81Następnie Efraimici powiedzieli: „Jak ty z nami postępujesz? Nie wezwałeś nas, gdy wyruszałeś do walki z Madianitami”. I robili mu z tego powodu gwałtowne wyrzuty. 2Ale on im odpowiedział: „Czegóż to dokonałem w porównaniu z wami? Czy nie jest lepszy ostatni zbiór plonów u Efraima niż pierwszy u Abiezera? 3W wasze ręce wydał Bóg wodzów madianickich: Oreba i Zeeba! Cóż ja mogłem uczynić w porównaniu z wami?”. Po tych słowach przestali się na niego oburzać.
Ostateczna klęska Madianitów
4Potem Gedeon przybył nad Jordan i przeprawił się przez rzekę wraz z trzystoma towarzyszącymi mu wojownikami, którzy byli wyczerpani pościgiem. 5Wtedy powiedział do mieszkańców Sukkot: „Dajcie, proszę, po kilka bochenków chleba ludziom, którzy idą ze mną, gdyż są wyczerpani, a ścigam Zebacha i Salmunnę, królów madianickich”. 6Naczelnicy Sukkot odpowiedzieli mu: „Czy dłoń Zebacha i Salmunny jest już w twoich rękach, że mamy dać chleba twoim wojownikom?”. 7Gedeon odrzekł: „Dobrze! Kiedy Pan wyda Zebacha i Salmunnę w moje ręce, wówczas wymłócę wasze ciała wśród pustynnych cierni i ostów”.8Odszedł stamtąd do Penuel i przemówił do jego mieszkańców w podobny sposób. Lecz ludzie z Penuel odpowiedzieli mu tak samo, jak wcześniej mieszkańcy Sukkot. 9Mieszkańcom Penuel również odpowiedział: „Gdy powrócę cało, zburzę tę twierdzę”.
10Tymczasem Zebach i Salmunna znajdowali się w Karkor. Ich wojsko liczyło około piętnastu tysięcy ludzi. To była reszta, która pozostała z całego wojska ludu Wschodu. Liczba tych, którzy polegli, wynosiła sto dwadzieścia tysięcy mężczyzn władających mieczem. 11Gedeon przeszedł drogą nomadów na wschód od Nobach i Jogbeha i uderzył na obóz, który nie spodziewał się ataku. 12Zebach i Salmunna rzucili się do ucieczki, ale Gedeon ruszył za nimi w pościg i kiedy schwytał obu królów madianickich, wojsko Zebacha i Salmunny wpadło w panikę.
13Po bitwie syn Joasza, Gedeon, wracał przez wzgórze Chares. 14Zatrzymał młodzieńca z Sukkot i wypytywał go, a ten podał mu na piśmie siedemdziesiąt siedem imion naczelników i starszych z Sukkot. 15Następnie Gedeon poszedł do mieszkańców Sukkot i rzekł: „Oto są Zebach i Salmunna, z powodu których znieważyliście mnie, mówiąc: «Czy dłoń Zebacha i Salmunny jest już w twoich rękach, że mamy dać chleba twoim wojownikom, którzy są wyczerpani?»”. 16Pojmał zatem starszych miasta oraz wziął pustynne ciernie i osty i wysmagał nimi ludzi z Sukkot. 17Zburzył jeszcze twierdzę w Penuel i wytracił mężczyzn tego miasta. 18Następnie zwrócił się do Zebacha i Salmunny: „Co to byli za ludzie, których zabiliście przy górze Tabor?”. Oni odpowiedzieli: „Podobni do ciebie. Każdy z nich wyglądał jak królewicz”. 19Na to rzekł Gedeon: „To byli moi bracia, synowie mojej matki. Na życie Pana! Gdybyście puścili ich żywych, nie zabiłbym was”.20Następnie wydał rozkaz Jeterowi, swemu pierworodnemu synowi: „Podejdź! Zabij ich!”. Lecz chłopiec nie wydobył miecza, bo się bał, był jeszcze zbyt młody. 21Wtedy Zebach i Salmunna powiedzieli: „Ty wystąp i wymierz nam cios, bo jaki mężczyzna, taka i jego siła”. Wystąpił więc Gedeon i zabił Zebacha i Salmunnę. Zabrał także półksiężyce zawieszone na szyjach ich wielbłądów.
Ostatnie lata Gedeona i jego śmierć
22Potem Izraelici rzekli do Gedeona: „Panuj nad nami, ty, a potem twój syn i twój wnuk, ponieważ wybawiłeś nas z rąk Madianitów”.23Gedeon im odpowiedział: „Nie ja będę panował nad wami ani mój syn. Pan będzie panował nad wami!”.24I dodał: „Mam do was prośbę. Niech każdy z was da mi kolczyk ze swego łupu”. Polegli mieli bowiem złote ozdoby, bo byli Izmaelitami. 25Odpowiedzieli mu: „Damy je chętnie”. Rozłożyli więc płaszcz i każdy rzucał tam kolczyk ze swego łupu. 26Waga złotych kolczyków, o które prosił, wynosiła tysiąc siedemset syklów złota, nie licząc półksiężyców, wisiorków i purpurowych strojów, które nosili królowie Madianitów, ani ozdób wiszących na szyjach wielbłądów. 27Gedeon polecił przerobić wszystko na efod i umieścił go w swoim mieście Ofra. Lecz cały Izrael czcił go, dopuszczając się w ten sposób nierządu, co było pułapką dla Gedeona i jego domu.
28Tak Madianici zostali upokorzeni przez Izraelitów. I nie podnieśli już więcej głowy. Kraj za życia Gedeona cieszył się pokojem przez czterdzieści lat. 29Jerubbaal, syn Joasza, powrócił natomiast i zamieszkał w swoim domu. 30Gedeon miał siedemdziesięciu synów, gdyż miał wiele żon. 31Również jego drugorzędna żona, mieszkająca w Sychem, urodziła mu syna, któremu nadał imię Abimelek. 32Gdy Gedeon, syn Joasza, umarł w szczęśliwej starości, został pochowany w grobowcu swego ojca Joasza, w Ofra Abiezera.
33Po śmierci Gedeona Izraelici znów zaczęli uprawiać nierząd, polegający na oddawaniu czci Baalom, i ustanowili Baal-Berita swoim bogiem.34Nie pamiętali o Panu, swoim Bogu, który ich wybawił z rąk wszystkich okolicznych wrogów.35Nie okazywali też wdzięczności rodowi Jerubbaala-Gedeona za wszystkie dobrodziejstwa, jakie Gedeon wyświadczył Izraelowi.
Madianici – zob. Sdz 6,1+.
Sukkot – miasto położone w dolinie Jordanu, w dolnym biegu potoku Jabbok.
Penuel – miasto położone nad potokiem Jabbok, wschodnim dopływem Jordanu.
Karkor – miejscowość niezidentykowana. Skoro uciekający królowie czuli się tam bezpiecznie, musiała znajdować się w znacznej odległości od potoku Jabbok. Hebr. słowo karkor oznacza ‘równą ziemię’, dlatego niektórzy przypuszczają, że należy je utożasamiać z doliną Bekaa.
przez wzgórze Chares – nie wiadomo dokładnie, jaką drogą wracał Gedeon. Z pewnością biegła bardziej na zachód niż ta, którą przybył.
góra Tabor – zob. Sdz 4,6+.
Madianici – zob. Sdz 6,1+.
Izmaelici – lud, którego protoplastą był Izmael, syn Abrahama i Hagar (Rdz 16). Nazwa ta funkcjonowała także jako określenie kupców podróżujących pomiędzy Gileadem i Egiptem, których znacznie częściej nazywano jednak Madianitami.
efod – termin często używany w Biblii, mający wiele znaczeń. W tym przypadku prawdopodobnie chodzi o jakąś statuę, którą kazał wykonać Gedeon. Prawo surowo zabraniało wykonywania podobizn bóstw (Wj 20,4). Autor, mówiąc, że przedmiot ten stał się obiektem kultu Izraelitów i pułapką dla domu Gedeona, zapowiada tragedię, jaka spotka jego ród (Sdz 9).
Ofra – zob. Sdz 6,11+.
miał wiele żon – posiadanie wielkiej liczby żon było znakiem potęgi władcy. Fakt ten pokazuje, że Gedeon w pewien sposób uważał się za przywódcę narodu.
drugorzędna żona – poligamiczna struktura małżeństwa istniejąca w starożytnym Izraelu przewidywała różny status żon w zależności od ich pochodzenia i majątku.
umarł w… starości – śmierć Gedeona jest opisana podobnie jak śmierć Abrahama (Rdz 25,8). To dowodzi, że Gedeon był dla Izraelitów postacią bardzo ważną.
JORDAN - najdłuższa i największa rzeka Palestyny, a także najniżej położona rzeka świata. Znaczna część koryta Jordanu znajduje się poniżej poziomu morza. Swój początek bierze z czterech Źródeł znajdujących się u stóp Hermonu, których wody łączą się ze sobą w północnej części doliny Hule. Jordan wpada do Jeziora Galilejskiego, a następnie meandrycznymi zakolami płynie na południe, by znaleŹć swoje ujście w Morzu Martwym (np. Rdz 14,3). Na odcinku , który w linii prostej łączy Jezioro Galilejskie i Morze Martwe, Jordan ma długości. Rzeka ta stanowi główne Źródło życiodajnej wody i centralny element palestyńskiego krajobrazu. Nad Jordanem rozegrało się wiele wydarzeń istotnych dla historii zbawienia, z których najważniejsze to wejście do Ziemi Obiecanej Izraelitów wracających z niewoli egipskiej (Joz 3 - 4) oraz chrzest Jezusa, który oznaczał rozpoczęcie przez Niego publicznej działalności (np. Mt 3,13-17).
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
SYKL - miara wagi stosowana najczęściej w odniesieniu do metali szlachetnych i wynosząca ok. kruszcu (tzw. sykl lekki; niektórzy podają ) lub kruszcu (tzw. sykl ciężki, niektórzy podają ). Częściej posługiwano się syklem lekkim. Z czasem sykl stał się jednostką monetarną bitą przez Żydów.
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
SYCHEM - starożytne miasto leżące ok. na północ od Jerozolimy. W XIX w. przed Chr. miało już fortyfikację i kompleks pałacowo-świątynny, które w ciągu wieków były przebudowywane i odnawiane. Przez Sychem przebiegał ważny szlak handlowy. Tam zatrzymał się Abraham, gdy przybył z Charanu (Rdz 12,6). W pobliżu Sychem został pochowany Jakub (Rdz 49,29nn). Po podboju Kanaanu przez Izraelitów Sychem stało się dla nich ważnym ośrodkiem religijnym. W X w. przed Chr. miasto przez jakiś czas było stolicą Królestwa Północnego (1Krl 12,25). W 722 r. przed Chr. Asyryjczycy zaatakowali Królestwo Północne i zniszczyli Sychem. Ok. 350 r. przed Chr. miasto odbudowano i stało się ono głównym ośrodkiem Samarii. W niedalekiej odległości od niego, na górze Garizim, znajdowała się świątynia i centrum kultu Samarytan. W 107 r. przed Chr. prawdopodobnie Jan Hirkan zniszczył Sychem, którego już nigdy nie odbudowano.
BAAL (hebr. baal - ‘pan’, ‘władca’, ‘mąż’) - bóstwo pogańskie pochodzenia semickiego, czczone jako władca sił natury i uosobienie mocy słońca. W Palestynie Baal był uważany za męża bogini Asztarte (Sdz 2,13; 10,6), a także Aszery (np. Sdz 3,7). Przedstawiano go pod postacią byka i widziano w nim uosobienie męskiej siły i płodności oraz władcę burz przynoszących deszcz i urodzaj. Baal czczony był w licznych sanktuariach, np. w Sychem jako Baal przymierza (Sdz 9,4), w Szittim jako Baal z Peor (Lb 25,1-3). Królowa Izebel ustanowiła w Samarii, stolicy Królestwa północnego, kult Baala zapożyczony z Tyru (1Krl 16,30-32). Jego świątynia znajdowała się również w Jerozolimie (2Krl 11,18). Trudno rozsądzić, czy lokalnych Baalów uważano za odrębne bóstwa, czy też za różne postaci tego samego boga. Rozp owszechniony w Kanaanie kult Baala stanowił największe zagrożenie dla religii Izraelitów, w której oddawali oni cześć jedynemu Bogu. W ST wielokrotnie został potępiony bałwochwalczy kult Baala. W sposób najbardziej zdeterminowany walczyli z nim prorocy: Eliasz, Ozeasz i Jeremiasz. Zob.
ASZTARTE.
Pretensje Efraimitów
Efraimici, którzy byli najważniejszym plemieniem na północy Palestyny w czasach Ehuda i Debory i którzy mieli ambicje przewodzić całemu Izraelowi, poczuli się dotknięci, że Gedeon nie wezwał ich do udziału w wojnie z Madianitami. Gedeon, znając ich charakter i ambicje, szybko uspokoił ich złość, akcentując rolę, jaką odegrali w odniesionym zwycięstwie, i podkreślając fakt, że choć nie brali udziału w walce, to właśnie oni zabili najważniejszych wodzów madianickich.
Ostateczna klęska Madianitów
Gedeon przekroczył Jordan, aby schwytać uciekających królów madianickich. W ten sposób chciał zapobiec szybkiemu przegrupowaniu armii nieprzyjaciela i ewentualnemu kontratakowi. Gedeon jako wódz, w przeciwieństwie do panujących wówczas zwyczajów wojennych, nie pała żądzą zabijania. Mieszkańców Sukkot poddaje tylko karze chłosty. Bardziej brutalnie obchodzi się z mężczyznami z Penuel, którzy odmówili mu pomocy, gdy jego żołnierze byli skrajnie wyczerpani pościgiem. Prawdziwej zemsty dokonuje natomiast na Zebachu i Salmunnie, za zabicie jego braci. Pomszczenie śmierci bliskich traktowano bowiem jako obowiązek.
Ostatnie lata Gedeona i jego śmierć
Wzorem innych narodów Izraelici pragnęli mieć króla. Wynikało to z przekonania, że monarchia gwarantuje bezpieczeństwo narodu. Dlatego zaproponowali Gedeonowi godność królewską. On jednak zdecydowanie odrzucił tę prośbę, uzasadniając swoją decyzję tym, że narodem wybranym przez Boga może rządzić tylko Bóg. Na tej tezie przez wieki opierali się ci, którzy sprzeciwiali się ustanowieniu w Izraelu instytucji króla. Gedeon nie przyjął tytułu króla, ale sposób, w jaki pełnił urząd sędziego, pokazuje, że w rzeczywistości uważał się za przywódcę Izraela. Poprosił o zwyczajowo należną władcy część zdobytych łupów wojennych. To samowolne i niewynikające z nakazu Bożego działanie przyniosło fatalne skutki, ponieważ uczyniony z ofiarowanych mu kosztowności efod stał się obiektem bałwochwalczego kultu. Gedeon umarł w szczęśliwej starości, ale skutki odstępstwa, którego się dopuścił, dosięgły jego potomków.
Księga Sędziów
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Działalność sędziów w Izraelu trwała około dwa wieki: od wejścia Izraelitów do Kanaanu (ok. 1230-1200 przed Chr.) do ustanowienia w Izraelu monarchii (ok. 1020-1004 przed Chr.). Sędziowie byli zazwyczaj przywódcami, a często wodzami wojska. Bóg powierzał im ten urząd, aby wyzwalali plemiona izraelskie z opresji i niebezpieczeństw, jakie groziły im ze strony ościennych narodów, które pragnęły przejąć kontrolę nad Kanaanem.
Księga Sędziów przeszła długi i złożony proces formowania, zanim uzyskała ostateczną, znaną dzisiaj wersję. Na początku, w okresie zbliżonym do czasu, w którym dzieją się opisywane w księdze wydarzenia, powstawały przekazywane ustnie w rodzinach izraelskich opowiadania o tzw. sędziach większych: Ehudzie, Deborze, Baraku, Gedeonie, Jeftem i Samsonie. Te pojedyncze historie zostały zebrane i spisane na początku XI w. przed Chr. Później reprezentanci tradycji deuteronomistycznej (zob. Wprowadzenie do Księgi Powtórzonego Prawa) na nowo opracowali ten materiał, dodając do niego wprowadzenie historyczno-teologiczne, poszerzając niektóre opowiadania i dostosowując wszystko do schematu: grzech – kara – pokuta – wyzwolenie. Wszystkie opowiadania zostały ułożone w porządku chronologicznym, co sprawia wrażenie, że każdy z sędziów sprawował władzę nad całym Izraelem. Tymczasem zazwyczaj działali oni na terytorium jednego z plemion wchodzących w skład Izraela. Druga redakcja deuteronomistyczna, dokonana już po zniszczeniu Jerozolimy w 587 r. przed Chr., dodała do księgi rozdziały 1 i 9, a także umieszczone na końcu dodatki oraz informacje dotyczące sędziów mniejszych: Toli, Jaira, Ibsana, Elona i Abdona. Księga Sędziów zarówno przez Żydów, jak i przez chrześcijan zawsze uważana była za natchnioną.
Treść i teologia
Księga Sędziów wyraźnie dzieli się na trzy części. Część pierwsza zawiera dwa wprowadzenia. Pierwsze z nich (Sdz 1,1 – 2,5) ukazuje sytuację plemion izraelskich po śmierci Jozuego, przy czym autor podkreśla dominującą rolę plemienia Judy. Drugie wprowadzenie (Sdz 2,6 – 3,6) posłużyło autorowi do przedstawienia koncepcji historii kierowanej przez Boga, która toczy się według wspomnianego już schematu: grzech – kara – pokuta – wybawienie. Autor podaje tu również trzy powody, dla których Bóg pozwolił, aby w Ziemi Obiecanej, pośród Izraelitów mieszkały grupy rdzennej ludności Kanaanu.
Druga, zasadnicza część księgi, przedstawia historię poszczególnych sędziów: Otniela, który uwolnił naród z niewoli narzuconej przez króla Aramu (Sdz 3,7-11); Ehuda, który wybawił Izraela od Moabitów (Sdz 3,12-30); Szamgara, który pokonał Filistynów (Sdz 3,31); Debory i Baraka, którzy obronili naród przed Kananejczykami (Sdz 4,1 – 5,31); Gedeona, który pokonał Madianitów (Sdz 6,1 – 8,35); Abimeleka (Sdz 9,1-57); Tolę (Sdz 10,1n); Jaira (Sdz 10,3-5); Jeftego (Sdz 10,6 – 12,7); Ibsana (Sdz 12,8-10); Elona (Sdz 12,11n); Abdona (Sdz 12,13-15), a także Samsona i jego walkę z Filistynami (Sdz 13 – 16).
Trzecia i ostatnia część księgi składa się z dwóch dodatków, z których jeden opowiada o przemieszczeniu się plemienia Danitów na północ Palestyny i wzniesieniu tam przez nich własnego sanktuarium (Sdz 17 – 18), drugi zaś przedstawia dramatyczną historię zbrodni, jakiej dopuścili się mieszkańcy Gibea, pochodzący z plemienia Beniamina.
Chociaż autor opisuje wydarzenia w sposób fragmentaryczny, często mocno ubarwiony, przenośny i podporządkowany ustalonemu przez niego schematowi chronologicznemu, to jednak Księga Sędziów dostarcza cennych informacji na temat jednego z najbardziej tajemniczych okresów historii Izraela. Zwyczaje wojenne i relacje społeczne przedstawione w księdze wskazują, że była to epoka barbarzyńska. Z tego powodu pojawiają się spore trudności w interpretacji tego tekstu. Dzieje się tak dlatego, że postępowanie opiewanych w księdze bohaterów izraelskich często pozostaje w sprzeczności z powszechnie dziś przyjmowanymi normami moralnymi: Ehud posługuje się zdradą, aby zabić wroga (Sdz 3,16-23); Debora wychwala podstęp Jael, która zabiła Siserę, łamiąc przy tym święte prawo gościnności (Sdz 4,18-22; 5,24-27); Abimelek, chcąc dojść do władzy, zabija siedemdziesięciu synów Jerubbaala (Sdz 9,5); Jefte doprowadza do śmierci córki, aby wypełnić złożony nierozważnie ślub (Sdz 11,34-40); Samson korzysta z usług prostytutki (Sdz 16,1); lewita ze spokojem zostawia swoją żonę w rękach gwałcicieli i zabójców (Sdz 19,1-30); połączone siły izraelskie mordują niemal całe plemię Beniamina (Sdz 19,22-25); Izraelici uprowadzają młode dziewczęta z Szilo, aby dać je za żony ocalałym Beniaminitom (Sdz 21,19-23).
Księga Sędziów ilustruje sytuację społeczno‑polityczną plemion izraelskich z czasu poprzedzającego ustanowienie monarchii. Poszczególne plemiona tworzą luźną federację i każde z nich działa na własną rękę. Zawiązują między sobą krótkotrwałe sojusze, mające na celu walkę ze wspólnym wrogiem, którym najczęściej były ludy pierwotnie zamieszkujące Kanaan, a także Edomici, Madianici, Moabici i Filistyni. Zagrożenia zewnętrzne, a także ciągła rywalizacja pomiędzy rodami i plemionami powodowały nieustanne napięcia i stan niepewności. Biorąc pod uwagę te okoliczności, łatwiej zrozumieć pojawiające się w Izraelu coraz silniejsze tendencje do ustanowienia jednego, silnego ośrodka władzy, który zagwarantuje porządek wewnętrzny i skutecznie przeciwstawi się zagrożeniom zewnętrznym. Pierwsza próba ustanowienia monarchii zakończyła się jednak klęską (Sdz 8,22-35).
Na podstawie Księgi Sędziów można stwierdzić, że w czasach poprzedzających ustanowienie monarchii Izraelici nie posiadali scentralizowanych form kultu religijnego. Każdy mógł założyć swoje prywatne sanktuarium, ojciec rodziny mógł pełnić funkcje kapłańskie albo ustanowić sobie kapłana. Wielkie sanktuaria służyły przede wszystkim jako miejsca zbiorowej modlitwy, do których w przypadku wydarzeń doniosłych dla całego narodu zwoływano uroczyste zgromadzenie.
Izraelici dochowywali wierności jedynemu Bogu, chociaż nieustannie byli narażeni na pokusę przyjmowania wierzeń kananejskich i praktykowanie bałwochwalczego kultu pogańskich bóstw płodności i urodzaju. Typowym przykładem popadnięcia w religijny synkretyzm jest historia Gedeona. W obliczu różnych zagrożeń Bóg nie pozostawia swojego narodu, ale ustanawia charyzmatycznych przywódców, sędziów, których zadaniem jest wybawienie Izraela od wszystkich zagrożeń, jakie mogłyby przeszkodzić w realizacji Bożej obietnicy dotyczącej przejęcia Ziemi Obiecanej.
Efraimici, którzy byli najważniejszym plemieniem na północy Palestyny w czasach Ehuda i Debory i którzy mieli ambicje przewodzić całemu Izraelowi, poczuli się dotknięci, że Gedeon nie wezwał ich do udziału w wojnie z Madianitami. Gedeon, znając ich charakter i ambicje, szybko uspokoił ich złość, akcentując rolę, jaką odegrali w odniesionym zwycięstwie, i podkreślając fakt, że choć nie brali udziału w walce, to właśnie oni zabili najważniejszych wodzów madianickich.