211Kananejski król Aradu, który mieszkał w Negebie, dowiedział się, że Izraelici nadciągają drogą od Atarim. Uderzył więc na nich i wziął jeńców. 2Wtedy Izraelici złożyli Panu następujące ślubowanie: „Jeśli wydasz ten lud w nasze ręce, rzucimy klątwę na ich miasta”.3Pan wysłuchał wołania Izraelitów i wydał Kananejczyków w ich ręce. Wtedy rzucili klątwę na nich oraz na ich miasta, a miejscowości tej dali nazwę Chorma.
Jadowite węże
4Izraelici wyruszyli spod góry Hor i skierowali się ku Morzu Czerwonemu, zamierzając obejść ziemie Edomu. W czasie drogi ludzie stracili cierpliwość. 5Zaczęli szemrać przeciwko Bogu i Mojżeszowi: „Po cóż wyprowadziliście nas z Egiptu, byśmy tu na pustyni pomarli? Brakuje chleba i wody, a ten nędzny pokarm już się nam uprzykrzył”. 6Pan zesłał między lud jadowite węże. Kąsały one ludzi i wielu Izraelitów pomarło.7Ludzie zwrócili się więc do Mojżesza: „Zawiniliśmy, szemrząc przeciwko Panu i przeciwko tobie. Proś Pana, aby nas ratował od węży”. I Mojżesz błagał Boga za ludem.8Pan rzekł do Mojżesza: „Wykonaj podobiznę jadowitego węża i umieść go na drewnianym palu. Jeśli ktoś zostanie ukąszony, a spojrzy na niego, uniknie śmierci”.9Mojżesz sporządził więc węża z miedzi i zawiesił go na drewnianym palu. Jeśli wąż kogoś ukąsił, a ten spojrzał na węża z miedzi – ratował swoje życie.
Wymarsz w kierunku Zajordania
10Izraelici ruszyli stamtąd w dalszą drogę i rozłożyli obóz w Obot. 11Z Obot poszli dalej i rozbili obóz w Ijje-Haabarim, leżącym na pustyni, na wschód od Moabu. 12Stamtąd ruszyli dalej i rozbili obóz nad potokiem Zared. 13Następnie poszli jeszcze dalej i rozbili obóz z tej strony rzeki Arnon, która wypływa z pustyni graniczącej z krajem Amorytów. Arnon stanowi bowiem granicę pomiędzy Moabem i Amorytami. 14Dlatego napisano w Księdze Wojen Pana : „Do Waheb w Sufa i potoków Arnonu,15i do działu wodnego, który opada ku zamieszkałej okolicy Ar, i aż do terenów Moabu”. 16Stamtąd udali się do Beer. Jest to studnia, o której Pan powiedział Mojżeszowi: „Zgromadź lud, a Ja dam mu wodę!”.17Izraelici zaśpiewali wtedy taką pieśń:
„Napełniaj się, studnio! Śpiewajcie o niej,
18o studni, którą budowali przywódcy,
drążyli ją naczelnicy ludu
berłem i swymi laskami”.
Z Beer ruszyli do Mattany, 19z Mattany do Nachaliel, z Nachaliel do Bamot, 20z Bamot do doliny położonej na terytorium Moabu, gdzie od strony pustyni wznosi się szczyt góry Pisga.
Zwycięstwo nad Sichonem
21Izraelici wysłali posłów do króla Amorytów Sichona, aby mu oznajmili: 22„Chcemy przejść przez twoją ziemię. Nie zejdziemy na pola ani na winnice i nie będziemy pili wody ze studni. Chcemy skorzystać z Drogi Królewskiej, póki nie przekroczymy twoich granic”. 23Sichon nie zgodził się jednak na przemarsz Izraelitów przez swoją ziemię. Zgromadził całe swoje wojsko i wyruszył na pustynię przeciwko Izraelitom. Kiedy przybył do Jahsa, uderzył na nich. 24Izraelici jednak rozgromili go mieczem i zajęli jego kraj od Arnonu aż po Jabbok, czyli do granicy Ammonitów, która była umocniona.25Izraelici zdobyli wszystkie miasta Amorytów i osiedlili się w nich, zarówno w Cheszbonie, jak i w przyległych miejscowościach. 26Cheszbon był stolicą Sichona, króla Amorytów. Prowadził on wcześniej wojnę przeciwko poprzedniemu królowi Moabu i zajął cały jego kraj aż po rzekę Arnon.
27Dlatego też śpiewali poeci:
„Chodźcie do Cheszbonu–
niech się buduje na nowo
i umacnia miasto Sichona.
28Gdyż ogień buchnął z Cheszbonu
i płomień z miasta Sichona.
Zniszczył zupełnie Ar-Moab
i pochłonął wyżyny Arnonu.
29Biada tobie, Moabie,
zginąłeś, ludu Kemosza!
Twych synów skazał on na wygnanie,
a córki dostały się w niewolę
króla Amorytów Sichona.
30Ich ogniska domowe wygasły,
od Cheszbonu aż po Dibon,
od Nofach aż do Medeby”.
31Izraelici osiedlili się w kraju Amorytów. 32Mojżesz wysłał zwiadowców, aby zbadali Jazer. Zdobyli je wraz z przylegającymi miejscowościami i wypędzili mieszkających tam Amorytów.
Zwycięstwo nad Ogiem, królem Baszanu
33Zmienili teraz kierunek marszu i ruszyli do Baszanu. Og, król Baszanu, wyruszył przeciwko nim z całym swoim wojskiem, aby stoczyć bitwę pod Edrei. 34Pan rzekł do Mojżesza: „Nie bój się go, bo w twoje ręce oddaję jego samego, cały jego lud i kraj. Postąpisz z nim tak, jak postąpiłeś z królem Amorytów Sichonem, który mieszkał w Cheszbonie”.35Izraelici więc pobili Oga, jego synów i cały lud. Nikt nie ocalał. A kraj wzięli w swoje posiadanie.
klątwa – zob. Lb 18,14+.
Chorma – nazwa ta znaczy ‘obłożyć klątwą’, ‘zniszczyć’.
góra Hor – zob. Lb 20,22+.
Edom – górzysta kraina rozciągająca się od Morza Martwego po zatokę Akaba, zamieszkana przez Edomitów, czyli potomków Edoma-Ezawa, syna Jakuba. Zob. Słownik.
nędzny pokarm – chodzi prawdopodobnie o mannę. Zob. Lb 11,7-8+.
Wykonaj podobiznę… węża – starożytni uważali, że podobizna (amulet) chroni przed tym, co przedstawia.
Moab – stepowa równina (płaskowyż) rozciągająca się na wschód od Morza Martwego. Zob. Słownik.
Księga Wojen Pana – zaginiony zbiór starych epickich opowiadań o historii Izraela.
Amoryci – w XVIII w. przed Chr. tworzyli w Mezopotamii silne i dobrze rządzone państwo. Położyli mu kres Chetyci, lecz małe miasta-państwa amoryckie przetrwały w Syrii i Kanaanie. Jednym z nich było królestwo Sichona. Zob. Słownik.
Droga Królewska – zob. Lb 20,17+.
Cheszbon – miasto leżące po wschodniej stronie Jordanu, należące początkowo do Moabitów, później do Amorytów, a w końcu do plemion Rubena i Gada (Iz 15,4; Jr 48,2).
Wersety 27-30 zawierają fragment pieśni wojennej skierowanej przeciwko Moabitom (Jr 48,1-47). Pochodzi ona być może z czasów panowania izraelskiego króla Omriego (880-870 przed Chr.).
Dibon – miasto moabickie; dziś Tell Dibon, 20 km na wschód od Morza Martwego i 5 km na północ od Arnonu.
Medeba – miasto w Moabie przyznane plemieniu Rubena (Joz 13,9,16); dziś Madaba, 32 km na południe od Ammanu.
Cheszbon – zob. Lb 21,25+.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
AMORYCI (hebr. emori, akad. ammuru - ‘zachodni’) - jedna z grup etnicznych zamieszkujących Kanaan w czasach poprzedzających przybycie tam Izraelitów. W Piśmie Świętym słowo to ma kilka znaczeń. Może odnosić się do mieszkańców Kanaanu w ogólności (np. Rdz 14,7.13; 48,22; Pwt 3,8; 4,48; Sdz 6,1-10; 1Krl 21,26), do mieszkańców terenów górzystych, dla odróżnienia od mieszkańców nizin (Lb 13,29) lub może oznaczać konkretny naród, posiadający swoje państwo, rządzone przez króla (Lb 21,21-31; Pwt 2,26-35). Początek królestwa Amorytów należy łączyć z plemionami semickich nomadów, którzy w trzecim tysiącleciu przed Chr. utworzyli własne państwo, obejmujące znaczną część Mezopotamii i Syrii. W tekstach klinowych i egipskich znajdują się świadectwa o Amorytach, posługujących się językiem semickim. Przedstawieni są w nich jako lud politycznie dominujący nad Mezopotamią w początkach II tysiąclecia przed Chr. Dla Izraelitów Amoryci byli bałwochwalcami, których Bóg usunął z Kanaanu za popełniane niegodziwości (Joz 24,15; Sdz 6,10). Zob.
KANAAN.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
AMMONICI (od hebr. ammon - ‘ludowy’, ‘mój lud’) - aramejski lud wywodzący się od Lota, bratanka Abrahama (Rdz 19,30-38). Zamieszkiwali tereny nad wschodnim dopływem Jordanu Jabbokiem, na wschód i na północ od Morza Martwego. Ich terytorium znajdowało się na terenie dzisiejszej Jordanii. Państwo Ammonitów powstało na przełomie epok brązu i żelaza (1500-1000 przed Chr.). Stolicą była Rabba położona w miejscu, gdzie znajduje się obecna stolica Jordanii - Amman. W Piśmie Świętym zostały opisane liczne wojny Izraelitów z Ammonitami, które rozpoczęły się niedługo po przybyciu Izraelitów do Kanaanu (np. Sdz 10,7-9). Zwycięską walkę z Ammonitami stoczył sędzia Jefte (Sdz 11). Pokonał ich również Saul pod Jabesz w Gileadzie (1Sm 11) oraz Dawid w bitwie pod Rabba (2Sm 11,14-21). Pomimo tych klęsk państwo Ammonitów przetrwało, a w okresie asyryjskim (VIII-VII w. przed Chr.) znacznie wzrosło jego znaczenie na Bliskim Wschodzie. Świadczą o tym liczne znaleziska archeologiczne z tego okresu, teksty asyryjskie oraz pisma proroków ST (np. Jr 49,1-6; Ez 25,1-7; Am 1,13-15; So 2,8). Państwo Ammonitów prawdopodobnie zostało wcielone do nowobabilońskiego imperium Nabuchodonozora i już nigdy się nie odrodziło. Niewiele można powiedzieć na temat religii Ammonitów. Wiadomo tylko, że ich najważniejszym bóstwem był, czczony także przez Fenicjan, Milkom. Zob.
KANAAN.
MOAB, MOABICI - lud wywodzący się od Moaba, syna Lota (Rdz 19,30-33.37), zamieszkujący królestwo Moabu, którego terytorium obejmowało równinę położoną na południowy wschód od Morza Martwego. Granice Moabu wyznaczają rzeki: Arnon od północy i Zared od południa. Kraina ta ma charakter rozległego, dobrze nawodnionego płaskowyżu. Moabici byli ludem rolniczym. Zajmowali się uprawą zbóż i pasterstwem. Izraelici na jakiś czas podporządkowali sobie królestwo Moabu. Następnie stało się ono wasalem Asyrii. Kres politycznej historii Moabu położył prawdopodobnie w VI w. przed Chr. babiloński władca Nabuchodonozor.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
AMORYCI (hebr. emori, akad. ammuru - ‘zachodni’) - jedna z grup etnicznych zamieszkujących Kanaan w czasach poprzedzających przybycie tam Izraelitów. W Piśmie Świętym słowo to ma kilka znaczeń. Może odnosić się do mieszkańców Kanaanu w ogólności (np. Rdz 14,7.13; 48,22; Pwt 3,8; 4,48; Sdz 6,1-10; 1Krl 21,26), do mieszkańców terenów górzystych, dla odróżnienia od mieszkańców nizin (Lb 13,29) lub może oznaczać konkretny naród, posiadający swoje państwo, rządzone przez króla (Lb 21,21-31; Pwt 2,26-35). Początek królestwa Amorytów należy łączyć z plemionami semickich nomadów, którzy w trzecim tysiącleciu przed Chr. utworzyli własne państwo, obejmujące znaczną część Mezopotamii i Syrii. W tekstach klinowych i egipskich znajdują się świadectwa o Amorytach, posługujących się językiem semickim. Przedstawieni są w nich jako lud politycznie dominujący nad Mezopotamią w początkach II tysiąclecia przed Chr. Dla Izraelitów Amoryci byli bałwochwalcami, których Bóg usunął z Kanaanu za popełniane niegodziwości (Joz 24,15; Sdz 6,10). Zob.
KANAAN.
Jadowite węże
Występowanie jadowitych węży na tym terenie jest zjawiskiem naturalnym. Niemniej natrafienie na takie ich zbiorowisko uznane zostało za karę Bożą wobec zbuntowanego ludu. Na tym terenie istniały także starożytne kopalnie miedzi, dlatego nietrudno było sporządzić odlew miedzianego węża. Teologiczna interpretacja wydarzeń związanych z miedzianym wężem zawarta jest w Mdr 16,6n. W 2Krl 18,4 podana jest wzmianka o kulcie miedzianego węża w Jerozolimie za czasów króla Ezechiasza w VIII w. przed Chr. Według J 3,14 umieszczenie miedzianego węża na drewnianym palu jest zapowiedzią powieszenia Jezusa Chrystusa na krzyżu dla ratowania ludzi od śmierci wiecznej.
Wymarsz w kierunku Zajordania
Fragment ten zawiera wykaz miejsc postoju podczas marszu w kierunku Zajordania (por. Lb 33,37-49). Pieśń o studni (ww. 17-18) podkreśla ogromne dobrodziejstwo posiadania studni ze źródlaną wodą, którą nazywano żywą wodą, w przeciwieństwie do magazynowanej w cysternach wody deszczowej. Wyrażenie, że studnię tę kopali naczelnicy ludu swoimi berłami i laskami oznacza, że prace te wykonano na ich rozkaz. Późniejsi rabini posługiwali się tym obrazem, aby ukazać wartość pracy nauczycieli Pisma, którzy tłumaczyli ludowi głębię Bożego prawa. Znajomość prawa była postrzegana jako podstawa życia narodu wybranego oraz kształtowania się jego religijnej i narodowej tożsamości.
Zwycięstwo nad Sichonem
Z podobną sytuacją wędrowcy zetknęli się w Edomie (Lb 20,14-21). Tym razem Izraelici zachęceni zwycięstwem nad królem Aradu (Lb 21,1-3) podejmują walkę z wojskiem Sichona i odnoszą zwycięstwo. Tak rozpoczął się podbój ziem położonych po wschodniej stronie Jordanu. Nie zawsze jednak pomiędzy Izraelitami a ludami zamieszkującymi Moab toczyły się wojny. Na tym terenie Izraelici niekiedy znajdowali schronienie i azyl (Rt 1,1; 1Sm 22,3n).
Zwycięstwo nad Ogiem, królem Baszanu
Baszan (dzisiejsze Wzgórza Golan) leżał na wschód od Jeziora Galilejskiego i doliny górnego Jordanu. Rozciągał się od rzeki Jarmuk (wzdłuż której dziś biegnie granica między Jordanią a Syrią) na północ w kierunku góry Hermon (2814 m n.p.m.). Obfitował w żyzne pastwiska, uprawne pola i miejscami gęste dębowe lasy. Słynął z hodowli bydła, owiec i kóz. Podczas podziału Ziemi Obiecanej obszar ten przypadł plemieniu Manassesa. O zwycięstwie nad Ogiem, królem Baszanu, pod Edrei mamy kilka wzmianek biblijnych (Pwt 1,4; 3,1-13; Joz 12,4; 13,10-12; Ps 135,10-12). Dokumenty pozabiblijne milczą na ten temat. Według tradycji żydowskiej Og należał do Refaitów, olbrzymów, którzy zamieszkiwali Kanaan, zanim na tych terenach osiedlili się Izraelici.
Księga Liczb
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Nazwa Księgi Liczb, która jest czwartą częścią tzw. Pięcioksięgu, stosowana w polskich tłumaczeniach nawiązuje do tytułów używanych w starożytnych przekładach greckich i łacińskich (gr. Arithmoi – ‘liczby’; łac. Numeri – ‘liczby’). Tytuł odnosi się więc do dwukrotnego spisu Izraelitów, którego dokonał Mojżesz (Lb 1,1 – 4,49; 26,1-65), a także do innych danych liczbowych. Hebrajski tytuł Bemidbar – ‘na pustyni’ nie tyle skoncentrowany jest na spisach i danych liczbowych, ile wskazuje na doświadczenia Izraelitów podczas ich pobytu na pustyni.
Według tradycji autorem Księgi Liczb, podobnie jak całego Pięcioksięgu, jest Mojżesz. Dziś autorstwo Mojżesza traktuje się raczej symbolicznie i uważa się, że Księga Liczb zawiera teksty pochodzące od różnych autorów, którzy napisali je jeszcze przed przesiedleniem Izraelitów do Babilonii (586 r. przed Chr.). Po powrocie z wygnania (538 r. przed Chr.) zostały one zebrane i zredagowane przez ludzi wywodzących się ze środowiska kapłańskiego. Redaktorzy ci podkreślali narodową i religijną odrębność Izraela od innych narodów (Lb 16 – 19). Kładli też nacisk na etyczne wymogi związane z zachowywaniem Prawa, a za jego łamanie zapowiadali karę.
Treść i teologia
Księga Liczb dotyczy drugiego roku pobytu Izraelitów na pustyni Synaj oraz ostatniego roku wędrówki zakończonej zajęciem ziemi po wschodniej stronie Jordanu. Opis wydarzeń jest fragmentaryczny i służy przede wszystkim podkreśleniu tego, że naród złożony z dwunastu plemion izraelskich weźmie w posiadanie ziemię Kanaan obiecaną mu przez Boga tylko wówczas, gdy będzie wierny przymierzu zawartemu na Synaju. W opis historycznych wydarzeń włączono wiele przepisów prawnych, dotyczących głównie troski o kult Boży oraz przyszłego podziału Kanaanu. W całej społeczności wyróżnia się plemię Lewitów. Członków tego plemienia zwolniono z wszelkich obowiązków, nawet służby wojskowej, a przeznaczono wyłącznie do służby w świętym mieszkaniu (przenośnej świątyni) i do sprawowania kultu. Pomimo wyraźnych znaków obecności Boga, wśród Izraelitów zdarzały się kryzysy, a nawet bunty spowodowane trudnymi warunkami życia na pustyni oraz ambicjonalnymi dążeniami niektórych ludzi. Były one tłumione surową interwencją Bożą, często łagodzoną wstawiennictwem Mojżesza. Księga Liczb ukazuje, jak ludzka słabość i grzeszność, posuwające się aż do próby unicestwienia Bożych planów, splatają się z miłosierdziem i pedagogią Boga, dzięki którym powoli kształtuje On lud przymierza. Mimo niewierności ludu, Bóg realizuje swoje obietnice i prowadzi go do zamierzonego celu.
Całość księgi można ująć w następujący schemat: 1) Ostatnie dni pobytu u stóp góry Synaj (1,1 – 10,10); 2) Wędrówka od góry Synaj ku równinom Moabu (10,11 – 21,35); 3) Wydarzenia na równinach Moabu (22 – 36).
Najważniejsze myśli teologiczne są wyrażone w idei wspólnoty ludu Bożego przymierza. Ludem tym są potomkowie patriarchów, którym Bóg dał wielkie obietnice, łącznie z posiadaniem własnej ziemi. Wspólnota Izraela wędruje więc przez pustynię i zbliża się do granic Kanaanu. Jest to społeczność zorganizowana, która ma własnych przywódców i swoje prawa. Religia dominuje tu nad polityką, a właściwym wodzem i panem tego ludu jest sam Bóg. Mieszka On pośród ludu, w swoim Namiocie w centrum obozu, przypomina o swojej obecności, nadaje prawa i egzekwuje ich wykonanie. Świętość Boga, Jego transcendencję, tzn. absolutną inność od wszystkiego, co Nim nie jest, wyrażają m.in. przepisy religijne. Do sprawowania świętych czynności i do bezpośredniego kontaktu z poświęconymi przedmiotami dopuszczają one jedynie osoby wybrane i konsekrowane. Niepowołanych i nieuprawnionych do tego spotyka śmierć, jeśli przekroczą wyznaczoną granicę. Twarda szkoła pustyni formuje religię Izraela (jahwizm), która jednak na stepach Moabu w zetknięciu z pogańskim kultem Baala częściowo się załamuje. Surowe interwencje Boga stają się jednak skuteczną „katechezą” doprowadzającą lud do nawrócenia.
Księga Liczb eksponuje również znaczenie pośrednika i proroka, którym jest Mojżesz. To on bezpośrednio kontaktuje się z Bogiem, odbiera od Niego wszelkie polecenia i prawa, przekazując je ludowi. W razie konfliktu on staje w obronie niewiernego, a nawet zbuntowanego ludu i wyjednuje mu Boże przebaczenie. Pośrednikiem jest również Aaron i kapłani, a po części także lewici. Kapłanom powierzono sprawowanie kultu, szczególnie składanie ofiar, za pomocą których lud wyraża wiarę w Boga, pragnie Go uwielbić i przebłagać za popełnione zło. Kapłani mają również czuwać nad zachowaniem przez lud Bożego prawa.
Księga Liczb ma znaczące miejsce w historii zbawienia ST. Czerpią z niej inspirację autorzy niektórych psalmów (np. Ps 106). W Księdze Syracha (45 – 46), w pochwale ojców, zawarta jest swoista ocena niektórych postaci tej księgi. W Księdze Mądrości także można znaleźć odwołanie do Księgi Liczb (Mdr 18,20-25). W Nowym Testamencie mamy aluzję do miedzianego węża (J 3,14), Balaama (2P 2,15n; Ap 2,14), do Koracha (2Tm 2,19). W Liście do Hebrajczyków uwydatniona została wierność Mojżesza (Hbr 3,2-5; por. Lb 12,7), zwrócono także uwagę na grzechy ludu (Hbr 3,7 – 4,3), płacenie lewitom dziesięciny (Hbr 7,5; por. Lb 18,21-24), wspomniano o oczyszczającym popiele z czerwonej krowy (Hbr 9,13n; por. Lb 19). W Ewangeliach mówi się o owcach bez pasterza (Mt 9,36; por. Lb 27,17) oraz o mannie (J 6,31; por. Lb 11,7-9). „Duchowa skała”, z której gasił pragnienie lud Boży (1Kor 10,3n), ma swoje odniesienie do Wj 17,1-7, jak również do Lb 20,11. Tradycyjna egzegeza żydowska i chrześcijańska nadawała mesjańskie znaczenie wyroczni Balaama, gdzie jest mowa o gwieździe i berle z Jakuba (Lb 24,17nn). Sama jednak osoba i działalność Mojżesza – przywódcy wyprowadzonych z niewoli egipskiej, organizatora społeczności izraelskiej, pośrednika i proroka – jest wyraźną zapowiedzią Mesjasza i Jego zbawczego dzieła. Podobnie opisane w Księdze Liczb wydarzenia, w których główną postacią jest Mojżesz, zapowiadają wydarzenia zbawcze Nowego Testamentu.
Występowanie jadowitych węży na tym terenie jest zjawiskiem naturalnym. Niemniej natrafienie na takie ich zbiorowisko uznane zostało za karę Bożą wobec zbuntowanego ludu. Na tym terenie istniały także starożytne kopalnie miedzi, dlatego nietrudno było sporządzić odlew miedzianego węża. Teologiczna interpretacja wydarzeń związanych z miedzianym wężem zawarta jest w Mdr 16,6n. W 2Krl 18,4 podana jest wzmianka o kulcie miedzianego węża w Jerozolimie za czasów króla Ezechiasza w VIII w. przed Chr. Według J 3,14 umieszczenie miedzianego węża na drewnianym palu jest zapowiedzią powieszenia Jezusa Chrystusa na krzyżu dla ratowania ludzi od śmierci wiecznej.