Miasta lewickie

21¹Następnie naczelnicy rodów lewickich przyszli do kapłana Eleazara, do Jozuego, syna Nuna, i do naczelników rodów plemion izraelskich,²i powiedzieli do nich w Szilo, w kraju Kanaan: „Pan nakazał przez Mojżesza, aby zostały nam dane miasta do zamieszkania wraz z przyległymi do nich pastwiskami dla naszego bydła”.³Izraelici oddali więc Lewitom, według nakazu Pana, miasta leżące na terenie ich posiadłości wraz z przyległymi do nich pastwiskami.⁴Jako pierwsi spośród Lewitów swój dział wylosowały rody Kehatytów. Potomkom kapłana Aarona przypadło trzynaście miast należących do plemienia Judy, plemienia Symeona i plemienia Beniamina. ⁵Pozostałym potomkom Kehata wyznaczono losem dziesięć miast należących do rodów plemienia Efraima i Dana oraz do połowy plemienia Manassesa. ⁶Potomkom Gerszona wyznaczono losem trzynaście miast należących do rodów plemion Issachara, Asera i Neftalego oraz do połowy plemienia Manassesa w Baszanie. ⁷Poszczególnym rodom potomków Merariego wyznaczono dwanaście miast należących do plemion Rubena, Gada i Zabulona. ⁸Izraelici dali więc Lewitom te miasta przez losowanie, wraz z przyległymi do nich pastwiskami, tak jak nakazał Pan przez Mojżesza.

Miasta Kehatytów

⁹Plemię Judy i plemię Symeona odstąpiło miasta, które zostaną tu wymienione. ¹⁰Przypadły one w udziale potomkom Aarona, z rodu Kehatytów, potomkom Lewiego, ponieważ na nich padł pierwszy los.¹¹Przekazali im Kiriat-Arba, czyli Hebron w górach Judy, wraz z przyległymi do niego pastwiskami. Arba był ojcem Anaka. ¹²Jednakże pola należące do tego miasta i jego wioski były już oddane w posiadanie Kalebowi, synowi Jefunnego. ¹³Potomkom kapłana Aarona dali Hebron – który jest miastem azylu dla zabójcy – wraz z jego pastwiskami, Libnę z jej pastwiskami, ¹⁴Jattir wraz z jego pastwiskami, Esztemoa wraz z jego pastwiskami, ¹⁵Cholon wraz z jego pastwiskami, Debir wraz z jego pastwiskami, ¹⁶Ajin wraz z jego pastwiskami, Juttę wraz z jej pastwiskami i Bet-Szemesz wraz z jego pastwiskami. W sumie te dwa plemiona odstąpiły dziewięć miast. ¹⁷Ponadto od plemienia Beniamina otrzymali Gabaonwraz z jego pastwiskami, Gebę wraz z jej pastwiskami,¹⁸Anatot wraz z jego pastwiskami, Almon wraz z jego pastwiskami, czyli cztery miasta. ¹⁹Wszystkich miast oddanych wraz z ich pastwiskami kapłanom, potomkom Aarona, było trzynaście.

²⁰Rodom Kehatytów, czyli pozostałym Lewitom, potomkom Kehata, wyznaczono losem miasta należące do plemienia Efraima. ²¹Dano im Sychem – które jest miastem azylu dla zabójcy – z jego pastwiskami na górach Efraima, Gezer wraz z jego pastwiskami, ²²Kibsaim wraz z jego pastwiskami i Bet-Choron wraz z jego pastwiskami, czyli razem cztery miasta. ²³Otrzymali też od plemienia Dana Elteke wraz z jego pastwiskami, Gibbeton wraz z jego pastwiskami, ²⁴Ajjalon wraz z jego pastwiskami oraz Gat-Rimmon z jego pastwiskami, czyli razem cztery miasta. ²⁵Ponadto od połowy plemienia Manassesa otrzymali Tanak wraz z jego pastwiskami i Jebleam wraz z jego pastwiskami, czyli dwa miasta. ²⁶Pozostałym rodom Kehatytów przypadło więc dziesięć miast wraz z przyległymi do nich pastwiskami.

Miasta Gerszonitów

²⁷Potomkowie Gerszona, należący do rodów Lewitów, otrzymali od połowy plemienia Manassesa Golan w Baszanie – które jest miastem azylu dla zabójcy – wraz z jego pastwiskami i Asztarot z jego pastwiskami, czyli dwa miasta. ²⁸Od plemienia Issachara otrzymali Kiszjon wraz z jego pastwiskami, Dobrat wraz z jego pastwiskami, ²⁹Jarmut wraz z jego pastwiskami oraz En-Gannim z jego pastwiskami, czyli razem cztery miasta. ³⁰Od plemienia Asera otrzymali Miszeal wraz z jego pastwiskami, Abdon wraz z jego pastwiskami, ³¹Chelkat wraz z jego pastwiskami i Rechob wraz z jego pastwiskami, czyli razem cztery miasta. ³²Od plemienia Neftalego otrzymali miasto azylu dla zabójcy – Kadesz w Galilei wraz z jego pastwiskami, Chammot-Dor wraz z jego z pastwiskami i Kartan wraz z jego pastwiskami, czyli trzy miasta. ³³W sumie Gerszonici otrzymali dla swoich rodów trzynaście miast wraz z pastwiskami.

Miasta Merarytów

³⁴Pozostali Lewici, potomkowie Merariego, otrzymali dla swoich rodów od plemienia Zabulona Jokneam wraz z jego pastwiskami, Kartę wraz z jej pastwiskami, ³⁵Dimnę wraz z jej pastwiskami i Nahalal wraz z jego pastwiskami, czyli razem cztery miasta. ³⁶Od plemienia Rubena otrzymali miasto azylu– Beser z jego pastwiskami, Jahsa wraz z jego pastwiskami,³⁷Kedemot wraz z jego pastwiskami i Mefaat z jego pastwiskami, czyli cztery miasta. ³⁸Od plemienia Gada otrzymali miasto azylu dla zabójcy – Ramot w Gileadzie wraz z jego pastwiskami, Machanaim wraz z jego pastwiskami, ³⁹Cheszbon wraz z jego pastwiskami i Jazer wraz z jego pastwiskami, czyli w sumie cztery miasta. ⁴⁰Ogółem rodom potomków Merariego, czyli wszystkim pozostałym rodom lewickim, przydzielono losem dwanaście miast.

⁴¹W sumie Lewitom przydzielono pośród posiadłości Izraelitów czterdzieści osiem miast wraz z ich pastwiskami. ⁴²Każde z tych miast miało swoje pastwisko. Pod tym względem były wszystkie takie same.

Spełnienie się Bożych obietnic

⁴³Pan dał Izraelitom cały ten kraj, tak jak przysiągł dać ich przodkom, aby wzięli go w posiadanie i w nim zamieszkali.⁴⁴Pan zapewnił im odpoczynek, tak jak obiecał ich przodkom. Nie ostał się przed nimi żaden z ich nieprzyjaciół, Pan bowiem wszystkich wrogów oddał w ich moc.⁴⁵Nie zawiodło żadne z dobrych słów, które Pan powiedział Izraelitom. Wszystkie one się spełniły.

Szilo – zob. Joz 18,1+.

Brak jednoznacznych świadectw na temat miast przydzielonych Lewitom sprawia, że trudno stwierdzić, w jaki sposób został spełniony ten nakaz i czy w ogóle został wprowadzony w życie.

Baszan – zob. Joz 9,10+.

losy – zob. Joz 7,14+.

Hebron – zob. Joz 10,3+.

miasto azylu – zob. Joz 20+.

Libna – zob. Joz 10,29+.

Debir – zob. Joz 10,38+.

rzecz niestosowna – posiłek przy wspólnym stole oznaczał jedność. Egipcjanie unikali takich gestów wobec innych ludów, które raczej traktowali „z góry”. Józef na pewno nie chce poniżyć swoich gości, lecz jedynie zachowuje ogólnie przyjęty zwyczaj.

Gezer – zob. Joz 10,33+.

miasto azylu – zob. Joz 20+.

Gilead – zob. Joz 12,2+.

Cheszbon – zob. Joz 9,10+.

przydzielono losem – zob. Joz 7,14+.

czterdzieści osiem miast – zob. Joz 21,3+.

RÓD - społeczna jednostka organizacyjna, oparta na więzach krwi. Rody łączyły się w większe grupy zwane plemionami lub szczepami, odwołującymi się do wspólnego przodka (np. 1Sm 10,21). Ród jest pojęciem szerszym niż rodzina rozumiana jako wspólnota zamieszkania. Poszczególne rodziny izraelskie łączyły się w rody, na czele których stała jedna osoba (np. Lb 36,1). Przynależność do danego rodu pociągała za sobą konieczność przyjęcia tej samej tradycji religijnej, czyli wyznawanie wiary w Boga swoich przodków (np. Rdz 26,24).

DWANAŚCIE PLEMION - naród żydowski według Pisma Świętego wywodzi się od synów patriarchy Jakuba, którego imię Bóg zmienił później na Izrael (Rdz 32,28). W Rdz 29 - 35 podane zostały imiona dwunastu synów Jakuba: Ruben, Symeon, Lewi, Juda, Issachar, Zabulon, Józef, Beniamin, Dan, Neftali, Gad i Aser. Uważa się ich za przodków dwunastu plemion, które wzięły swoje nazwy od imion swoich protopl astów (1Krl 18,31). Przy osiedleniu się w Kanaanie każde z plemion otrzymało w dziedzictwo swoją część Ziemi Obiecanej (Joz 13 - 20). Na wzór przodków narodu wybranego, również nowy lud Boży ustanowiony przez Chrystusa jest reprezentowany przez dwunastu apostołów (Mt 10,2-4).

KANAAN, KANANEJCZYCY - starożytna nazwa kraju położonego na obszarze dzisiejszego Izraela i Libanu. Dotychczas nie ustalono dokładnych granic starożytnego Kanaanu (Rdz 10,19). Zanim Izraelici pojawili się na tych terenach pod koniec XIII w. przed Chr., żyły tam różne plemiona (ok. 30) skupione wokół większych miast (Rdz 10,15-18; 15,19-21; Wj 3,8.17; 13,5; Pwt 7,1; 20,17; Joz 3,10). Każde plemię miało swojego władcę i rywalizowało z sąsiadami. Ludność zamieszkująca Kanaan zajmowała się głównie rolnictwem, a także żeglarstwem i kupiectwem. Religia Kananejczyków była ściśle związana z codziennym rytmem życia. Koncentrowała się wokół kultu płodności. W Biblii mieszkańcy Kanaanu zasadniczo są ukazywani w negatywnym świetle (np. Rdz 9,18-27; Dn 13,56nn). Chociaż Izraelici gardzili nimi jako ludnością podbitą (Sdz 1,28), to jednak pod względem rozwoju cywilizacyjnego wiele zawdzięczają kulturze kananejskiej.

PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).

LEWICI - członkowie plemienia Lewiego, którym na Synaju została powierzona służba kapłańska (Lb 1,50). Po wejściu do Ziemi Obiecanej potomkowie Lewiego nie otrzymali żadnego terytorium, na którym, wzorem innych plemion, mogliby stworzyć własną strukturę społeczną. Ich jedynym zadaniem była troska o kult we wszystkich sanktuariach Izraela, składanie ofiar, nauczanie prawa Bożego i czuwanie, aby było ono przestrzegane (Pwt 17,18; 33,10). Źródłem ich utrzymania były ofiary składane przez lud (Lb 18,20-32). W wyniku reformy liturgicznej za czasów króla Jozjasza (622 r. przed Chr.) i centralizacji kultu w Jerozolimie lewici stracili swoje znaczenie. Kapłani jerozolimscy ograniczyli ich rolę do personelu świątynnego, spełniającego drugorzędne funkcje kultyczne (2Krl 23,8n). Lewici odzyskali swoją pozycję po powrocie z przesiedlenia babilońskiego i zachowali ją aż do momentu zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian w 70 r. po Chr. Zob.

DZIESIĘCINA,

NAJWYŻSZY KAPŁAN.

DZIESIĘCINA,

NAJWYŻSZY KAPŁAN.

SYCHEM - starożytne miasto leżące ok. na północ od Jerozolimy. W XIX w. przed Chr. miało już fortyfikację i kompleks pałacowo-świątynny, które w ciągu wieków były przebudowywane i odnawiane. Przez Sychem przebiegał ważny szlak handlowy. Tam zatrzymał się Abraham, gdy przybył z Charanu (Rdz 12,6). W pobliżu Sychem został pochowany Jakub (Rdz 49,29nn). Po podboju Kanaanu przez Izraelitów Sychem stało się dla nich ważnym ośrodkiem religijnym. W X w. przed Chr. miasto przez jakiś czas było stolicą Królestwa Północnego (1Krl 12,25). W 722 r. przed Chr. Asyryjczycy zaatakowali Królestwo Północne i zniszczyli Sychem. Ok. 350 r. przed Chr. miasto odbudowano i stało się ono głównym ośrodkiem Samarii. W niedalekiej odległości od niego, na górze Garizim, znajdowała się świątynia i centrum kultu Samarytan. W 107 r. przed Chr. prawdopodobnie Jan Hirkan zniszczył Sychem, którego już nigdy nie odbudowano.

DZIESIĘCINA,

NAJWYŻSZY KAPŁAN.

GALILEA - północna część Palestyny, obejmująca około dwustu osad. Galilea wielokrotnie znajdowała się pod panowaniem różnych władców i tym samym podlegała wpływom różnych kultur. Po najazdach asyryjskich i chaldejskich nastąpiło w niej znaczące przemieszanie rdzennej ludności z napływowymi poganami (1Mch 5,15), czego efektem był specyficzny akcent, z jakim mówili ludzie zamieszkujący te tereny (Mt 26,73). Galilea była miejscem, gdzie Jezus się wychował i rozpoczął publiczną działalność (Mt 2,22n), i skąd w większości wywodzili się Jego uczniowie. Była ważnym ośrodkiem myśli judaistycznej.

DZIESIĘCINA,

NAJWYŻSZY KAPŁAN.

Spełnienie się Bożych obietnic
W tym miejscu następuje zakończenie sekcji rozpoczętej w rozdziale 13, opisującej podział Ziemi Obiecanej. W podsumowaniu autor nie tyle koncentruje się na opisie faktów historycznych związanych z podbojem Kanaanu, ile chce przede wszystkim ukazać dobroć i wierność Boga, który pragnie obdarzyć swój lud dobrami ziemskimi oraz zmierza ku temu, aby ludzie, którzy są Mu wierni, cieszyli się dobrami nieprzemijającymi. Bóg zawsze spełnia swoje obietnice, choć niejednokrotnie czyni to w sposób, który może być dla ludzi zaskakujący. Każdy dar Boga należy więc przyjmować z wiarą i starać się rozumieć go poprzez wiarę. Autor biblijny zachęca, by Izraelici przede wszystkim pragnęli odczytać sens Bożego działania i wnikali w Bożą logikę. Dopiero wówczas można z pokorą uczestniczyć w planach Boga, którego głównym celem jest doprowadzenie wszystkich ludzi do zbawienia. Autor biblijny wspomina także o cudownych Boskich interwencjach, widocznych szczególnie w walce Izraelitów z ich wrogami (w. 44), którzy występują jako przeciwnicy Boga. Wzmianki takie trzeba właściwie odczytać w kontekście biblijnym, ponieważ Bóg, który z miłości stworzył ludzi, nikogo nie zabija ani nie zamierza wprowadzać antagonizmów między ludźmi (np. Mdr 1,13; Rz 10,12n; Ef 2,14). W Biblii działania Boga ukazywane są przede wszystkim z perspektywy człowieka, czyli tak, jak rozumie je człowiek. To, że Izraelici zwyciężyli w walce, wcale nie oznacza, iż Bóg posłużył się siłą czy przemocą w ludzkim rozumieniu. Takie traktowanie interwencji Boga mijałoby się z prawdą objawioną (np. 1J 4,8). Pozostaje więc tajemnicą, w jaki sposób Bóg wpływa na dzieje człowieka i świata. Hojność Boga wobec tych, którzy Mu ufają, jest tak wielka, że człowiek odnosi wrażenie, jakby uczestniczył w jakimś cudownym splocie wydarzeń, którego nawet nie jest w stanie wyjaśnić (np. Ps 138,7).

Księga Jozuego

Wprowadzenie

Okoliczności powstania

Bezpośrednią kontynuacją Pięcioksięgu, kończącego się opisem śmierci Mojżesza, jest Księga Jozuego. Ukazuje ona realizację obietnic, które Izrael otrzymał za pośrednictwem Mojżesza. Ostateczna redakcja tej księgi pozostaje w ścisłym związku z ideami teologicznymi rozwiniętymi w Księdze Powtórzonego Prawa. Izraelici ukazani są w niej jako jeden naród, zjednoczony wokół jedynej świątyni, który wspólnym wysiłkiem, podjętym w posłuszeństwie Bożej woli, pokonuje wszystkich swoich wrogów i wchodzi w posiadanie ziemi obiecanej przez Boga. Izraelici doświadczyli już wypełnienia wszystkich obietnic danych przez Boga (Joz 21,45), ale utrzymanie owoców obietnicy wciąż pozostaje uzależnione od ich wierności (Joz 23,12-15; 24,20). Taka refleksja nad tożsamością Izraela i jego historią rozwinęła się dopiero po upadku jego państwowości w 586 r. przed Chr., dlatego przyjmuje się, że Księga Jozuego została zredagowana nie wcześniej niż po powrocie z wygnania babilońskiego (538 r. przed Chr.). Jej autor korzystał jednak ze źródeł i tradycji o wiele starszych, które mogły zostać zebrane w starożytnych ośrodkach kultu w Gilgal, Gabaonie, Sychem i Szilo. Wspólną cechą tych różnych opowiadań jest ich związek z politycznymi i militarnymi przedsięwzięciami poszczególnych plemion, które utworzyły wspólnotę ludu Izraela.

Treść i teologia

Księga Jozuego składa się z trzech głównych części: 1) Podbój Kanaanu (Joz 1 – 12); 2)Podział Ziemi Obiecanej (Joz 13 – 21); 3) Potwierdzenie jedności ludu Izraela i jego zobowiązanie do służby Bogu (Joz 22 – 24). Układ księgi związany jest z problemami, jakimi żyła wspólnota Izraelitów po powrocie z wygnania babilońskiego po 539 r. przed Chr. Opowiadania dotyczące podboju Kanaanu zebrane są w jedną całość, co ma podkreślać rzeczywistą kontrolę Izraelitów nad zdobytą ziemią oraz wciąż aktualne skutki podboju (Joz 4,9; 5,9; 6,25; 7,26; 8,28; 9,27). Autor księgi pragnie w ten sposób zaakcentować prawo Izraelitów do ziemi, która w tamtym czasie była częściowo zajęta przez ludność sprowadzoną przez Babilończyków z innych krajów na miejsce wysiedleńców. Ziemia Kanaanu została tymczasem dana Izraelitom przez Boga i podzielona między plemiona Izraela. Autor zaznacza, że zdobycie Ziemi Obiecanej nie było problemem militarnym, gdyż Izraelici zajęli ją zgodnie z wolą Boga i dzięki Jego mocy. Niebezpieczeństwem natomiast, które zagrażało Izraelowi i które stawało na drodze jego sukcesu, było tolerowanie obecności ludów nieizraelskich i przejmowanie ich obyczajów. Temat ten związany jest z występującym po powrocie z wygnania babilońskiego problemem walki o zachowanie tożsamości Izraelitów, która wyrażała się między innymi w zakazie wchodzenia w związki małżeńskie z poganami (Ezd 9 – 10).

Opis zdobycia Kanaanu i jego podziału między Izraelitów połączony zostaje z osobą Jozuego, który był sługą Mojżesza (Wj 33,11; Pwt 31,7; 34,9; Joz 1,1; 3,7). Na przykładzie Jozuego autor księgi wskazuje, że cechą przywódcy Izraela powinny być nie tyle zdolności militarne czy administracyjne, ile posłuszeństwo prawu, które Bóg przez Mojżesza przekazał swojemu ludowi. Naród Izraela w 586 r. przed Chr. utracił swoją ziemię z powodu nieposłuszeństwa Bogu i dlatego powinien wciąż odnawiać swoją wierność, ponieważ Pan, który wypełnił obietnice i obdarzył Izraelitów darem ziemi, jest także Bogiem świętym i zazdrosnym (Joz 24,19), gotowym do wypełnienia swoich gróźb (Joz 23,15n; 24,20). Chociaż autor Księgi Jozuego w opisie realizacji obietnic danych Mojżeszowi korzysta z różnych dostępnych mu starożytnych źródeł, jego celem nie jest przedstawienie wydarzeń historycznych, które dokonywały się ok. 700 lat wcześniej, ale pouczenie o potrzebie posłuszeństwa Bogu i o niebezpieczeństwie utraty otrzymanych od Niego darów.

Opis podboju Kanaanu różni się więc zasadniczo zarówno od świadectw zawartych w Księdze Sędziów, w której została ukazana samodzielna walka poszczególnych plemion Izraela o swoje terytoria, jak i od dostępnych nam dziś świadectw archeologicznych, które potwierdzają stopniowe zasiedlanie Kanaanu, dokonujące się nie przez błyskawiczną kampanię militarną, ale w wyniku długotrwałego i w znacznej mierze pokojowego procesu. Izraelici przybyli z Egiptu stanowili tylko niewielką część ludu, który ukształtował się jako naród Izraela. Doświadczenie wyzwolenia z niewoli Egiptu, jakie przeżyła grupa związana z Jozuem, dopiero z czasem stało się fundamentem tożsamości religijnej i narodowej plemion izraelskich. Było to efektem długiego procesu dojrzewania wiary, naznaczonego działalnością proroków, ale także spotkaniem z wiarą miejscowej ludności Kanaanu.

Przez chrześcijan Księga Jozuego rozumiana była zawsze jako zapowiedź dzieła Jezusa, który doprowadził do pełni wyzwolenie z niewoli rozpoczęte przez Mojżesza i obdarzył lud Boży odpoczynkiem przygotowanym dla niego przez Boga (Hbr 4,8). Imię Jezus jest greckim tłumaczeniem hebrajskiego imienia Jozue. Jezus Chrystus ukazywany był jako nowy Jozue, który w pewien sposób powtórzył, ale przede wszystkim dopełnił dzieło swojego imiennika. Podobnie jak historia opisana w Księdze Jozuego rozpoczęła się od przejścia przez Jordan, tak i publiczna działalność Jezusa rozpoczęła się od chrztu w Jordanie (Mk 1,9-11). Przez chrzest w imię Jezusa chrześcijanie prowadzeni są do walki z siłami zła i do odpoczynku w nowej ziemi obiecanej. Nierządnica Rachab wspomniana jest w rodowodzie Jezusa Chrystusa (Mt 1,5) na potwierdzenie, że Jezus jest zbawicielem wszystkich ludzi. Przynależność do wspólnoty zbawienia nie zależy bowiem od pochodzenia ani od postępowania w przeszłości, ale od wiary, która wyraża się w posłuszeństwie Bożej woli (Hbr 12,31) i w czynach, które wypływają z wiary (Jk 2,25). Autor Listu do Hebrajczyków nawiązuje do Księgi Jozuego, kiedy przestrzega chrześcijan przed odstępstwem od wiary. Podobnie jak Izraelici, którzy otrzymali obiecane przez Boga dary, a potem utracili je przez swoją niewierność, tak i chrześcijanie muszą strzec darów Ducha Świętego, które otrzymali dzięki ofierze Chrystusa (Hbr 6,4-6).

Specyficznym problemem pojawiającym się przy lekturze Księgi Jozuego, jest zawarta w niej idea świętej wojny oraz przypisywane Bogu żądanie bezlitosnego wytępienia rdzennej ludności Kanaanu. Wymaganie to nie oznacza jednak negacji przesłania innych tekstów ST, które podkreślają sprawiedliwość Boga oraz Jego troskę o zapewnienie wolności każdemu człowiekowi, ale wypływa z rozumienia historii podboju Kanaanu jako sądu Boga nad ludami, które oddają się bałwochwalstwu i przemocy (Pwt 9,3n; 18,13; Kpł 18,24-30). Dla Izraelitów sąd nad Kanaanem ma być dodatkowym ostrzeżeniem, że mogą bezpowrotnie utracić dary, które otrzymali. Ruiny Jerycha i twierdz opuszczonych przez Chiwwitów i Amorytów wciąż mają im przypominać o mocy i sprawiedliwości Boga (Iz 17,9-11).