11Pierwszego dnia drugiego miesiąca, w drugim roku po wyjściu z ziemi egipskiej powiedział Pan do Mojżesza na pustyni Synaj w Namiocie Spotkania:2„Policzcie całą społeczność Izraelitów według rodów i rodzin, licząc imiennie 3izraelskich mężczyzn w wieku od dwudziestu lat wzwyż, zdolnych do walki. Ty i Aaron dokonajcie ich przeglądu według oddziałów wojskowych. 4Powinien wam przy tym pomagać jeden mężczyzna z każdego plemienia, głowa rodu.
Imiona wodzów poszczególnych plemion
5Oto są imiona mężczyzn, którzy mają wam pomagać: z plemienia Rubena – Elisur, syn Szedeura; 6z Symeona – Szelumiel, syn Suriszaddaja; 7z Judy – Nachszon, syn Amminadaba; 8z Issachara – Netaneel, syn Suara; 9z Zabulona – Eliab, syn Chelona; 10spośród synów Józefa: z Efraima – Eliszama, syn Ammihuda; z Manassesa – Gamliel, syn Pedahsura; 11z Beniamina – Abidan, syn Gideoniego; 12z Dana – Achiezer, syn Ammiszaddaja; 13z Asera – Pagiel, syn Okrana; 14z Gada – Eliasaf, syn Deuela; 15z Neftalego – Achira, syn Enana”.
16Ci zostali wezwani ze społeczności jako wodzowie plemion swoich przodków, naczelnicy oddziałów Izraela. 17Mojżesz i Aaron przyjęli więc tych mężczyzn, którzy zostali imiennie wyznaczeni. 18Pierwszego dnia drugiego miesiąca zwołali całą społeczność i spisano wszystkich według przynależności do rodów i rodzin. Spisano ich po kolei, imiennie, od lat dwudziestu wzwyż. 19Mojżesz dokonał ich przeglądu na pustyni Synaj, tak jak mu Pan nakazał.
Dane przeprowadzonego spisu
20Potomków Rubena, pierworodnego syna Izraela, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 21Liczba zarejestrowanych z plemienia Rubena wynosiła czterdzieści sześć tysięcy pięćset. 22Potomków Symeona, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 23Liczba zarejestrowanych z plemienia Symeona wynosiła pięćdziesiąt dziewięć tysięcy trzysta. 24Potomków Gada, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 25Liczba zarejestrowanych z plemienia Gada wynosiła czterdzieści pięć tysięcy sześćset pięćdziesiąt. 26Potomków Judy, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 27Liczba zarejestrowanych z plemienia Judy wynosiła siedemdziesiąt cztery tysiące sześćset. 28Potomków Issachara, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 29Liczba zarejestrowanych z plemienia Issachara wynosiła pięćdziesiąt cztery tysiące czterysta. 30Potomków Zabulona, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 31Liczba zarejestrowanych z plemienia Zabulona wynosiła pięćdziesiąt siedem tysięcy czterysta. 32Potomków Józefa z plemienia Efraima, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn, od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 33Liczba zarejestrowanych z plemienia Efraima wynosiła czterdzieści tysięcy pięćset. 34Potomków Józefa z plemienia Manassesa, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 35Liczba zarejestrowanych z plemienia Manassesa wynosiła trzydzieści dwa tysiące dwieście. 36Potomków Beniamina, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 37Liczba zarejestrowanych z plemienia Beniamina wynosiła trzydzieści pięć tysięcy czterysta. 38Potomków Dana, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 39Liczba zarejestrowanych z plemienia Dana wynosiła sześćdziesiąt dwa tysiące siedemset. 40Potomków Asera, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 41Liczba zarejestrowanych z plemienia Asera wynosiła czterdzieści jeden tysięcy pięćset. 42Potomków Neftalego, wszystkich zdolnych do walki mężczyzn od lat dwudziestu wzwyż, spisano imiennie według rodów i rodzin. 43Liczba zarejestrowanych z plemienia Neftalego wynosiła pięćdziesiąt trzy tysiące czterysta. 44Spisu dokonali Mojżesz i Aaron oraz wodzowie Izraela, po jednym z każdego plemienia. 45Pełna liczba Izraelitów, od lat dwudziestu wzwyż, zdolnych do walki, spisanych według rodów i rodzin, 46wynosiła sześćset trzy tysiące pięćset pięćdziesiąt.
Szczególne obowiązki lewitów
47Lewici nie zostali policzeni według swoich rodów. 48Pan powiedział bowiem do Mojżesza:49„Nie będziesz spisywał plemienia Lewiego i nie włączysz go do spisu synów Izraela. 50Powierzysz im natomiast pieczę nad mieszkaniem Świadectwa, nad jego wyposażeniem i nad wszystkim, co do niego należy. Oni będą przenosić święte mieszkanie i całe jego wyposażenie, będą pełnić w nim służbę, a swoje namioty rozbiją wokół niego. 51Kiedy święte mieszkanie będzie zmieniało miejsce postoju, lewici rozmontują je, a gdy się zatrzyma, znów je zbudują. Jeśli ktoś inny zbliżyłby się do niego, powinien zostać ukarany śmiercią.
52Izraelici rozbiją swoje namioty każdy w swoim obozie i pod swoimi znakami. 53Lewici natomiast postawią namioty wokół mieszkania Świadectwa, aby Pan Bóg nie rozgniewał się na lud Izraela. Lewici powinni trwać na straży mieszkania Świadectwa”.
54Izraelici spełnili więc wszystko, co Pan nakazał Mojżeszowi.
Pierwszego dnia drugiego miesiąca – chodzi o koniec kwietnia.
Namiot Spotkania – prawdopodobnie określenie namiotu, który znajdował się poza obozem i w którym zasięgano rady u Boga (Wj 33,7-11). Był więc on czymś innym od przenośnej świątyni (nazywanej m.in. mieszkaniem Pana, ale także Namiotem Spotkania), która zawsze znajdowała się w centrum obozu (Lb 2,1-31) i w której przechowywano arkę i sprawowano kult (Wj 25 – 30). Istnieje też pogląd, że był tylko jeden Namiot Spotkania.
Znane są podobne spisy w starożytności, np. w królestwie Mari nad Eufratem (XVIII w. przed Chr.).
plemię – plemiona izraelskie (określane w innych przekładach Biblii jako pokolenia izraelskie) wywodziły się od dwunastu synów Jakuba (Rdz 35,22-26). Przypuszcza się, że plemiona tworzyły polityczną konfederację autonomicznych jednostek, która powstała w celach obronnych. Podstawą konfederacji było prawdopodobnie przymierze z Bogiem (wspólna religia), choć nie jest wykluczone, że zamiast jednego wspólnego miejsca kultu, poszczególne plemiona miały własne ośrodki kultu. Pismo Święte zawiera różniące się wykazy plemion izraelskich (np. Rdz 49; Sdz 5,14-18; Pwt 33,6-25), co oznacza, że organizacja plemienna ulegała przeobrażeniom.
Układ podawania imion synów Izraela (Jakuba) w spisie nawiązuje, z pewnymi wyjątkami, do Rdz 35,23-26 (por. Rdz 29,31 – 30,24; 35,16-18). Plemię Józefa zostało w spisie rozbite na potomków Efraima i Manassesa (ww. 32-35), aby mimo wyłączenia ze spisu plemienia Lewiego, zachować liczbę dwunastu plemion (np. Rdz 35,22; Wj 24,4; Joz 4,16; 1Krl 18,31; Ezd 6,17; por. Mt 10,2; 19,28; Ap 21,12.14).
Pierworodnym synem Lewiego był Gerszon i od niego pochodzą Gerszonici. Kehat był drugim synem i od niego pochodzą Kehatyci. Merari był trzecim synem i od niego są Meraryci (Rdz 46,11; Lb 3,17; 4,2-49; 1Krn 6,18nn; 15,5).
mieszkanie Świadectwa – mowa o przenośnej świątyni, której dokładny opis zamieszczony jest w Księdze Wyjścia (Wj 25 – 30; 35 – 40). Por. Lb 1,1+. Określenie mieszkanie Świadectwa występuje bardzo rzadko (w. 53; zob. Wj 38,21; Lb 10,11). Częściej jest mowa o Arce Świadectwa (np. Wj 26,33; Kpł 16,13; Lb 4,5; Joz 4,16). W jednym i drugim przypadku słowo Świadectwo odnosi się do kamiennych tablic z wyrytymi na nich Dziesięcioma przykazaniami.
Układ obozu odzwierciedla teologiczną koncepcję ludu Bożego zawartą w Księdze Liczb. W centrum znajduje się święte mieszkanie (przenośna świątynia), najbliżej niego są kapłani i lewici, następny krąg tworzą pozostali Izraelici (w. 52).
Zadanie to zostało powierzone Kehatytom, którzy pełnili najważniejsze funkcje przy świętym mieszkaniu (Lb 1,47+).
Według tradycji rabinackiej (Targum pseudo‑Jonatana) znakiem obozu Judy był lew na tle koloru sardoniksu; obozu Rubena – człowiek (głowa człowieka) na tle koloru krwawnika; obozu Efraima – byk na tle koloru hiacyntu; obozu Dana – orzeł na tle koloru szaru. Przedstawiciele plemion Judy, Rubena, Efraima i Dana byli dowódcami czterech głównych obozów rozmieszczonych wokół świętego mieszkania od strony: wschodniej, południowej, zachodniej i północnej.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
RÓD - społeczna jednostka organizacyjna, oparta na więzach krwi. Rody łączyły się w większe grupy zwane plemionami lub szczepami, odwołującymi się do wspólnego przodka (np. 1Sm 10,21). Ród jest pojęciem szerszym niż rodzina rozumiana jako wspólnota zamieszkania. Poszczególne rodziny izraelskie łączyły się w rody, na czele których stała jedna osoba (np. Lb 36,1). Przynależność do danego rodu pociągała za sobą konieczność przyjęcia tej samej tradycji religijnej, czyli wyznawanie wiary w Boga swoich przodków (np. Rdz 26,24).
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
PIERWORODNY, PIERWORÓDZTWO- Izraelici, podobnie jak inne ludy Bliskiego Wschodu, wierzyli, że to, co pierwsze, a więc najważniejsze, należy się Bogu. Dotyczyło to zwierząt, plonów ziemi (pierwocin), a także wszelkiego rodzaju wytworów ludzkiej pracy. W sposób szczególny prawo pierworództwa odnosiło się do ludzi. Najstarszy, pierworodny syn w rodzinie należał do Boga. Przynależność ta ma swoje uzasadnienie teologiczne w tym, że Bóg, zanim wyprowadził Izraelitów z Egiptu, wyniszczył tam wszystko, co pierworodne, nie oszczędzając nawet ludzi (Wj 12,29). Ocalił jednak pierworodnych z Izraela, którzy stali się odtąd Jego własnością (np. Wj 13,2; Lb 3,13). To tłumaczy genezę stosowanej przez Żydów praktyki wykupywania każdego pierworodnego syna za pieniądze lub stosowne ofiary składane Bogu ( Wj 13,13). W rodzinach żydowskich pierworodni mieli uprzywilejowaną pozycję. Uważano ich za dziedziców i spadkobierców siły i mocy ojca (Rdz 49,3). Naród izraelski uważał siebie za pierworodnego syna Boga (Wj 4,22). Również Jezus podlegał prawu pierworództwa (Łk 2,22-24). W NT mówi się o Nim jako o Pierworodnym Boga (Hbr 1,6), pierworodnym spośród umarłych (Kol 1,18), pierworodnym wobec całego stworzenia (Kol 1,15), pierworodnym pośród wielu braci (Rz 8,29). Stosując te wyrażenia autorzy NT podkreślają wyjątkową więź Jezusa z Bogiem Ojcem, Jego synowską godność oraz Jego pierwszeństwo jako pośrednika w dziele zbawienia świata i człowieka.
RÓD - społeczna jednostka organizacyjna, oparta na więzach krwi. Rody łączyły się w większe grupy zwane plemionami lub szczepami, odwołującymi się do wspólnego przodka (np. 1Sm 10,21). Ród jest pojęciem szerszym niż rodzina rozumiana jako wspólnota zamieszkania. Poszczególne rodziny izraelskie łączyły się w rody, na czele których stała jedna osoba (np. Lb 36,1). Przynależność do danego rodu pociągała za sobą konieczność przyjęcia tej samej tradycji religijnej, czyli wyznawanie wiary w Boga swoich przodków (np. Rdz 26,24).
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
LEWICI - członkowie plemienia Lewiego, którym na Synaju została powierzona służba kapłańska (Lb 1,50). Po wejściu do Ziemi Obiecanej potomkowie Lewiego nie otrzymali żadnego terytorium, na którym, wzorem innych plemion, mogliby stworzyć własną strukturę społeczną. Ich jedynym zadaniem była troska o kult we wszystkich sanktuariach Izraela, składanie ofiar, nauczanie prawa Bożego i czuwanie, aby było ono przestrzegane (Pwt 17,18; 33,10). Źródłem ich utrzymania były ofiary składane przez lud (Lb 18,20-32). W wyniku reformy liturgicznej za czasów króla Jozjasza (622 r. przed Chr.) i centralizacji kultu w Jerozolimie lewici stracili swoje znaczenie. Kapłani jerozolimscy ograniczyli ich rolę do personelu świątynnego, spełniającego drugorzędne funkcje kultyczne (2Krl 23,8n). Lewici odzyskali swoją pozycję po powrocie z przesiedlenia babilońskiego i zachowali ją aż do momentu zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian w 70 r. po Chr. Zob.
DZIESIĘCINA,
NAJWYŻSZY KAPŁAN.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
MIESZKANIE - przenośna świątynia zbudowana przez Mojżesza na Synaju, a także jedno z określeń oznaczających świątynię wzniesioną w Jerozolimie. Inne ich nazwy to: święte mieszkanie, mieszkanie świadectwa, mieszkanie Pana, namiot, Namiot Spotkania. Przenośna świątynia służyła Izraelitom podczas wędrówki przez pustynię do Ziemi Obiecanej. Szczegółowe wskazówki dotyczące jej konstrukcji oraz wyglądu znajdują się w Wj 25 - 31; 35 - 40. Miała podstawę prostokąta o wymiarach 44 na , a jej wysokość wynosiła . Zewnętrzne ściany stanowiły zawieszone na żerdziach zasłony. Wewnątrz mieszkania wydzielono przestrzeń zwaną miejscem najświętszym, gdzie znajdowała się Arka Przymierza, która, jak wierzyli Izraelici, była tronem Boga mieszkającego na ziemi. Przed wejściem do miejsca najświętszego stał świecznik siedmioramienny, ołtarz kadzielny oraz stół na chleby poświęcone. Na zewnątrz mieszkania znajdował się ołtarz całopalny. Za składanie, rozkładanie i przenoszenie mieszkania odpowiedzialni byli lewici (Lb 1,51). Obecnie podaje się w wątpliwość istnienie mieszkania w formie i rozmiarach opisanych w Księdze Wyjścia. Wydaje się, że opis ten dostosowany jest do wymiarów świątyni wybudowanej w Jerozolimie przez Salomona. Prawdopodobnie w czasie wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaanu przenośna świątynia miała formę wielkiego namiotu. Zob.
ARKA PRZYMIERZA,
MIEJSCE NAJŚWIĘTSZE, NAMIOT SPOTKANIA,
ŚWIĄTYNIA.
GNIEW BOŻY - zwrot wskazujący na to, że Bóg, będąc doskonale sprawiedliwy i święty, odrzuca wszystko, co sprzeciwia się świętości. Autorzy biblijni, opowiadając różne wydarzenia, używają zwrotu gniew Boga, aby uzmysłowić ludziom, jak wielkim złem jest grzech i nieposłuszeństwo wobec Bożego prawa. Zwrot ten ukazuje więc nie tyle dosłowną reakcję Boga na ludzkie działanie, ile ma być bodźcem do opamiętania się człowieka. W tym kontekście gniewu Boga nie można porównywać do ludzkiej reakcji gniewu, w której człowiek pod wpływem doznanego zła lub krzywdy przeżywa wzburzenie, a nawet pojawia się w nim chęć odwetu lub zemsty. Już w ST, w równym stopniu co gniew Boga, podkreślone jest Jego miłosierdzie (np. Ps 103,8nn). Idea ta jest także wyraźnie obecna w NT. Jezus, spotykając się z zatwardziałością ludzi, okazywał wzburzenie i gniew, które miały prowadzić do opamiętania się grzeszników (np. Mk 3,5; J 2,13-17). Istotą misji Jezusa było jednak bezgraniczne miłosierdzie, w którym wyraziła się miłość Boga do całego stworzenia (np. J 3,16; 12,47). Gniew Boży, szczególnie w nauczaniu Pawła Apostoła, odnosi się do końca czasów, kiedy Bóg sprawiedliwie osądzi każdego człowieka. Apostoł przestrzega, że nieposłuszeństwo Bogu ściąga na człowieka Jego gniew (np. Rz 1,18). Nadzieja ludzka polega na tym, że mocniejsza od Bożego gniewu jest Jego miłość, gdyż On sam jest miłością (1J 4,8). Rola Jezusa polega na wzięciu gniewu Bożego na siebie (np. Kol 1,20; 2,14), dlatego obawiać się gniewu Boga mogą jedynie ci, którzy nie chcą uwierzyć w Chrystusa i odrzucają Jego miłość. Zob.
KARA BOŻA.
Pierwszy spis Izraelitów
Po rocznym pobycie w pobliżu góry Synaj, kiedy Boży lud Izraela zorganizował się już pod przewodnictwem Mojżesza oraz uformował się religijnie przez zawarcie przymierza i przyjęcie przykazań, nadszedł czas wyruszenia w drogę. Następnym celem było zdobycie kraju, który Bóg przeznaczył Izraelitom jako miejsce ich stałego pobytu. Pustynia Synaj była nie tylko miejscem geograficznym, które Izraelici musieli przejść, aby dojść do Ziemi Obiecanej. Pełniła ona również funkcję duchowego przygotowania. Podczas wędrówki przez pustynię Izraelici coraz lepiej poznawali Boga, kształtowali swoją religijną i narodową tożsamość, przygotowywali się na przyjęcie Bożych darów. Ponieważ liczyli się ze zbrojnym oporem mieszkańców Kanaanu, na rozkaz Boga sporządzili wykaz sił zbrojnych. Niemal wszystkie imiona naczelników oddziałów (ww. 5-15) są teoforyczne, czyli zawierają imię Boga. Najczęściej występuje forma El (ogólne określenie Boga u zachodnich Semitów) i rzadziej spotykana forma Szaddai (Bóg Wszechmocny, np. Rdz 17,1; 28,3; 35,11). Nie występuje tu natomiast imię Jahwe, które zostało objawione Mojżeszowi dopiero na pustyni, w pobliżu góry Synaj (Wj 3,14).
Dane przeprowadzonego spisu
Całościowe dane spisu wykazały liczbę 603550 mężczyzn zdolnych do walki. Wędrujący przez pustynię Izrael liczyłby więc ponad 2 miliony ludzi, co jest mało prawdopodobne. W jednej z propozycji wyjaśnienia tej kwestii wskazuje się, że hebr. słowo elef – ‘tysiąc’ można rozumieć jako oddział, drużynę rodową, składającą się z kilkunastu osób. Wtedy otrzymalibyśmy w przybliżeniu ok. 10000 ludzi zdolnych do walki. Przy takim założeniu ogólna liczba Izraelitów wędrujących przez pustynię mogłaby wynosić ok. 30000 osób, co jest bardziej prawdopodobne. Inna próba wyjaśnienia tych liczb opiera się na przypuszczeniu, że wojsko Izraela było wyobrażeniem wojska niebiańskiego – gwiazd (Wj 12,41), które służą Bogu (Rdz 2,1; Pwt 17,30). Dlatego liczby zostały zwielokrotnione.
Księga Liczb
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Nazwa Księgi Liczb, która jest czwartą częścią tzw. Pięcioksięgu, stosowana w polskich tłumaczeniach nawiązuje do tytułów używanych w starożytnych przekładach greckich i łacińskich (gr. Arithmoi – ‘liczby’; łac. Numeri – ‘liczby’). Tytuł odnosi się więc do dwukrotnego spisu Izraelitów, którego dokonał Mojżesz (Lb 1,1 – 4,49; 26,1-65), a także do innych danych liczbowych. Hebrajski tytuł Bemidbar – ‘na pustyni’ nie tyle skoncentrowany jest na spisach i danych liczbowych, ile wskazuje na doświadczenia Izraelitów podczas ich pobytu na pustyni.
Według tradycji autorem Księgi Liczb, podobnie jak całego Pięcioksięgu, jest Mojżesz. Dziś autorstwo Mojżesza traktuje się raczej symbolicznie i uważa się, że Księga Liczb zawiera teksty pochodzące od różnych autorów, którzy napisali je jeszcze przed przesiedleniem Izraelitów do Babilonii (586 r. przed Chr.). Po powrocie z wygnania (538 r. przed Chr.) zostały one zebrane i zredagowane przez ludzi wywodzących się ze środowiska kapłańskiego. Redaktorzy ci podkreślali narodową i religijną odrębność Izraela od innych narodów (Lb 16 – 19). Kładli też nacisk na etyczne wymogi związane z zachowywaniem Prawa, a za jego łamanie zapowiadali karę.
Treść i teologia
Księga Liczb dotyczy drugiego roku pobytu Izraelitów na pustyni Synaj oraz ostatniego roku wędrówki zakończonej zajęciem ziemi po wschodniej stronie Jordanu. Opis wydarzeń jest fragmentaryczny i służy przede wszystkim podkreśleniu tego, że naród złożony z dwunastu plemion izraelskich weźmie w posiadanie ziemię Kanaan obiecaną mu przez Boga tylko wówczas, gdy będzie wierny przymierzu zawartemu na Synaju. W opis historycznych wydarzeń włączono wiele przepisów prawnych, dotyczących głównie troski o kult Boży oraz przyszłego podziału Kanaanu. W całej społeczności wyróżnia się plemię Lewitów. Członków tego plemienia zwolniono z wszelkich obowiązków, nawet służby wojskowej, a przeznaczono wyłącznie do służby w świętym mieszkaniu (przenośnej świątyni) i do sprawowania kultu. Pomimo wyraźnych znaków obecności Boga, wśród Izraelitów zdarzały się kryzysy, a nawet bunty spowodowane trudnymi warunkami życia na pustyni oraz ambicjonalnymi dążeniami niektórych ludzi. Były one tłumione surową interwencją Bożą, często łagodzoną wstawiennictwem Mojżesza. Księga Liczb ukazuje, jak ludzka słabość i grzeszność, posuwające się aż do próby unicestwienia Bożych planów, splatają się z miłosierdziem i pedagogią Boga, dzięki którym powoli kształtuje On lud przymierza. Mimo niewierności ludu, Bóg realizuje swoje obietnice i prowadzi go do zamierzonego celu.
Całość księgi można ująć w następujący schemat: 1) Ostatnie dni pobytu u stóp góry Synaj (1,1 – 10,10); 2) Wędrówka od góry Synaj ku równinom Moabu (10,11 – 21,35); 3) Wydarzenia na równinach Moabu (22 – 36).
Najważniejsze myśli teologiczne są wyrażone w idei wspólnoty ludu Bożego przymierza. Ludem tym są potomkowie patriarchów, którym Bóg dał wielkie obietnice, łącznie z posiadaniem własnej ziemi. Wspólnota Izraela wędruje więc przez pustynię i zbliża się do granic Kanaanu. Jest to społeczność zorganizowana, która ma własnych przywódców i swoje prawa. Religia dominuje tu nad polityką, a właściwym wodzem i panem tego ludu jest sam Bóg. Mieszka On pośród ludu, w swoim Namiocie w centrum obozu, przypomina o swojej obecności, nadaje prawa i egzekwuje ich wykonanie. Świętość Boga, Jego transcendencję, tzn. absolutną inność od wszystkiego, co Nim nie jest, wyrażają m.in. przepisy religijne. Do sprawowania świętych czynności i do bezpośredniego kontaktu z poświęconymi przedmiotami dopuszczają one jedynie osoby wybrane i konsekrowane. Niepowołanych i nieuprawnionych do tego spotyka śmierć, jeśli przekroczą wyznaczoną granicę. Twarda szkoła pustyni formuje religię Izraela (jahwizm), która jednak na stepach Moabu w zetknięciu z pogańskim kultem Baala częściowo się załamuje. Surowe interwencje Boga stają się jednak skuteczną „katechezą” doprowadzającą lud do nawrócenia.
Księga Liczb eksponuje również znaczenie pośrednika i proroka, którym jest Mojżesz. To on bezpośrednio kontaktuje się z Bogiem, odbiera od Niego wszelkie polecenia i prawa, przekazując je ludowi. W razie konfliktu on staje w obronie niewiernego, a nawet zbuntowanego ludu i wyjednuje mu Boże przebaczenie. Pośrednikiem jest również Aaron i kapłani, a po części także lewici. Kapłanom powierzono sprawowanie kultu, szczególnie składanie ofiar, za pomocą których lud wyraża wiarę w Boga, pragnie Go uwielbić i przebłagać za popełnione zło. Kapłani mają również czuwać nad zachowaniem przez lud Bożego prawa.
Księga Liczb ma znaczące miejsce w historii zbawienia ST. Czerpią z niej inspirację autorzy niektórych psalmów (np. Ps 106). W Księdze Syracha (45 – 46), w pochwale ojców, zawarta jest swoista ocena niektórych postaci tej księgi. W Księdze Mądrości także można znaleźć odwołanie do Księgi Liczb (Mdr 18,20-25). W Nowym Testamencie mamy aluzję do miedzianego węża (J 3,14), Balaama (2P 2,15n; Ap 2,14), do Koracha (2Tm 2,19). W Liście do Hebrajczyków uwydatniona została wierność Mojżesza (Hbr 3,2-5; por. Lb 12,7), zwrócono także uwagę na grzechy ludu (Hbr 3,7 – 4,3), płacenie lewitom dziesięciny (Hbr 7,5; por. Lb 18,21-24), wspomniano o oczyszczającym popiele z czerwonej krowy (Hbr 9,13n; por. Lb 19). W Ewangeliach mówi się o owcach bez pasterza (Mt 9,36; por. Lb 27,17) oraz o mannie (J 6,31; por. Lb 11,7-9). „Duchowa skała”, z której gasił pragnienie lud Boży (1Kor 10,3n), ma swoje odniesienie do Wj 17,1-7, jak również do Lb 20,11. Tradycyjna egzegeza żydowska i chrześcijańska nadawała mesjańskie znaczenie wyroczni Balaama, gdzie jest mowa o gwieździe i berle z Jakuba (Lb 24,17nn). Sama jednak osoba i działalność Mojżesza – przywódcy wyprowadzonych z niewoli egipskiej, organizatora społeczności izraelskiej, pośrednika i proroka – jest wyraźną zapowiedzią Mesjasza i Jego zbawczego dzieła. Podobnie opisane w Księdze Liczb wydarzenia, w których główną postacią jest Mojżesz, zapowiadają wydarzenia zbawcze Nowego Testamentu.
Po rocznym pobycie w pobliżu góry Synaj, kiedy Boży lud Izraela zorganizował się już pod przewodnictwem Mojżesza oraz uformował się religijnie przez zawarcie przymierza i przyjęcie przykazań, nadszedł czas wyruszenia w drogę. Następnym celem było zdobycie kraju, który Bóg przeznaczył Izraelitom jako miejsce ich stałego pobytu. Pustynia Synaj była nie tylko miejscem geograficznym, które Izraelici musieli przejść, aby dojść do Ziemi Obiecanej. Pełniła ona również funkcję duchowego przygotowania. Podczas wędrówki przez pustynię Izraelici coraz lepiej poznawali Boga, kształtowali swoją religijną i narodową tożsamość, przygotowywali się na przyjęcie Bożych darów. Ponieważ liczyli się ze zbrojnym oporem mieszkańców Kanaanu, na rozkaz Boga sporządzili wykaz sił zbrojnych. Niemal wszystkie imiona naczelników oddziałów (ww. 5-15) są teoforyczne, czyli zawierają imię Boga. Najczęściej występuje forma El (ogólne określenie Boga u zachodnich Semitów) i rzadziej spotykana forma Szaddai (Bóg Wszechmocny, np. Rdz 17,1; 28,3; 35,11). Nie występuje tu natomiast imię Jahwe, które zostało objawione Mojżeszowi dopiero na pustyni, w pobliżu góry Synaj (Wj 3,14).