201W Gilgal był pewien nikczemny człowiek, Beniaminita, imieniem Szeba, syn Bikriego. Zadął on w trąbkę i zawołał:
„Nie mamy nic wspólnego z Dawidem
i nie dzielimy niczego z synem Jessego!
Izraelici, niech każdy uda się do swojego namiotu!”.
2Wtedy Izraelici odłączyli się od Dawida i poszli za Szebą, synem Bikriego. Natomiast Judejczycy, od Jordanu aż do Jerozolimy, skupili się wokół swojego króla.
3Kiedy Dawid przybył do Jerozolimy, wydał rozporządzenia w sprawie dziesięciu żon, które zostawił do pilnowania pałacu. Kazał je umieścić w dobrze strzeżonym domu i zapewnił im utrzymanie. Ale sam już więcej nie zbliżał się do nich. W ten sposób zostały zamknięte na resztę swojego życia jak wdowy.
Joab zabija Amasę
4Następnie Dawid rozkazał Amasie: „Zgromadź mi wojowników z Judy! Masz na to trzy dni, aby stawić się tu razem z nimi”. 5Amasa wyruszył więc, żeby zebrać Judejczyków, ale przekroczył czas, jaki mu został wyznaczony. 6Wtedy Dawid rzekł do Abiszaja: „Teraz Szeba, syn Bikriego, stał się dla nas bardziej niebezpieczny, niż kiedyś Absalom. Dlatego weź moją przyboczną gwardię i ścigaj go, aby nie zdążył się schronić w jednym z umocnionych miast i nie wymknął się nam”.
7Oddziały dowodzone przez Joaba, jak też Keretyci, Peletyci i wszyscy doborowi żołnierze wyruszyli pod wodzą Abiszaja. Wyszli z Jerozolimy i zaczęli ścigać Szebę, syna Bikriego. 8Gdy znajdowali się przy wielkim kamieniu w Gabaonie, dołączył do nich Amasa. Joab miał na sobie płaszcz żołnierski z pasem na biodrach. U pasa miał miecz, schowany w pochwie. Gdy Joab się zbliżał, ten miecz wypadł. 9Joab odezwał się do Amasy: „Jak się masz, mój bracie?”. Prawą ręką Joab ujął Amasę za brodę, aby go pocałować. 10Amasa nie zwrócił uwagi na miecz, który Joab chwycił lewą ręką i zadał Amasie cios w sam brzuch. Wnętrzności Amasy wypłynęły na ziemię i zaraz umarł. Nie trzeba więc było ponawiać ciosu.
Zabicie Szeby i koniec powstania
Wtedy Joab i jego brat, Abiszaj, puścili się w pościg za Szebą, synem Bikriego. 11Pewien żołnierz Joaba zatrzymał się nad ciałem Amasy i zawołał: „Kto jest przyjacielem Joaba i kto jest zwolennikiem Dawida, niech podąża za Joabem!”.
12Tymczasem Amasa leżał we własnej krwi na środku drogi i żołnierz spostrzegł, że wszyscy ludzie zatrzymywali się przy nim. Dlatego ściągnął Amasę z drogi na pole i przykrył go płaszczem. Zrobił to, bo widział, że każdy przechodzący przystawał nad nim. 13Gdy Amasa został usunięty z drogi, wszyscy żołnierze pociągnęli za Joabem, aby ścigać Szebę, syna Bikriego.
14Joab przeszedł przez ziemie wszystkich plemion Izraela i dotarł do Abel-Bet-Maaka. Wszyscy Beryjczycy zebrali się i również poszli za nim. 15Joab i jego wojsko przystąpili do oblegania Szeby, który schronił się w Abel-Bet-Maaka. Usypali z ziemi wał, który sięgał poziomu przedmurza miasta, a żołnierze zaczęli podkopywać mury, aby je obalić.
16Wtem jakaś roztropna kobieta, mieszkanka miasta, zawołała: „Słuchajcie, słuchajcie! Powiedzcie Joabowi, aby tu przyszedł, gdyż chcę z nim pomówić!”. 17Joab więc przyszedł. Kobieta zapytała: „Czy ty jesteś Joab?”. „Tak, ja” – odpowiedział. „Posłuchaj słów twojej służebnicy!”. „Słucham cię” – odrzekł Joab. 18Wtedy kobieta tak przemówiła: „Kiedyś zwykło się mówić: «Niech zasięgną rady w Abel, a sprawa dobrze się skończy!». 19Ja uspokajam wiernych w Izraelu. Dlaczego ty usiłujesz zniszczyć miasto, które należy do najprzedniejszych w Izraelu? Dlaczego chcesz zgubić to, co stanowi dziedzictwo Pana ?”.20Joab zawołał: „Nigdy w życiu! Nie mam zamiaru niczego burzyć ani niszczyć! 21Nie ma mowy o czymś podobnym! Chodzi tylko o pewnego człowieka z gór Efraima, Szebę, syna Bikriego, który zbuntował się przeciw królowi Dawidowi. Wydajcie mi jego samego, a odstąpię od miasta!”. Kobieta odpowiedziała: „Dobrze, rzucimy ci z murów jego głowę”.
22Kobieta poszła do mieszkańców miasta i udzieliła im mądrej rady. Oni ścięli głowę Szebie, synowi Bikriego, i rzucili Joabowi. Wobec tego Joab kazał zadąć w trąbkę. Zwolennicy Szeby rozpierzchli się i każdy wrócił do siebie. Po wszystkim Joab powrócił do Jerozolimy, do króla.
Urzędnicy Dawida
23Joab był dowódcą całej armii izraelskiej, a Benajasz, syn Jojady, dowodził Keretytami i Peletytami. 24Adoram był odpowiedzialny za roboty publiczne. Jehoszafat, syn Achiluda, był kanclerzem; 25Szewa był sekretarzem; Sadok i Abiatar kapłanami. 26Ira, potomek Jaira, był także kapłanem na służbie u Dawida.
Gilgal – zob. 2Sm 19,16+.
Jest to okrzyk wzywający do buntu, do zerwania jedności z królem. Ten sam okrzyk okazał się potem bardzo skuteczny w czasie panowania Salomona (1Krl 12,16; 2Krn 10,16).
dziesięć żon – chodzi o żony Dawida, które zostały w Jerozolimie z poleceniem pilnowania pałacu, a które stały się obiektem politycznej gry Absaloma (2Sm 16,20-22). Ponieważ współżyły z jego synem, Dawid wykluczył je z królewskiego haremu.
Keretyci i Peletyci – zob. 2Sm 8,18+.
Gabaon – zob. 2Sm 2,12+.
ujął Amasę za brodę – był to gest oznaczający przyjaźń i serdeczne pozdrowienie.
Serdeczne pozdrowienie, pocałunek i zdrada przypominają zachowanie apostoła Judasza (Mt 26,49n).
Zapewne z polecenia Joaba jeden z żołnierzy wznosi apel o wierność Dawidowi i Joabowi, który bazując na prestiżu, jakim cieszył się do niedawna wśród swojego wojska, chce w ten sposób odzyskać utracone stanowisko.
Abel-Bet-Maaka – miejscowość w północnym Izraelu. Później występuje pod nazwą Abila, jako jedno z miast Dekapolu w północnym Zajordaniu.
roztropna kobieta – zasięganie rady u mądrych kobiet nie było czymś wyjątkowym w Izraelu (Sdz 4,4; 2Krl 22,14-20).
góry Efraima – pasmo górskie rozciągające się na południe od doliny Jezreel.
Keretyci i Peletyci – zob. 2Sm 8,18+.
Adoram – postać ta powróci jeszcze za rządów Salomona, kiedy będzie pełnić funkcję ministra odpowiedzialnego za roboty publiczne. W 1Krl nosi on imię Adoniram (np. 1Krl 4,6; 5,28).
JORDAN - najdłuższa i największa rzeka Palestyny, a także najniżej położona rzeka świata. Znaczna część koryta Jordanu znajduje się poniżej poziomu morza. Swój początek bierze z czterech Źródeł znajdujących się u stóp Hermonu, których wody łączą się ze sobą w północnej części doliny Hule. Jordan wpada do Jeziora Galilejskiego, a następnie meandrycznymi zakolami płynie na południe, by znaleŹć swoje ujście w Morzu Martwym (np. Rdz 14,3). Na odcinku , który w linii prostej łączy Jezioro Galilejskie i Morze Martwe, Jordan ma długości. Rzeka ta stanowi główne Źródło życiodajnej wody i centralny element palestyńskiego krajobrazu. Nad Jordanem rozegrało się wiele wydarzeń istotnych dla historii zbawienia, z których najważniejsze to wejście do Ziemi Obiecanej Izraelitów wracających z niewoli egipskiej (Joz 3 - 4) oraz chrzest Jezusa, który oznaczał rozpoczęcie przez Niego publicznej działalności (np. Mt 3,13-17).
JEROZOLIMA, JERUZALEM - starożytne miasto położone w górach Judei (ok. n.p.m.), na wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego. Pierwsze ślady osadnictwa datowane są tam na ok. 3200 r. przed Chr. Wielkiego znaczenia miasto nabrało po zdobyciu go przez Dawida w X w. przed Chr., który uczynił z niego stolicę zjednoczonego i rosnącego w siłę Izraela (2Sm 5,6). Po sprowadzeniu tam Arki Przymierza i wybudowaniu przez Salomona okazałej świątyni na górze Moria (1Krl 6) Jerozolima stała się centrum życia religijnego całego narodu. W 586 r. przed Chr. król babiloński Nabuchodonozor zburzył miasto, a ludność deportował do Babilonii. Po powrocie z wygnania Żydzi odbudowali świątynię, a miasto odzyskało swoje dawne znaczenie. W 63 r. przed Chr. Jerozolima dostała się pod panowanie Rzymian. Po nieudanym powstaniu żydowskim w 70 r. po Chr. została zniszczona, a jej świątynia doszczętnie spłonęła. Jerozolima jest centralnym miejscem historii zbawienia, gdyż tam właśnie miały miejsce najważniejsze wydarzenia zbawcze dokonane przez Jezusa: Jego nauczanie, Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie. Tam też swój początek wzięła wspólnota Kościoła. Już ST zapowiada Nowe Jeruzalem (Iz 2,2; Mi 4,1-3), miejsce, w którym na końcu czasów Bóg zamieszka wraz ze wszystkimi narodami. Nowa Jerozolima będzie miejscem ostatecznego zjednoczenia zbawionej przez Chrystusa ludzkości ( Ap 21). Pojawiający się w księgach NT termin Jeruzalem (np. Mt 23,37; Łk 2,25; Dz 1,8; Rz 15,19; 1Kor 16,3; Ga 4,25; Hbr 12,22; Ap 3,12) jest archaiczną formą nazwy Jerozolima stosowaną w Septuagincie (greckim przekładzie ksiąg ST). W niniejszym przekładzie zachowano rozróżnienie występujące w oryginale. Zob.
SYJON.
JUDA - termin posiadający w Piśmie Świętym wiele znaczeń. Może oznaczać region w Palestynie (np. Ps 60,9), nazwę jednego z plemion izraelskich, które wzięło swoją nazwę od Judy, czwartego syna patriarchy Jakuba (np. Rdz 29,35), a także terytorium powstałe po śmierci Salomona i rozpadzie monarchii izraelskiej na dwa królestwa (1Krl 14,21.29; 15,1.7; Jr 1,2). Przy podziale ziemi Kanaan pomiędzy plemi ona, które powróciły z niewoli egipskiej, plemieniu Judy przypadły znaczne obszary na południu Palestyny ( Joz 15) z głównymi ośrodkami w Hebronie i Betlejem. Pozycja plemienia Judy znacznie wzrosła, kiedy wywodzący się z niego król Dawid zjednoczył plemiona izraelskie i przeniósł stolicę do Jerozolimy. Po odłączeniu się dziesięciu plemion północnych, przy plemieniu Judy pozostało jedynie plemię Beniamina. W ten sposób powstało Królestwo Południowe. Po powrocie z wygnania babilońskiego Juda, a szczególnie Jerozolima, w której znajdowała się świątynia, stała się miejscem powrotu wygnańców. Według zapowiedzi prorockich ST w Judzie miał się narodzić przyszły Mesjasz. Autorzy NT widzą spełnienie tych obietnic w Jezusie, którego nazywają lwem z plemienia Judy i synem Dawida (np. Mt 1,2n.16; Hbr 7,14; Ap 5,5). Zob.
IZRAEL.
JEROZOLIMA, JERUZALEM - starożytne miasto położone w górach Judei (ok. n.p.m.), na wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego. Pierwsze ślady osadnictwa datowane są tam na ok. 3200 r. przed Chr. Wielkiego znaczenia miasto nabrało po zdobyciu go przez Dawida w X w. przed Chr., który uczynił z niego stolicę zjednoczonego i rosnącego w siłę Izraela (2Sm 5,6). Po sprowadzeniu tam Arki Przymierza i wybudowaniu przez Salomona okazałej świątyni na górze Moria (1Krl 6) Jerozolima stała się centrum życia religijnego całego narodu. W 586 r. przed Chr. król babiloński Nabuchodonozor zburzył miasto, a ludność deportował do Babilonii. Po powrocie z wygnania Żydzi odbudowali świątynię, a miasto odzyskało swoje dawne znaczenie. W 63 r. przed Chr. Jerozolima dostała się pod panowanie Rzymian. Po nieudanym powstaniu żydowskim w 70 r. po Chr. została zniszczona, a jej świątynia doszczętnie spłonęła. Jerozolima jest centralnym miejscem historii zbawienia, gdyż tam właśnie miały miejsce najważniejsze wydarzenia zbawcze dokonane przez Jezusa: Jego nauczanie, Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie. Tam też swój początek wzięła wspólnota Kościoła. Już ST zapowiada Nowe Jeruzalem (Iz 2,2; Mi 4,1-3), miejsce, w którym na końcu czasów Bóg zamieszka wraz ze wszystkimi narodami. Nowa Jerozolima będzie miejscem ostatecznego zjednoczenia zbawionej przez Chrystusa ludzkości ( Ap 21). Pojawiający się w księgach NT termin Jeruzalem (np. Mt 23,37; Łk 2,25; Dz 1,8; Rz 15,19; 1Kor 16,3; Ga 4,25; Hbr 12,22; Ap 3,12) jest archaiczną formą nazwy Jerozolima stosowaną w Septuagincie (greckim przekładzie ksiąg ST). W niniejszym przekładzie zachowano rozróżnienie występujące w oryginale. Zob.
SYJON.
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
JEROZOLIMA, JERUZALEM - starożytne miasto położone w górach Judei (ok. n.p.m.), na wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego. Pierwsze ślady osadnictwa datowane są tam na ok. 3200 r. przed Chr. Wielkiego znaczenia miasto nabrało po zdobyciu go przez Dawida w X w. przed Chr., który uczynił z niego stolicę zjednoczonego i rosnącego w siłę Izraela (2Sm 5,6). Po sprowadzeniu tam Arki Przymierza i wybudowaniu przez Salomona okazałej świątyni na górze Moria (1Krl 6) Jerozolima stała się centrum życia religijnego całego narodu. W 586 r. przed Chr. król babiloński Nabuchodonozor zburzył miasto, a ludność deportował do Babilonii. Po powrocie z wygnania Żydzi odbudowali świątynię, a miasto odzyskało swoje dawne znaczenie. W 63 r. przed Chr. Jerozolima dostała się pod panowanie Rzymian. Po nieudanym powstaniu żydowskim w 70 r. po Chr. została zniszczona, a jej świątynia doszczętnie spłonęła. Jerozolima jest centralnym miejscem historii zbawienia, gdyż tam właśnie miały miejsce najważniejsze wydarzenia zbawcze dokonane przez Jezusa: Jego nauczanie, Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie. Tam też swój początek wzięła wspólnota Kościoła. Już ST zapowiada Nowe Jeruzalem (Iz 2,2; Mi 4,1-3), miejsce, w którym na końcu czasów Bóg zamieszka wraz ze wszystkimi narodami. Nowa Jerozolima będzie miejscem ostatecznego zjednoczenia zbawionej przez Chrystusa ludzkości ( Ap 21). Pojawiający się w księgach NT termin Jeruzalem (np. Mt 23,37; Łk 2,25; Dz 1,8; Rz 15,19; 1Kor 16,3; Ga 4,25; Hbr 12,22; Ap 3,12) jest archaiczną formą nazwy Jerozolima stosowaną w Septuagincie (greckim przekładzie ksiąg ST). W niniejszym przekładzie zachowano rozróżnienie występujące w oryginale. Zob.
SYJON.
Bunt Szeby
Bunt Szeby nie jest wynikiem jakiejś osobistej urazy jak miało to miejsce w przypadku Szimeiego (2Sm 16,5-13). Nie jest też odwetem jakieś jednej grupy, ale buntem, który swym zasięgiem ma objąć całe państwo i wszystkie żyjące w nim społeczności.
Joab zabija Amasę
Zadanie stłumienia powstania Dawid powierza nowo mianowanemu wodzowi swojego wojska, Amasie. Amasa dowodzi jednak bardzo krótko, ponieważ Dawid, zawiedziony powolnym tempem jego działań, przekazuje dowództwo Abiszajowi. Co więcej, kiedy Amasa rozpoczyna w końcu pościg za Szebą, zostaje bezwzględnie i brutalnie zamordowany przez Joaba. Zabójstwo to, nie pierwsze jakiego się dopuścił, miało przywrócić mu utracone stanowisko dowódcy.
Zabicie Szeby i koniec powstania
Szeba znalazł schronienie przy północnej granicy Izraela w Abel-Bet-Maaka, ale został ścięty przez mieszkańców, chcących ocalić swoje miasto. W ten sposób zakończyło się powstanie i Dawid ponownie odzyskał panowanie nad całym Izraelem.
Pierwsza i Druga Księga Samuela
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
W Biblii hebrajskiej Pierwsza i Druga Księga Samuela stanowiły jedno dzieło. Ich podział wywodzi się od Septuaginty (LXX). Tłumacze greccy połączyli te księgi z Pierwszą i Drugą Księgą Królewską, nadając czteroczęściowemu dziełu wspólny tytuł Księgi Królestw, za czym poszła też Wulgata. Hebrajski tytuł Księgi Samuela ma uzasadnienie w starożytnym przekonaniu, że autorem dzieła był Samuel, ostatni sędzia w Izraelu. Jednakże Samuel, który jest bohaterem zaledwie pierwszej części dzieła, nie może być jego autorem i dlatego autorstwo przypisuje się anonimowemu historykowi i teologowi, którego umownie nazwano Deuteronomistą. Wiele wskazuje na to, że ów anonimowy autor pod koniec VII w. lub na początku VI w. przed Chr. skomponował tzw. historię deuteronomistyczną obejmującą: Księgę Jozuego, Księgę Sędziów, Pierwszą i Drugą Księgę Samuela i Pierwszą i Drugą Księgę Królewską.
Autor Ksiąg Samuela w swojej kompozycji połączył różne źródła. Do historii rodziny Helego (1Sm 1 – 3) posłużyły mu kapłańskie tradycje sanktuarium w Szilo. Dzieje Arki Przymierza (1Sm 4 – 7) pochodzą z odrębnego źródła związanego z tradycją kultyczną. Wspomnienia o Samuelu mogły zostać stworzone i być przekazywane w ustnej tradycji w kręgach prorockich. Nie ma wątpliwości, że dzieje Saula i Dawida opierają się na licznych źródłach pisanych. Autor miał do dyspozycji przynajmniej dwa cykle opowiadań o Saulu i historię dotyczącą rodziny Dawida. Nie wiemy, kiedy poszczególne wątki historii zostały ze sobą powiązane i kiedy utrwalono je na piśmie. W różnych źródłach i tradycjach autor znajdował nie tylko pierwotne informacje o faktach, ale także zapis wielowiekowej refleksji nad nimi.
Tekst hebrajski Ksiąg Samuela jest bardzo źle zachowany, a wersja Septuaginty (LXX) przekazuje tekst znacznie różniący się od hebrajskiego. Wersja ta znajduje potwierdzenie we fragmentach hebrajskich odkrytych w XX w. w Qumran, co dowodzi, że w III-II w. przed Chr. istniały różne wersje tekstu hebrajskiego tych ksiąg. Proces redakcji dzieła był więc długi i trwał niemal do końca epoki Starego Testamentu.
Treść i teologia
Księgi Samuela opowiadają dzieje Izraela od momentu ustanowienia monarchii aż do końca panowania króla Dawida. Opis wydarzeń nie ma charakteru systematycznego wykładu, lecz stanowi raczej serię połączonych ze sobą historii i epizodów, odnoszących się do postaci Samuela, Saula i Dawida. Autor stworzył zwartą kompozycję literacką, której bieg wyznaczają trzej następujący po sobie przywódcy oraz nieustanne działanie Boga, który troszczy się o swój lud i kieruje nim poprzez specjalnie wybranych ludzi. Namaszczenie Saula na króla (1Sm 9) dało początek instytucji monarchii w Izraelu. Panowanie Saula, z powodu jego niewierności Bogu, było krótkie. Na nowego władcę namaszczony został Dawid (1Sm 16). Tak rozwijającą się historię możemy zatem podzielić na siedem części: 1) powołanie Samuela (1Sm 1 – 3); 2) dzieje Arki Przymierza (1Sm 4 – 7); 3) Saul, pierwszy król Izraela (1Sm 8 – 15); 4) Saul i Dawid (1Sm16 – 31); 5) walka o królestwo (2Sm 1 – 8); 6) Dawid królem Izraela (2Sm 9 – 20); 7) dodatki (2Sm 21 – 24).
Pierwszą i Drugą Księgę Samuela można nazwać historią o ustanowieniu monarchii w Izraelu. Jej początkiem było namaszczenie Saula, natomiast swój definitywny kształt otrzymała za panowania Dawida. Izrael, w porównaniu z narodami ościennymi, dość późno przyjął strukturę państwa monarchicznego. Po zdobyciu Kanaanu na równinie nadmorskiej osiedlili się Filistyni, którzy stali się dla Izraela wielkim zagrożeniem. W tej sytuacji zaistniała potrzeba silnej, centralnej władzy. Przeciwko Filistynom wystąpił najpierw Saul, a jego dzieło poprowadził dalej Dawid, który ostatecznie złamał ich potęgę i objął władzę nad plemionami południa i północy Izraela. Ustanowienie jednej dla całego Izraela stolicy politycznej i religijnej w Jerozolimie oraz rozciągnięcie kontroli nad narodami zajordańskimi czy aramejskimi południowej Syrii, przyniosło królestwu bezpieczeństwo, pokój i dobrobyt. Jednakże wybuchające już za życia Dawida bunty wewnętrzne ujawniały dawne antagonizmy między północą a południem i zapowiadały schizmę, która nastąpiła po śmierci Salomona.
Hebrajczycy, zaliczając Księgi Samuela do części kanonu zwanej „prorocy wcześniejsi”, wskazywali na religijny charakter przedstawionej tu historii. Przy wyborze Saula z całą ostrością postawiono problem, czy królem Izraela ma być Bóg, czy człowiek. Ustanowiony przez namaszczenie król miał panować nad Izraelem jako pełnomocnik Jahwe. Saul nie sprostał temu ideałowi i został odrzucony. Ucieleśnieniem tej idei stał się natomiast Dawid (1Sm 13,13n).
W centrum historii Dawida stoi Boża obietnica zawarta w proroctwie Natana (2Sm 7,10-16). Kierując się szczególną miłością do narodu, Bóg oznajmia łaskawe i bezwarunkowe związanie się z rodem Dawida. Ustanawia między sobą a potomkami Dawida więź na wzór tej, jaka łączy ojca i syna: „Ja będę mu Ojcem, a on będzie Mi synem”. Obietnicy Bożej nie zniweczy nawet ewentualna niewierność potomków Dawida. W taki sposób Dawid interpretuje obietnicę w swojej modlitwie dziękczynnej (2Sm 7,18-29), a zwłaszcza w tzw. „ostatnich słowach”, gdzie Boże obietnice wyraźnie nazywa się wiecznym przymierzem (2Sm 23,5). Dlatego proroctwo Natana stanowi teologiczny punkt kulminacyjny Ksiąg Samuela i najważniejszy tekst dla całego mesjanizmu królewskiego. Dzięki otrzymanej obietnicy Dawid stał się postacią kluczową w rozwoju myśli mesjańskiej ST. Późniejsi prorocy, szczególnie w najtrudniejszych momentach historii Izraela, często odwoływali się do obrazu „gałązki Jessego” (Iz 11,1), która była zapowiedzią nowego króla, mesjasza. Temat potomka Dawida, którym jest oczekiwany mesjasz, powraca także w NT. Potomkiem, do którego została skierowana obietnica dana Dawidowi, jest Jezus z Nazaretu, Syn Dawida (np. Mt 9,27), Syn Abrahama (Mt 1,1), oczekiwany Chrystus (np. Mt 16,16; Mk 8,29; J 20,31), który jest zarazem Synem Bożym (np. Mt 3,17; 17,5; Mk 3,11; Łk 3,22; J 1,34).
Ta ciągle aktualna historia uczy, że nie ma ani „świeckiej” historii, ani społeczeństwa laickiego, gdyż wszystko, co się rozgrywa na ziemi i między ludźmi, dzieje się przed Obliczem Pańskim (1Sm 10,25), tzn. w obecności Boga. Bóg pozwala ludziom działać jako istotom rozumnym i wolnym. Nie żyją oni w izolacji, lecz w określonej strukturze społecznej: są tu mężczyźni i kobiety, panujący i poddani, politycy i żołnierze, bogaci i biedni, obywatele i niewolnicy. W każdej z tych grup są ludzie prawi i chciwi, wielkoduszni i aroganccy, otwarci i podstępni. I choć wyraźny osąd moralny poszczególnych czynów czy osób pojawia się w Księgach Samuela rzadko, to domyślnie jest on zawsze obecny. Bóg wkracza w losy każdego człowieka i pomimo ludzkich grzechów oraz słabości ustanawia swoje królestwo, czyli panowanie.
Bunt Szeby nie jest wynikiem jakiejś osobistej urazy jak miało to miejsce w przypadku Szimeiego (2Sm 16,5-13). Nie jest też odwetem jakieś jednej grupy, ale buntem, który swym zasięgiem ma objąć całe państwo i wszystkie żyjące w nim społeczności.