10n; 2Kor 12,20; Ga 5,19nn). Zło będzie rozprzestrzeniało się poprzez fałszywych apostołów, żerujących na ludzkiej naiwności. Autor radzi ich unikać, bo wcześniej czy później prawda i tak zwycięży. Przywołuje tu wydarzenia z czasów Mojżesza, kiedy to magiczne sztuczki egipskich mędrców, choć efektowne, okazały się niczym wobec mocy jedynego, prawdziwego Boga. Potęga faraona została złamana. Podobnie fałszywi nauczyciele, choć wpływowi, ostatecznie skazani są na niepowodzenie.
Wierność powołaniu i wartość Pisma Świętego
Pierwsze wspólnoty chrześcijan doświadczyły, że głoszona Ewangelia dla jednych jest zgorszeniem i głupstwem (Rz 9,32; 1Kor 1,18.21.23), a dla drugich mocą Bożą (Rz 1,16), która stopniowo przemienia ludzkie umysły i serca. Droga chrześcijanina do zbawienia przebiega szlakiem Chrystusa – także przez cierpienia i prześladowania (J 15,20). Nauczycielem Tymoteusza, a także mistrzem duchowym, był Paweł. W procesie formowania Tymoteusza zawsze doniosłą rolę pełniło słowo Boże, które kształtowało jego myślenie już od dzieciństwa. Teraz tym przyjętym i przenikającym życie Bożym słowem Tymoteusz ma posługiwać się dla pożytku powierzonych mu wiernych. Słowo Boże nie straciło nic ze swojej aktualności. Zawiera ono zbawcze prawdy dla ludzi wszystkich czasów i kultur. Trzeba więc odczytywać zawarte w nim orędzie jako aktualne dziś. Aby słowa Pisma Świętego nie pozostawały martwą literą, Chrystus, odwieczne Słowo Ojca, przez Ducha Świętego oświeca nasze umysły, abyśmy je rozumieli (Łk 24,45). Pismo Święte prowadzi do zbawienia, gdy jest czytane z wiarą.
Drugi List do Tymoteusza
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Drugi list skierowany do Tymoteusza, umiłowanego ucznia Pawła, jest ostatnim pismem i zarazem duchowym testamentem Apostoła Narodów. Paweł, przeczuwając zbliżającą się śmierć (2Tm 4,6-8), przekazuje umiłowanemu uczniowi swoją ostatnią apostolską wolę.
Apostoł jest więziony jak złoczyńca (2Tm 1,8.12.16n; 2,9), doświadcza osamotnienia, gdyż niektórzy z uczniów opuścili go, umiłowawszy ten świat, a inni zostali przez niego odesłani do pracy misyjnej (2Tm 4,10). Dlatego prosi w liście, aby Tymoteusz wraz z Markiem przybyli do niego jak najszybciej (2Tm 4,9.11.21). Po drodze ma zabrać płaszcz i pergaminy pozostawione przez Pawła w Troadzie (2Tm 4,13). Te elementy autobiograficzne są jedynie zewnętrzną ramą pisma. List jest usilną zachętą, aby Tymoteusz strzegł czystości wiary we wspólnocie i aby sam ustrzegł się błędów. Paweł w sposób szczególny wzywa go do przykładnego życia według zasad wiary.
Z treści Drugiego Listu do Tymoteusza wyłania się postać Pawła w podeszłym wieku, u kresu sił, po niedawno odbytej podróży, a obecnie uwięzionego. Z tych danych wynika, że Paweł napisał list w Rzymie, podczas swojego drugiego uwięzienia (ok. 63 r.), a niedawno odbyta podróż byłaby trzecią podróżą misyjną (lata 52-56). Niezgodność tych informacji z wydarzeniami opisanymi w Dziejach Apostolskich skłania niektórych biblistów do stwierdzenia, że Drugi List do Tymoteusza nie został napisany przez samego Pawła.
Treść i teologia
Drugi List do Tymoteusza posiada typowe cechy listów: wyraźnie wyodrębniony wstęp (2Tm 1,1n), zasadnicze przesłanie (2Tm 1,3 – 4,18) i zakończenie (2Tm 4,19-22). W zasadniczej części list ten jest testamentem duchowym lub mową pożegnalną. Ten gatunek literacki posiada własne, charakterystyczne elementy: 1) świadomość zbliżającej się śmierci (2Tm 4,6-8); 2) wspomnienia z przeszłości (2Tm 1,3-6.13; 2,2; 3,10n.14); 3) spojrzenie w przyszłość (2Tm 3,1-9; 4,3n); 4) zachęty, napomnienia i polecenia dla potomnych (2Tm 2,3.7n.14-16.22n; 3,4; 4,1n).
W swoim duchowym testamencie Paweł pozostawia Tymoteuszowi Ewangelię i cały depozyt wiary, który otrzymał. Wzywa umiłowanego ucznia, aby nie ustawał w mężnym głoszeniu słowa Bożego, ale by go strzegł i zachował przed skażeniem błędnymi naukami, a także przekazał następnym pokoleniom chrześcijan.
List urzeka bardzo osobistym charakterem i budzi podziw dla Apostoła Narodów, który po dobrze spełnionej misji ze spokojem oczekuje obiecanej mu nagrody.
W dniach ostatecznych zło uderzy ze szczególną siłą, wypaczając umysły i serca ludzi. Wielu odejdzie od Boga i Jego przykazań. Zapowiedział to już sam Chrystus (np. Mt 24,23n), także Paweł mówił o tym wiele razy (np. Dz 20,29n; 2Tes 2,3; 1Tm 4,1n). W ślad za tym pójdzie ogromny upadek moralny ludzi, opisany tutaj w formie katalogu występków (Rz 1,27-31; 13,13; 1Kor 5,10n; 2Kor 12,20; Ga 5,19nn). Zło będzie rozprzestrzeniało się poprzez fałszywych apostołów, żerujących na ludzkiej naiwności. Autor radzi ich unikać, bo wcześniej czy później prawda i tak zwycięży. Przywołuje tu wydarzenia z czasów Mojżesza, kiedy to magiczne sztuczki egipskich mędrców, choć efektowne, okazały się niczym wobec mocy jedynego, prawdziwego Boga. Potęga faraona została złamana. Podobnie fałszywi nauczyciele, choć wpływowi, ostatecznie skazani są na niepowodzenie.