131Pan powiedział do Mojżesza:2„Wyślij ludzi, aby zbadali kraj Kanaan, który chcę oddać Izraelitom. Wyślijcie z każdego plemienia po jednym mężczyźnie wybranym spośród przywódców”. 3Mojżesz, zgodnie z rozkazem Pana, wysłał ich z pustyni Paran. Wszyscy oni byli przywódcami Izraelitów.4Takie są ich imiona: z plemienia Rubena – Szammua, syn Zakkura; 5z plemienia Symeona – Szafat, syn Choriego; 6z plemienia Judy – Kaleb, syn Jefunnego; 7z plemienia Issachara – Igaal, syn Józefa; 8z plemienia Efraima – Ozeasz, syn Nuna; 9z plemienia Beniamina – Palti, syn Rafu; 10z plemienia Zabulona – Gaddiel, syn Sodiego; 11z plemienia Józefa: z plemienia Manassesa – Gaddi, syn Susiego; 12z plemienia Dana – Ammiel, syn Gemalliego; 13z plemienia Asera – Setur, syn Miszaela; 14z plemienia Neftalego – Nachbi, syn Wafsiego; 15z plemienia Gada – Geuel, syn Makiego. 16Takie są imiona mężczyzn, których Mojżesz wysłał, aby zbadali ten kraj. Ozeaszowi, synowi Nuna, zmienił on wówczas imię na Jozue. 17Mojżesz wysłał ich, aby zbadali kraj Kanaan, mówiąc: „Idźcie przez Negeb i przejdźcie przez góry. 18Zobaczcie, jak wygląda ten kraj i lud, który tam mieszka: czy jest silny, czy słaby; czy jest go mało, czy raczej dużo? 19Zbadajcie, jaki jest kraj, w którym mieszka ten lud: czy jest on dobry, czy zły? I jakie są miasta, w których się osiedlił: czy są otwarte jak obozy, czy otoczone murami? 20Dalej, czy ziemia jest tam żyzna, czy jałowa, zalesiona, czy pozbawiona drzew? Bądźcie dzielni i przynieście trochę owoców tej ziemi”. A był to właśnie czas dojrzewania winogron.
21Wyruszyli więc i badali kraj od pustyni Sin aż do Rechob, przy Lebo-Chamat. 22Szli przez Negeb i przybyli do Hebronu, gdzie mieszkali Anakicis: Achiman, Szeszaj i Talmaj. Hebron zbudowano siedem lat wcześniej niż Soan w Egipcie. 23Kiedy przybyli do doliny Eszkol, odcięli tam gałąź krzewu winnego razem z jedną kiścią winogron i nieśli ją we dwóch na drążku, a także trochę owoców granatowca i figowca. 24Miejsce to otrzymało później nazwę Eszkol ze względu na winogrono, które Izraelici tam odcięli.
25Po czterdziestu dniach wrócili z rozpoznania kraju. 26Przybyli do Mojżesza i Aarona oraz całej społeczności Izraelitów, którzy przebywali w Kadesz na pustyni Paran. Złożyli im sprawozdanie oraz pokazali owoce kraju. 27Opowiedzieli Mojżeszowi: „Udaliśmy się do kraju, do którego nas wysłałeś. Jest to rzeczywiście kraj opływający w mleko i miód, a oto jego owoce. 28Niestety, lud, który tam mieszka, jest silny, a miasta są obwarowane i bardzo wielkie. Widzieliśmy tam również Anakitów. 29Na terenie Negebu mieszkają Amalekici, natomiast Chetyci, Jebusyci i Amoryci zajmują okolice górskie, a nad morzem i nad brzegami Jordanu osiedlili się Kananejczycy”.
30Kaleb uspokajał lud, który zaczął się burzyć przeciwko Mojżeszowi: „Mimo wszystko możemy ruszać i wziąć ten kraj w posiadanie, gdyż z pewnością potrafimy go opanować”. 31Mężczyźni jednak, którzy z nim wędrowali, mówili: „Nie możemy wyruszyć przeciwko temu ludowi, gdyż jest potężniejszy od nas”. 32Zaczęli oni rozgłaszać złe wieści o kraju, który zbadali: „Kraj, który przeszliśmy dla rozpoznania, pożera swoich mieszkańców, a wszyscy ludzie, których tam widzieliśmy, są wysokiego wzrostu. 33Widzieliśmy tam nawet olbrzymów – Anakici bowiem są olbrzymami. Wydawało się nam, że przy nich jesteśmy jak szarańcza, i za takich też oni nas uważali”.
pustynia Paran -zob. Lb 10,11-28+.
Józef – zob. Lb 1,20+.
Imię Jozue oznacza ‘Bóg (Jahwe) zbawia’. imię Ozeasz oznaczało ‘zbawienie’. Zmiana imienia jest znakiem otrzymania nowej misji od Boga (np. Rdz 17,5; 32,29; J 1,42).
Badanie kraju rozpoczęło się od południa (Negeb) w kierunku północnym, tylko po zachodniej stronie Jordanu. W pierwotnym planie nie było uwzględniane zajmowanie Zajordania.
Winogrona zaczynają w Palestynie dojrzewać w połowie lipca.
Lebo-Chamat – miasto (obecne Lewa w Syrii) leżące na południe od Chamat (obecne Hama w Syrii, zob. 2Sm 8,9+) i będące pod jego jurysdykcją. Nazwa Lebo-Chamat oznacza ‘Wejście do Chamat’.
Hebron – ze względu na groby patriarchów jest to miejsce święte dla wyznawców trzech wielkich religii monoteistycznych: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu.
Soan – na podstawie egipskich dokumentów ustalono, że Soan, inaczej Tanis (dzisiejsze San al-Hagar) zbudowano w 1736 r. przed Chr. we wschodniej części delty Nilu. W Kanaanie był to okres patriarchów, w Egipcie natomiast czas panowania semickich Hyksosów. Ziemia Goszen, gdzie zamieszkał klan patriarchy Jakuba (Rdz 45,10; Wj 9,26), leżała właśnie w pobliżu Soan.
dolinaEszkol – leży w pobliżu Hebronu od strony północnej. Nazwa Eszkol znaczy ‘grono’.
mleko i miód – produkty te mogą ogólnie oznaczać żyzność ziemi, a także typowe pożywienie mieszkańców Kanaanu. Według Iz 7,14n mleko i miód będą także pokarmem obiecanego Mesjasza (Chrystusa) – Emmanuela. Spożywanie przez Niego tych produktów będzie oznaczało powrót do nieskażonych początków.
Na temat przedizraelskich mieszkańców Kanaanu zob. Rdz 10,15-18; 15,19-21; Wj 3,8.17; 13,5; Pwt 7,1; 20,17; Joz 3,10.
pożera swoich mieszkańców – czyli ziemia jest uboga, nieurodzajna, niezdolna do utrzymania mieszkańców.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
KANAAN, KANANEJCZYCY - starożytna nazwa kraju położonego na obszarze dzisiejszego Izraela i Libanu. Dotychczas nie ustalono dokładnych granic starożytnego Kanaanu (Rdz 10,19). Zanim Izraelici pojawili się na tych terenach pod koniec XIII w. przed Chr., żyły tam różne plemiona (ok. 30) skupione wokół większych miast (Rdz 10,15-18; 15,19-21; Wj 3,8.17; 13,5; Pwt 7,1; 20,17; Joz 3,10). Każde plemię miało swojego władcę i rywalizowało z sąsiadami. Ludność zamieszkująca Kanaan zajmowała się głównie rolnictwem, a także żeglarstwem i kupiectwem. Religia Kananejczyków była ściśle związana z codziennym rytmem życia. Koncentrowała się wokół kultu płodności. W Biblii mieszkańcy Kanaanu zasadniczo są ukazywani w negatywnym świetle (np. Rdz 9,18-27; Dn 13,56nn). Chociaż Izraelici gardzili nimi jako ludnością podbitą (Sdz 1,28), to jednak pod względem rozwoju cywilizacyjnego wiele zawdzięczają kulturze kananejskiej.
AMALEKICI - lud koczowniczy, wywodzący się od Amaleka, wnuka Ezawa, potomka Abrahama (Rdz 36,12-16). Według Rdz 14,7, Amalekici byli już obecni w historii wtedy, gdy żył Abraham. Balaam, wypowiadający wyrocznię, zapisaną w Lb 24,20, widzi w nich pradawny lud, który będzie skazany na zagładę. W czasie wędrówki z Egiptu do Ziemi Obiecanej Izraelici zostali zaatakowani na Półwyspie Synajskim przez przeb ywających tam Amalekitów (Wj 17,8-16). Po zamieszkaniu Izraelitów w Kanaanie amalekiccy koczownicy często napadali na izraelskie wioski (1Sm 30,1-20). Ostatnie wzmianki biblijne o Amalekitach odnoszą się do czasów króla Dawida. Do ich ostatecznej zagłady doprowadziły prawdopodobnie liczne wojny, zwłaszcza z Izraelitami (Pwt 25,17-19).
CHETYCI - indoeuropejski lud zamieszkujący wschodnią część środkowej Anatolii. Od XVII w. przed Chr. zaczęła się ekspansja Chetytów, którzy m.in. zdobyli Aleppo i złupili Babilon. W okresie rozkwitu, w XIV w. przed Chr. podporządkowali sobie ludy zamieszkujące północną Syrię i terytoria Libanu. Kres potędze Chetytów położyły tzw. Ludy Morza, które ok. XIII w. przed Chr. przybyły z rejonów Morza Egejskiego. Nie ma dowodów na to, że Chetyci kiedykolwiek zamieszkiwali Kanaan. Wymienia się ich wśród mieszkańców tego regionu być może dlatego, że Asyryjczycy i Babilończycy w taki sposób nazywali żyjące tam ludy.
JEBUSYCI - jedna z grup etnicznych zamieszkujących Palestynę przed przybyciem Izraelitów do Kanaanu (np. Rdz 15,21; Lb 13,29). Niektórzy autorzy ksiąg ST twierdzą, że byli oni spokrewnieni z Kananejczykami (Rdz 10,15n; 1Krn 1,14), inni natomiast te dwa ludy zdecydowanie odróżniają ( Wj 33,2; 34,11; Joz 11,3; 12,6). Najważniejszym ich miastem było Jebus (Sdz 19,10; 1Krn 11,4) - późniejsza Jerozolima. Po podboju Kanaanu przez plemiona Izraelskie, Jebusyci długo zachowywali niezależność. Dopiero król Dawid zdobył ich twierdzę Syjon, którą uczynił swoją rezydencją, a Jerozolimę stolicą swojego królestwa (2Sm 5,6n; 1Krn 11,4-7). Dawid prawdopodobnie pozwolił im pozostać w mieście, o czym może świadczyć zakup terenu pod przyszłą świątynię, którego król dokonał u niejakiego Arauny Jebusyty (2Sm 24,18-24). Według proroka Zachariasza Jebusyci zostali zasymilowani przez ludność Judy (Za 9,7). Zob.
JEROZOLIMA.
AMORYCI (hebr. emori, akad. ammuru - ‘zachodni’) - jedna z grup etnicznych zamieszkujących Kanaan w czasach poprzedzających przybycie tam Izraelitów. W Piśmie Świętym słowo to ma kilka znaczeń. Może odnosić się do mieszkańców Kanaanu w ogólności (np. Rdz 14,7.13; 48,22; Pwt 3,8; 4,48; Sdz 6,1-10; 1Krl 21,26), do mieszkańców terenów górzystych, dla odróżnienia od mieszkańców nizin (Lb 13,29) lub może oznaczać konkretny naród, posiadający swoje państwo, rządzone przez króla (Lb 21,21-31; Pwt 2,26-35). Początek królestwa Amorytów należy łączyć z plemionami semickich nomadów, którzy w trzecim tysiącleciu przed Chr. utworzyli własne państwo, obejmujące znaczną część Mezopotamii i Syrii. W tekstach klinowych i egipskich znajdują się świadectwa o Amorytach, posługujących się językiem semickim. Przedstawieni są w nich jako lud politycznie dominujący nad Mezopotamią w początkach II tysiąclecia przed Chr. Dla Izraelitów Amoryci byli bałwochwalcami, których Bóg usunął z Kanaanu za popełniane niegodziwości (Joz 24,15; Sdz 6,10). Zob.
KANAAN.
JORDAN - najdłuższa i największa rzeka Palestyny, a także najniżej położona rzeka świata. Znaczna część koryta Jordanu znajduje się poniżej poziomu morza. Swój początek bierze z czterech Źródeł znajdujących się u stóp Hermonu, których wody łączą się ze sobą w północnej części doliny Hule. Jordan wpada do Jeziora Galilejskiego, a następnie meandrycznymi zakolami płynie na południe, by znaleŹć swoje ujście w Morzu Martwym (np. Rdz 14,3). Na odcinku , który w linii prostej łączy Jezioro Galilejskie i Morze Martwe, Jordan ma długości. Rzeka ta stanowi główne Źródło życiodajnej wody i centralny element palestyńskiego krajobrazu. Nad Jordanem rozegrało się wiele wydarzeń istotnych dla historii zbawienia, z których najważniejsze to wejście do Ziemi Obiecanej Izraelitów wracających z niewoli egipskiej (Joz 3 - 4) oraz chrzest Jezusa, który oznaczał rozpoczęcie przez Niego publicznej działalności (np. Mt 3,13-17).
KANAAN, KANANEJCZYCY - starożytna nazwa kraju położonego na obszarze dzisiejszego Izraela i Libanu. Dotychczas nie ustalono dokładnych granic starożytnego Kanaanu (Rdz 10,19). Zanim Izraelici pojawili się na tych terenach pod koniec XIII w. przed Chr., żyły tam różne plemiona (ok. 30) skupione wokół większych miast (Rdz 10,15-18; 15,19-21; Wj 3,8.17; 13,5; Pwt 7,1; 20,17; Joz 3,10). Każde plemię miało swojego władcę i rywalizowało z sąsiadami. Ludność zamieszkująca Kanaan zajmowała się głównie rolnictwem, a także żeglarstwem i kupiectwem. Religia Kananejczyków była ściśle związana z codziennym rytmem życia. Koncentrowała się wokół kultu płodności. W Biblii mieszkańcy Kanaanu zasadniczo są ukazywani w negatywnym świetle (np. Rdz 9,18-27; Dn 13,56nn). Chociaż Izraelici gardzili nimi jako ludnością podbitą (Sdz 1,28), to jednak pod względem rozwoju cywilizacyjnego wiele zawdzięczają kulturze kananejskiej.
Izraelscy zwiadowcy w Kanaanie
Cały ten fragment (Lb 13 – 14) należy odczytywać zgodnie z okolicznościami, w których był redagowany, a więc długo po historycznych wydarzeniach, które zostały w nim opisane (zob. Wprowadzenie). Tekst ten został skierowany do społeczności Izraelitów przebywających na wygnaniu w Babilonii, którzy w wyniku podbojów prowadzonych przez babilońskiego króla Nabuchodonozora utracili wolność, ziemię i polityczną niezależność. W ocenie proroków, posłanych przez Boga do ludu Izraela, wygnanie nie tyle było skutkiem błędnej polityki przywódców narodu wobec mocarstw ościennych, ile karą za bałwochwalstwo Izraelitów, lekceważenie przez nich prawa Bożego i niesprawiedliwość społeczną. Gdy nastał rok 539 przed Chr., Izraelici stanęli przed szansą odzyskania utraconej suwerenności. W wyniku zwycięstwa Persów nad Medami i Babilończykami król perski Cyrus II (559-530 przed Chr.) pozwolił wrócić Izraelitom do ziemi ojczystej po blisko pięćdziesięcioletnim wygnaniu (Ezd 1,1-4). Inny władca perski, Dariusz I (522-486 przed Chr.), pozwolił Żydom na odbudowanie świątyni w Jerozolimie (Ezd 6). Niestety, wieść o możliwości powrotu do utraconej ziemi wcale nie spotkała się z entuzjazmem. Lud zdążył się już zadomowić w obcej ziemi i niemal przestały go interesować obietnice Boże związane z Ziemią Obiecaną. Trudności czy wręcz niemożność zdobycia Kanaanu ukazywana przez dziesięciu z dwunastu zwiadowców może być odzwierciedleniem proporcji nastrojów wśród Izraelitów przebywających w Babilonii. Opis Ziemi Obiecanej i jej zasobów dotyczy nie tylko dóbr materialnych, ale przede wszystkim ukazuje dobra duchowe, których Bóg ponownie chce udzielić swojemu ludowi. Niechęć do powrotu oznacza odrzucenie darów Boga, oddalenie się od Niego i rezygnację z Jego łaski.
Księga Liczb
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Nazwa Księgi Liczb, która jest czwartą częścią tzw. Pięcioksięgu, stosowana w polskich tłumaczeniach nawiązuje do tytułów używanych w starożytnych przekładach greckich i łacińskich (gr. Arithmoi – ‘liczby’; łac. Numeri – ‘liczby’). Tytuł odnosi się więc do dwukrotnego spisu Izraelitów, którego dokonał Mojżesz (Lb 1,1 – 4,49; 26,1-65), a także do innych danych liczbowych. Hebrajski tytuł Bemidbar – ‘na pustyni’ nie tyle skoncentrowany jest na spisach i danych liczbowych, ile wskazuje na doświadczenia Izraelitów podczas ich pobytu na pustyni.
Według tradycji autorem Księgi Liczb, podobnie jak całego Pięcioksięgu, jest Mojżesz. Dziś autorstwo Mojżesza traktuje się raczej symbolicznie i uważa się, że Księga Liczb zawiera teksty pochodzące od różnych autorów, którzy napisali je jeszcze przed przesiedleniem Izraelitów do Babilonii (586 r. przed Chr.). Po powrocie z wygnania (538 r. przed Chr.) zostały one zebrane i zredagowane przez ludzi wywodzących się ze środowiska kapłańskiego. Redaktorzy ci podkreślali narodową i religijną odrębność Izraela od innych narodów (Lb 16 – 19). Kładli też nacisk na etyczne wymogi związane z zachowywaniem Prawa, a za jego łamanie zapowiadali karę.
Treść i teologia
Księga Liczb dotyczy drugiego roku pobytu Izraelitów na pustyni Synaj oraz ostatniego roku wędrówki zakończonej zajęciem ziemi po wschodniej stronie Jordanu. Opis wydarzeń jest fragmentaryczny i służy przede wszystkim podkreśleniu tego, że naród złożony z dwunastu plemion izraelskich weźmie w posiadanie ziemię Kanaan obiecaną mu przez Boga tylko wówczas, gdy będzie wierny przymierzu zawartemu na Synaju. W opis historycznych wydarzeń włączono wiele przepisów prawnych, dotyczących głównie troski o kult Boży oraz przyszłego podziału Kanaanu. W całej społeczności wyróżnia się plemię Lewitów. Członków tego plemienia zwolniono z wszelkich obowiązków, nawet służby wojskowej, a przeznaczono wyłącznie do służby w świętym mieszkaniu (przenośnej świątyni) i do sprawowania kultu. Pomimo wyraźnych znaków obecności Boga, wśród Izraelitów zdarzały się kryzysy, a nawet bunty spowodowane trudnymi warunkami życia na pustyni oraz ambicjonalnymi dążeniami niektórych ludzi. Były one tłumione surową interwencją Bożą, często łagodzoną wstawiennictwem Mojżesza. Księga Liczb ukazuje, jak ludzka słabość i grzeszność, posuwające się aż do próby unicestwienia Bożych planów, splatają się z miłosierdziem i pedagogią Boga, dzięki którym powoli kształtuje On lud przymierza. Mimo niewierności ludu, Bóg realizuje swoje obietnice i prowadzi go do zamierzonego celu.
Całość księgi można ująć w następujący schemat: 1) Ostatnie dni pobytu u stóp góry Synaj (1,1 – 10,10); 2) Wędrówka od góry Synaj ku równinom Moabu (10,11 – 21,35); 3) Wydarzenia na równinach Moabu (22 – 36).
Najważniejsze myśli teologiczne są wyrażone w idei wspólnoty ludu Bożego przymierza. Ludem tym są potomkowie patriarchów, którym Bóg dał wielkie obietnice, łącznie z posiadaniem własnej ziemi. Wspólnota Izraela wędruje więc przez pustynię i zbliża się do granic Kanaanu. Jest to społeczność zorganizowana, która ma własnych przywódców i swoje prawa. Religia dominuje tu nad polityką, a właściwym wodzem i panem tego ludu jest sam Bóg. Mieszka On pośród ludu, w swoim Namiocie w centrum obozu, przypomina o swojej obecności, nadaje prawa i egzekwuje ich wykonanie. Świętość Boga, Jego transcendencję, tzn. absolutną inność od wszystkiego, co Nim nie jest, wyrażają m.in. przepisy religijne. Do sprawowania świętych czynności i do bezpośredniego kontaktu z poświęconymi przedmiotami dopuszczają one jedynie osoby wybrane i konsekrowane. Niepowołanych i nieuprawnionych do tego spotyka śmierć, jeśli przekroczą wyznaczoną granicę. Twarda szkoła pustyni formuje religię Izraela (jahwizm), która jednak na stepach Moabu w zetknięciu z pogańskim kultem Baala częściowo się załamuje. Surowe interwencje Boga stają się jednak skuteczną „katechezą” doprowadzającą lud do nawrócenia.
Księga Liczb eksponuje również znaczenie pośrednika i proroka, którym jest Mojżesz. To on bezpośrednio kontaktuje się z Bogiem, odbiera od Niego wszelkie polecenia i prawa, przekazując je ludowi. W razie konfliktu on staje w obronie niewiernego, a nawet zbuntowanego ludu i wyjednuje mu Boże przebaczenie. Pośrednikiem jest również Aaron i kapłani, a po części także lewici. Kapłanom powierzono sprawowanie kultu, szczególnie składanie ofiar, za pomocą których lud wyraża wiarę w Boga, pragnie Go uwielbić i przebłagać za popełnione zło. Kapłani mają również czuwać nad zachowaniem przez lud Bożego prawa.
Księga Liczb ma znaczące miejsce w historii zbawienia ST. Czerpią z niej inspirację autorzy niektórych psalmów (np. Ps 106). W Księdze Syracha (45 – 46), w pochwale ojców, zawarta jest swoista ocena niektórych postaci tej księgi. W Księdze Mądrości także można znaleźć odwołanie do Księgi Liczb (Mdr 18,20-25). W Nowym Testamencie mamy aluzję do miedzianego węża (J 3,14), Balaama (2P 2,15n; Ap 2,14), do Koracha (2Tm 2,19). W Liście do Hebrajczyków uwydatniona została wierność Mojżesza (Hbr 3,2-5; por. Lb 12,7), zwrócono także uwagę na grzechy ludu (Hbr 3,7 – 4,3), płacenie lewitom dziesięciny (Hbr 7,5; por. Lb 18,21-24), wspomniano o oczyszczającym popiele z czerwonej krowy (Hbr 9,13n; por. Lb 19). W Ewangeliach mówi się o owcach bez pasterza (Mt 9,36; por. Lb 27,17) oraz o mannie (J 6,31; por. Lb 11,7-9). „Duchowa skała”, z której gasił pragnienie lud Boży (1Kor 10,3n), ma swoje odniesienie do Wj 17,1-7, jak również do Lb 20,11. Tradycyjna egzegeza żydowska i chrześcijańska nadawała mesjańskie znaczenie wyroczni Balaama, gdzie jest mowa o gwieździe i berle z Jakuba (Lb 24,17nn). Sama jednak osoba i działalność Mojżesza – przywódcy wyprowadzonych z niewoli egipskiej, organizatora społeczności izraelskiej, pośrednika i proroka – jest wyraźną zapowiedzią Mesjasza i Jego zbawczego dzieła. Podobnie opisane w Księdze Liczb wydarzenia, w których główną postacią jest Mojżesz, zapowiadają wydarzenia zbawcze Nowego Testamentu.
Cały ten fragment (Lb 13 – 14) należy odczytywać zgodnie z okolicznościami, w których był redagowany, a więc długo po historycznych wydarzeniach, które zostały w nim opisane (zob. Wprowadzenie). Tekst ten został skierowany do społeczności Izraelitów przebywających na wygnaniu w Babilonii, którzy w wyniku podbojów prowadzonych przez babilońskiego króla Nabuchodonozora utracili wolność, ziemię i polityczną niezależność. W ocenie proroków, posłanych przez Boga do ludu Izraela, wygnanie nie tyle było skutkiem błędnej polityki przywódców narodu wobec mocarstw ościennych, ile karą za bałwochwalstwo Izraelitów, lekceważenie przez nich prawa Bożego i niesprawiedliwość społeczną. Gdy nastał rok 539 przed Chr., Izraelici stanęli przed szansą odzyskania utraconej suwerenności. W wyniku zwycięstwa Persów nad Medami i Babilończykami król perski Cyrus II (559-530 przed Chr.) pozwolił wrócić Izraelitom do ziemi ojczystej po blisko pięćdziesięcioletnim wygnaniu (Ezd 1,1-4). Inny władca perski, Dariusz I (522-486 przed Chr.), pozwolił Żydom na odbudowanie świątyni w Jerozolimie (Ezd 6). Niestety, wieść o możliwości powrotu do utraconej ziemi wcale nie spotkała się z entuzjazmem. Lud zdążył się już zadomowić w obcej ziemi i niemal przestały go interesować obietnice Boże związane z Ziemią Obiecaną. Trudności czy wręcz niemożność zdobycia Kanaanu ukazywana przez dziesięciu z dwunastu zwiadowców może być odzwierciedleniem proporcji nastrojów wśród Izraelitów przebywających w Babilonii. Opis Ziemi Obiecanej i jej zasobów dotyczy nie tylko dóbr materialnych, ale przede wszystkim ukazuje dobra duchowe, których Bóg ponownie chce udzielić swojemu ludowi. Niechęć do powrotu oznacza odrzucenie darów Boga, oddalenie się od Niego i rezygnację z Jego łaski.