171Po jakimś czasie Achitofel rzekł do Absaloma: „Pozwól, że wybiorę dwanaście tysięcy żołnierzy i jeszcze tej nocy wyruszę w pościg za Dawidem. 2Dopadnę króla, gdy będzie zmęczony i bezsilny. Tak go przerażę, że uciekną od niego wszyscy jego zwolennicy. A wtedy go zabiję. 3Następnie przyprowadzę do ciebie z powrotem cały lud. Bo kiedy umrze człowiek, którego ty chcesz się pozbyć, cały lud powróci i będzie żył w spokoju”. 4Rada ta spodobała się Absalomowi i wszystkim starszym Izraela. 5Ale Absalom rozkazał: „Zawołajcie, proszę, również Chuszaja Arkijczyka, abyśmy posłuchali i tego, co on ma do powiedzenia”. 6Kiedy Chuszaj przybył, Absalom powiedział: „Tak a tak radził Achitofel. Czy mamy postąpić według jego rady? Jeśli nie, ty przedstaw swoją!”. 7Wtedy Chuszaj tak odpowiedział Absalomowi: „Tym razem rada, której udzielił Achitofel, nie jest najlepsza”. 8I mówił dalej: „Dobrze znasz twojego ojca i jego ludzi. Są to dzielni wojownicy, a w dodatku rozwścieczeni jak niedźwiedzica w polu, której zabrano młode. Twój ojciec to wielki wojownik, który nie pozwoli spać ludowi. 9Teraz zapewne ukrył się w jakiejś jaskini albo innej kryjówce. Jeśli na samym początku padną zabici w naszych szeregach, natychmiast rozniesie się wiadomość, że wojsko Absaloma poniosło klęskę. 10A wtedy stracą odwagę nawet najdzielniejsi, nawet tacy, co to mają serce jak lew, gdyż wszyscy Izraelici wiedzą, że twój ojciec jest wielkim wojownikiem i że dzielni są jego towarzysze. 11Dlatego ja tak radzę: zgromadź przy sobie wszystkich Izraelitów od Dan do Beer-Szeby! Kiedy ich będzie tak dużo, jak piasku na brzegu morskim, ty stań na ich czele i osobiście wyrusz do bitwy! 12Dotrzemy do miejsca, w którym on się znajduje i spadniemy na niego jak rosa spada na ziemię. Wtedy nie ocaleje ani on, ani nikt z jego towarzyszy. 13A jeśli schroni się w jakimś mieście, to wszyscy żołnierze przyniosą sznury i ściągniemy to miasto w dolinę, tak że ani jeden kamyk nie zostanie na swoim miejscu!”. 14Wtedy Absalom i wszyscy Izraelici stwierdzili: „Rada Chuszaja Arkijczyka jest lepsza od rady Achitofela”. W rzeczywistości to sam Pan pozwolił zniweczyć radę Achitofela, która była dobra, aby na Absaloma sprowadzić nieszczęście.
Dawid przeprawia się przez Jordan
15Chuszaj dał znać kapłanom Sadokowi i Abiatarowi: „Tak a tak radził Absalomowi i starszym Izraela Achitofel; tak a tak doradziłem ja.16A teraz – dorzucił – poślijcie szybko gońca do Dawida i powiedzcie mu: «Nie spędzaj nocy w przejściach na pustyni, lecz natychmiast się przepraw, jeśli mają uniknąć zguby król i wszyscy, którzy mu towarzyszą»”.
17Jonatan i Achimaas stali w pogotowiu przy źródle Rogel. Pewna służąca przyniosła im wiadomość, którą oni mieli przekazać królowi Dawidowi. Sami bowiem nie mogli pokazywać się w mieście. 18Zobaczył ich jednak jakiś młody człowiek i doniósł o tym Absalomowi. Dwaj posłańcy pospiesznie udali się w drogę i dotarli do pewnego człowieka w Bachurim. Była tam na podwórzu studnia, więc weszli do niej. 19Gospodyni przyniosła płachtę, rozciągnęła ją nad otworem studni i rozsypała na niej ziarno. Nie można było więc niczego zauważyć. 20Wysłańcy Absaloma przyszli do domu tej kobiety i zapytali: „Gdzie są Achimaas i Jonatan?”. Ona im odpowiedziała: „Poszli w kierunku wody”. Zaczęli ich szukać, ale nie znaleźli. Wrócili więc do Jerozolimy.21Po ich odejściu Achimaas i Jonatan wyszli ze studni i udali się do króla Dawida, aby mu oznajmić, jakiej to rady udzielił w ich sprawie Achitofel. Na koniec mu powiedzieli: „Trzeba się pospieszyć i przeprawić przez wodę!”. 22Dawid i wszyscy, którzy go otaczali, natychmiast zaczęli się przeprawiać przez Jordan. Przed nastaniem poranka, wszyscy bez wyjątku, przeprawili się na drugą stronę rzeki.
Samobójstwo Achitofela
23Achitofel, widząc, że jego rada nie została przyjęta, osiodłał osła i pojechał do domu w rodzinnym mieście. Tam rozporządził swoim majątkiem i powiesił się. Potem pogrzebali go w grobie jego ojca.
Dawid w Machanaim
24Dawid dotarł do Machanaim, kiedy Absalom wraz z wojskiem izraelskim przeprawiał się przez Jordan. 25Na czele wojska, w miejsce Joaba, Absalom postawił Amasę. Amasa był synem pewnego Izraelity imieniem Itro, który ożenił się z Abigail, córką Nachasza, a siostrą Serui, matki Joaba. 26Absalom i jego żołnierze rozbili obóz w kraju Gilead.
27Kiedy Dawid przybył do Machanaim, dołączyli do niego: Szobi, syn Nachasza z Rabba Ammonickiego, Makir, syn Amiela z Lo-Debar, i Barzillaj, Gileadczyk z Rogelim. 28Przynieśli oni ze sobą łóżka, miski, naczynia gliniane, jak też pożywienie dla Dawida i jego towarzyszy: pszenicę, jęczmień, mąkę, prażony bób, soczewicę, 29miód, masło, ser owczy i ser krowi. Pomyśleli sobie bowiem: „Ci ludzie muszą być głodni, spragnieni i wyczerpani marszem po pustyni”.
od Dan do Beer-Szeby – zob. 2Sm 3,10+.
jak rosa spada na ziemię – czyli w nocy, po cichu, w sposób dla człowieka niezauważalny. Biblia często posługuje się tym obrazem, ponieważ w Palestynie zjawisko rosy jest nadzwyczaj obte (np. Sdz 6,36-40).
ani jeden kamyk – bardzo skuteczna metafora (Mt 24,2), która poruszyła dumę Absaloma i przekonała do słuszności rady Chuszaja.
Sadok, Abiatar – dwaj kapłani, którzy trzymali stronę Dawida (2Sm 8,17+).
źródło Rogel – źródło położone na południe od Jerozolimy u zbiegu trzech okalających miasto dolin: Cedronu, Tyropeonu i Gehenny (Joz 15,7; 18,16; 1Krl 1,9).
Bachurim – zob. 2Sm 3,15+.
studnia – chodzi o jedną z cystern, w jakie wyposażone było każde palestyńskie gospodarstwo. Zbiorniki wydrążone w skale służyły do gromadzenia wody w porze deszczowej. Wysłańcy Dawida chronią się w sztolni prowadzącej do takiego zbiornika.
Sukkot – nazwa ta znaczy ‘szałasy’, ‘namioty’ i odnosi się do doliny, a także miasta. Dolina Sukkot był to obszar na wschód od Jordanu w dolnym biegu potoku Jabbok. Lokalizacja miasta Sukkot jest niepewna. Przypuszcza się, że leżało na wschód od Jordanu, ok. 3 km na północ od potoku Jabbok (Sdz 8,4n).
powiesił się – samobójstwo było zjawiskiem bardzo rzadkim w Izraelu. Pismo Święte wspomina w tym kontekście tylko dwóch zdrajców: Achitofela i apostoła Judasza (Mt 27,5). Często natomiast zdarzały się przypadki samobójczej śmierci żołnierzy, którzy ratując się przed zemstą wroga, w obronie swojego honoru sami decydowali się na śmierć, ale Biblia nie traktuje takich przypadków jako samobójstwa (Sdz 9,54; 1Sm 31,4-6; 1Krl 16,18; 2Mch 14,41-46).
Machanaim – zob. 2Sm 2,8+.
Amasa – był kuzynem Joaba i Absaloma, a Dawid był jego wujem. Prowadzona wojna w rzeczywistości była wojną rodzinną, w którą wciągnięty został cały lud Izraela. Przedstawiony tutaj rodowód Amasy różni się od tego, który został podany w 1Krn 2,16n.
Itro – według 1Krn 2,16n był on Izmaelitą, na imię miał Jeter, a jego żona Abigail była córką nie Nachasza, ale Jessego.
Gilead – zob. 2Sm 2,9+.
Lo-Debar – zob. 2Sm 9,4+.
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
SERCE - w Piśmie σwiętym oznacza najczęściej siedlisko myśli (Iz 6,10; Mk 7,21-23). Uważano je również za ośrodek uczuć, namiętności, nastrojów, emocji. Z nim wiązano różne stany psychiczne człowieka, np. radość (Pwt 28,47), smutek (Ps 13,3), miłość (Flp 1,7). Serce wypełnione pychą prowadzi do przyjmowania postaw sprzeciwiających się Bogu (Iz 6,10) i stoi w opozycji do serca Jezusa, które charakteryzuje się pokorą i łagodnością (Mt 11,29). Dzięki mądremu sercu można odróżniać dobro od zła oraz roztropnie i sprawiedliwie rządzić (1Krl 3,12). Serce utożsamiane jest również z podstawowymi władzami człowieka: wolą i sumieniem (2Sm 24,10). To ono podejmuje decyzje (2Sm 7,21), stanowi centrum posłuszeństwa, świadomego działania i jako takie reprezentuje całą osobę. Jest miejscem spotkania człowieka ze słowem Bożym i dlatego w nim musi dokonać się nawrócenie (Ps 51,12). Zob.
NERKI.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
JEROZOLIMA, JERUZALEM - starożytne miasto położone w górach Judei (ok. n.p.m.), na wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego. Pierwsze ślady osadnictwa datowane są tam na ok. 3200 r. przed Chr. Wielkiego znaczenia miasto nabrało po zdobyciu go przez Dawida w X w. przed Chr., który uczynił z niego stolicę zjednoczonego i rosnącego w siłę Izraela (2Sm 5,6). Po sprowadzeniu tam Arki Przymierza i wybudowaniu przez Salomona okazałej świątyni na górze Moria (1Krl 6) Jerozolima stała się centrum życia religijnego całego narodu. W 586 r. przed Chr. król babiloński Nabuchodonozor zburzył miasto, a ludność deportował do Babilonii. Po powrocie z wygnania Żydzi odbudowali świątynię, a miasto odzyskało swoje dawne znaczenie. W 63 r. przed Chr. Jerozolima dostała się pod panowanie Rzymian. Po nieudanym powstaniu żydowskim w 70 r. po Chr. została zniszczona, a jej świątynia doszczętnie spłonęła. Jerozolima jest centralnym miejscem historii zbawienia, gdyż tam właśnie miały miejsce najważniejsze wydarzenia zbawcze dokonane przez Jezusa: Jego nauczanie, Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie. Tam też swój początek wzięła wspólnota Kościoła. Już ST zapowiada Nowe Jeruzalem (Iz 2,2; Mi 4,1-3), miejsce, w którym na końcu czasów Bóg zamieszka wraz ze wszystkimi narodami. Nowa Jerozolima będzie miejscem ostatecznego zjednoczenia zbawionej przez Chrystusa ludzkości ( Ap 21). Pojawiający się w księgach NT termin Jeruzalem (np. Mt 23,37; Łk 2,25; Dz 1,8; Rz 15,19; 1Kor 16,3; Ga 4,25; Hbr 12,22; Ap 3,12) jest archaiczną formą nazwy Jerozolima stosowaną w Septuagincie (greckim przekładzie ksiąg ST). W niniejszym przekładzie zachowano rozróżnienie występujące w oryginale. Zob.
SYJON.
JORDAN - najdłuższa i największa rzeka Palestyny, a także najniżej położona rzeka świata. Znaczna część koryta Jordanu znajduje się poniżej poziomu morza. Swój początek bierze z czterech Źródeł znajdujących się u stóp Hermonu, których wody łączą się ze sobą w północnej części doliny Hule. Jordan wpada do Jeziora Galilejskiego, a następnie meandrycznymi zakolami płynie na południe, by znaleŹć swoje ujście w Morzu Martwym (np. Rdz 14,3). Na odcinku , który w linii prostej łączy Jezioro Galilejskie i Morze Martwe, Jordan ma długości. Rzeka ta stanowi główne Źródło życiodajnej wody i centralny element palestyńskiego krajobrazu. Nad Jordanem rozegrało się wiele wydarzeń istotnych dla historii zbawienia, z których najważniejsze to wejście do Ziemi Obiecanej Izraelitów wracających z niewoli egipskiej (Joz 3 - 4) oraz chrzest Jezusa, który oznaczał rozpoczęcie przez Niego publicznej działalności (np. Mt 3,13-17).
JORDAN - najdłuższa i największa rzeka Palestyny, a także najniżej położona rzeka świata. Znaczna część koryta Jordanu znajduje się poniżej poziomu morza. Swój początek bierze z czterech Źródeł znajdujących się u stóp Hermonu, których wody łączą się ze sobą w północnej części doliny Hule. Jordan wpada do Jeziora Galilejskiego, a następnie meandrycznymi zakolami płynie na południe, by znaleŹć swoje ujście w Morzu Martwym (np. Rdz 14,3). Na odcinku , który w linii prostej łączy Jezioro Galilejskie i Morze Martwe, Jordan ma długości. Rzeka ta stanowi główne Źródło życiodajnej wody i centralny element palestyńskiego krajobrazu. Nad Jordanem rozegrało się wiele wydarzeń istotnych dla historii zbawienia, z których najważniejsze to wejście do Ziemi Obiecanej Izraelitów wracających z niewoli egipskiej (Joz 3 - 4) oraz chrzest Jezusa, który oznaczał rozpoczęcie przez Niego publicznej działalności (np. Mt 3,13-17).
Rady wojenne Achitofela i Chuszaja
Achitofel, człowiek doświadczony i bardzo mądry, opowiada się za natychmiastowym, zaskakującym atakiem na Dawida i jego ludzi, ponieważ pozwoli to na utwierdzenie władzy Absaloma i zniweczy ryzyko wybuchu wojny domowej. Plan Achitofela psuje podesłany przez Dawida Chuszaj, który posługuje się zręczną mową i grając na delikatnej strunie, jaką jest ambicja Absaloma, przekonuje go, że do walki z doświadczonym Dawidem trzeba się przygotować, aby potem móc odnieść spektakularne zwycięstwo. W ten sposób, dzięki Chuszajowi, Dawid zyskuje na czasie. Po raz kolejny pycha i ambicje Absaloma biorą górę nad polityczną rozwagą. Chce on nie tylko odebrać swojemu ojcu władzę, ale dąży także do upokorzenia i zniesławienia go. Wykorzystując dyplomatyczny sukces Chuszaja, Dawid wycofa się pospiesznie do Machanaim, aby tam przygotować się do decydującej bitwy o tron Izraela.
Pierwsza i Druga Księga Samuela
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
W Biblii hebrajskiej Pierwsza i Druga Księga Samuela stanowiły jedno dzieło. Ich podział wywodzi się od Septuaginty (LXX). Tłumacze greccy połączyli te księgi z Pierwszą i Drugą Księgą Królewską, nadając czteroczęściowemu dziełu wspólny tytuł Księgi Królestw, za czym poszła też Wulgata. Hebrajski tytuł Księgi Samuela ma uzasadnienie w starożytnym przekonaniu, że autorem dzieła był Samuel, ostatni sędzia w Izraelu. Jednakże Samuel, który jest bohaterem zaledwie pierwszej części dzieła, nie może być jego autorem i dlatego autorstwo przypisuje się anonimowemu historykowi i teologowi, którego umownie nazwano Deuteronomistą. Wiele wskazuje na to, że ów anonimowy autor pod koniec VII w. lub na początku VI w. przed Chr. skomponował tzw. historię deuteronomistyczną obejmującą: Księgę Jozuego, Księgę Sędziów, Pierwszą i Drugą Księgę Samuela i Pierwszą i Drugą Księgę Królewską.
Autor Ksiąg Samuela w swojej kompozycji połączył różne źródła. Do historii rodziny Helego (1Sm 1 – 3) posłużyły mu kapłańskie tradycje sanktuarium w Szilo. Dzieje Arki Przymierza (1Sm 4 – 7) pochodzą z odrębnego źródła związanego z tradycją kultyczną. Wspomnienia o Samuelu mogły zostać stworzone i być przekazywane w ustnej tradycji w kręgach prorockich. Nie ma wątpliwości, że dzieje Saula i Dawida opierają się na licznych źródłach pisanych. Autor miał do dyspozycji przynajmniej dwa cykle opowiadań o Saulu i historię dotyczącą rodziny Dawida. Nie wiemy, kiedy poszczególne wątki historii zostały ze sobą powiązane i kiedy utrwalono je na piśmie. W różnych źródłach i tradycjach autor znajdował nie tylko pierwotne informacje o faktach, ale także zapis wielowiekowej refleksji nad nimi.
Tekst hebrajski Ksiąg Samuela jest bardzo źle zachowany, a wersja Septuaginty (LXX) przekazuje tekst znacznie różniący się od hebrajskiego. Wersja ta znajduje potwierdzenie we fragmentach hebrajskich odkrytych w XX w. w Qumran, co dowodzi, że w III-II w. przed Chr. istniały różne wersje tekstu hebrajskiego tych ksiąg. Proces redakcji dzieła był więc długi i trwał niemal do końca epoki Starego Testamentu.
Treść i teologia
Księgi Samuela opowiadają dzieje Izraela od momentu ustanowienia monarchii aż do końca panowania króla Dawida. Opis wydarzeń nie ma charakteru systematycznego wykładu, lecz stanowi raczej serię połączonych ze sobą historii i epizodów, odnoszących się do postaci Samuela, Saula i Dawida. Autor stworzył zwartą kompozycję literacką, której bieg wyznaczają trzej następujący po sobie przywódcy oraz nieustanne działanie Boga, który troszczy się o swój lud i kieruje nim poprzez specjalnie wybranych ludzi. Namaszczenie Saula na króla (1Sm 9) dało początek instytucji monarchii w Izraelu. Panowanie Saula, z powodu jego niewierności Bogu, było krótkie. Na nowego władcę namaszczony został Dawid (1Sm 16). Tak rozwijającą się historię możemy zatem podzielić na siedem części: 1) powołanie Samuela (1Sm 1 – 3); 2) dzieje Arki Przymierza (1Sm 4 – 7); 3) Saul, pierwszy król Izraela (1Sm 8 – 15); 4) Saul i Dawid (1Sm16 – 31); 5) walka o królestwo (2Sm 1 – 8); 6) Dawid królem Izraela (2Sm 9 – 20); 7) dodatki (2Sm 21 – 24).
Pierwszą i Drugą Księgę Samuela można nazwać historią o ustanowieniu monarchii w Izraelu. Jej początkiem było namaszczenie Saula, natomiast swój definitywny kształt otrzymała za panowania Dawida. Izrael, w porównaniu z narodami ościennymi, dość późno przyjął strukturę państwa monarchicznego. Po zdobyciu Kanaanu na równinie nadmorskiej osiedlili się Filistyni, którzy stali się dla Izraela wielkim zagrożeniem. W tej sytuacji zaistniała potrzeba silnej, centralnej władzy. Przeciwko Filistynom wystąpił najpierw Saul, a jego dzieło poprowadził dalej Dawid, który ostatecznie złamał ich potęgę i objął władzę nad plemionami południa i północy Izraela. Ustanowienie jednej dla całego Izraela stolicy politycznej i religijnej w Jerozolimie oraz rozciągnięcie kontroli nad narodami zajordańskimi czy aramejskimi południowej Syrii, przyniosło królestwu bezpieczeństwo, pokój i dobrobyt. Jednakże wybuchające już za życia Dawida bunty wewnętrzne ujawniały dawne antagonizmy między północą a południem i zapowiadały schizmę, która nastąpiła po śmierci Salomona.
Hebrajczycy, zaliczając Księgi Samuela do części kanonu zwanej „prorocy wcześniejsi”, wskazywali na religijny charakter przedstawionej tu historii. Przy wyborze Saula z całą ostrością postawiono problem, czy królem Izraela ma być Bóg, czy człowiek. Ustanowiony przez namaszczenie król miał panować nad Izraelem jako pełnomocnik Jahwe. Saul nie sprostał temu ideałowi i został odrzucony. Ucieleśnieniem tej idei stał się natomiast Dawid (1Sm 13,13n).
W centrum historii Dawida stoi Boża obietnica zawarta w proroctwie Natana (2Sm 7,10-16). Kierując się szczególną miłością do narodu, Bóg oznajmia łaskawe i bezwarunkowe związanie się z rodem Dawida. Ustanawia między sobą a potomkami Dawida więź na wzór tej, jaka łączy ojca i syna: „Ja będę mu Ojcem, a on będzie Mi synem”. Obietnicy Bożej nie zniweczy nawet ewentualna niewierność potomków Dawida. W taki sposób Dawid interpretuje obietnicę w swojej modlitwie dziękczynnej (2Sm 7,18-29), a zwłaszcza w tzw. „ostatnich słowach”, gdzie Boże obietnice wyraźnie nazywa się wiecznym przymierzem (2Sm 23,5). Dlatego proroctwo Natana stanowi teologiczny punkt kulminacyjny Ksiąg Samuela i najważniejszy tekst dla całego mesjanizmu królewskiego. Dzięki otrzymanej obietnicy Dawid stał się postacią kluczową w rozwoju myśli mesjańskiej ST. Późniejsi prorocy, szczególnie w najtrudniejszych momentach historii Izraela, często odwoływali się do obrazu „gałązki Jessego” (Iz 11,1), która była zapowiedzią nowego króla, mesjasza. Temat potomka Dawida, którym jest oczekiwany mesjasz, powraca także w NT. Potomkiem, do którego została skierowana obietnica dana Dawidowi, jest Jezus z Nazaretu, Syn Dawida (np. Mt 9,27), Syn Abrahama (Mt 1,1), oczekiwany Chrystus (np. Mt 16,16; Mk 8,29; J 20,31), który jest zarazem Synem Bożym (np. Mt 3,17; 17,5; Mk 3,11; Łk 3,22; J 1,34).
Ta ciągle aktualna historia uczy, że nie ma ani „świeckiej” historii, ani społeczeństwa laickiego, gdyż wszystko, co się rozgrywa na ziemi i między ludźmi, dzieje się przed Obliczem Pańskim (1Sm 10,25), tzn. w obecności Boga. Bóg pozwala ludziom działać jako istotom rozumnym i wolnym. Nie żyją oni w izolacji, lecz w określonej strukturze społecznej: są tu mężczyźni i kobiety, panujący i poddani, politycy i żołnierze, bogaci i biedni, obywatele i niewolnicy. W każdej z tych grup są ludzie prawi i chciwi, wielkoduszni i aroganccy, otwarci i podstępni. I choć wyraźny osąd moralny poszczególnych czynów czy osób pojawia się w Księgach Samuela rzadko, to domyślnie jest on zawsze obecny. Bóg wkracza w losy każdego człowieka i pomimo ludzkich grzechów oraz słabości ustanawia swoje królestwo, czyli panowanie.
Achitofel, człowiek doświadczony i bardzo mądry, opowiada się za natychmiastowym, zaskakującym atakiem na Dawida i jego ludzi, ponieważ pozwoli to na utwierdzenie władzy Absaloma i zniweczy ryzyko wybuchu wojny domowej. Plan Achitofela psuje podesłany przez Dawida Chuszaj, który posługuje się zręczną mową i grając na delikatnej strunie, jaką jest ambicja Absaloma, przekonuje go, że do walki z doświadczonym Dawidem trzeba się przygotować, aby potem móc odnieść spektakularne zwycięstwo. W ten sposób, dzięki Chuszajowi, Dawid zyskuje na czasie. Po raz kolejny pycha i ambicje Absaloma biorą górę nad polityczną rozwagą. Chce on nie tylko odebrać swojemu ojcu władzę, ale dąży także do upokorzenia i zniesławienia go. Wykorzystując dyplomatyczny sukces Chuszaja, Dawid wycofa się pospiesznie do Machanaim, aby tam przygotować się do decydującej bitwy o tron Izraela.