251W dziewiątym roku jego panowania, w dziesiątym dniu dziesiątego miesiąca, król babiloński Nabuchodonozor wraz z całym wojskiem wyruszył przeciw Jerozolimie i rozpoczął oblężenie, budując wokół niej wieże oblężnicze. 2Oblężenie miasta trwało aż do jedenastego roku panowania króla Sedecjasza. 3W dziewiątym dniu czwartego miesiąca w mieście nastał tak straszny głód, że ludzie nie mieli już co jeść. 4Kiedy w murach miasta zrobiono wyłom, wszyscy żołnierze, mimo trwającego oblężenia, opuścili miasto nocą przez bramę między podwójnym murem, blisko ogrodów króla, uciekając drogą w kierunku Araby. 5Wojsko chaldejskie wyruszyło w pościg za królem i dogoniło go na równinie pod Jerychem. Całe jego wojsko opuściło go, idąc w rozsypkę. 6Schwytano więc króla i przyprowadzono go do króla babilońskiego w Ribli, gdzie wydano na niego wyrok. 7W obecności Sedecjasza wymordowano jego synów, a potem wyłupiono oczy samemu Sedecjaszowi i zakutego w kajdany z brązu uprowadzono do Babilonii.
8W siódmym dniu piątego miesiąca, w dziewiętnastym roku panowania Nabuchodonozora, króla babilońskiego, wkroczył do Jerozolimy Nebuzaradan, dowódca jego straży przybocznej. 9Spalił domPana i pałac królewski oraz wszystkie domy w Jerozolimie. Każdy ważniejszy budynek w mieście puścił z dymem.10Całe wojsko chaldejskie na czele z dowódcą gwardii przybocznej zburzyło następnie wszystkie mury obronne Jerozolimy. 11Resztę zaś mieszkańców miasta wraz z tymi, którzy poddali się królowi babilońskiemu, oraz pozostałą ludność dowódca gwardii Nebuzaradan uprowadził na wygnanie. 12Pozostawił tylko najbiedniejszą ludność do pracy w polu i w winnicach. 13Babilończycy pokruszyli znajdujące się w domu Pana kolumny i wózki z brązu, a także wykonane z brązu „morze”, które było w domu Pana, i brąz wywieźli do Babilonii.14Zabrali również miednice, łopatki, szczypce do lamp i łyżki oraz wszystkie naczynia z brązu, których używano podczas sprawowania kultu. 15Dowódca straży przybocznej zabrał też wszystkie kadzielnice i kropielnice, wykonane ze złota albo ze srebra, 16dwie kolumny, jedno morze i wózki, które Salomon kazał wykonać dla domu Pana. Brązu uzyskanego ze wszystkich tych przedmiotów nie dało się nawet zważyć.17Każda kolumna miała osiemnaście łokci wysokości. Wieńcząca kolumnę głowica, odlana z brązu, miała trzy łokcie wysokości. Cały ornament z wzorem sieci i owoców granatu dokoła głowicy był również wykonany z brązu. Druga kolumna miała podobny ornament.
18Dowódca straży przybocznej pochwycił także Serajasza, głównego kapłana, Sefaniasza, drugiego kapłana, oraz trzech strażników progu. 19W mieście schwytał jednego dworzanina, który był dowódcą wojskowym, pięciu osobistych doradców króla, którzy znajdowali się jeszcze w mieście, oraz sekretarza dowódcy armii, dokonującego spisu poborowych wraz z sześćdziesięcioma jego ludźmi, którzy pozostali w mieście. 20Dowódca straży przybocznej, Nebuzaradan, uwięził ich i zaprowadził do króla babilońskiego w Ribli. 21Król babiloński rozkazał ich stracić. Zamordowano ich zatem w Ribli, w kraju Chamat. Tak więc Juda został wygnany ze swojej własnej ziemi.
Godoliasz babilońskim zarządcą Judy
22Nabuchodonozor, król babiloński, ustanowił Godoliasza, syna Achikama, wnuka Szafana, zarządcą dla reszty ludności pozostałej jeszcze w ziemi Judy. 23Kiedy wszyscy dowódcy wojskowi i ich ludzie dowiedzieli się, że król babiloński ustanowił zarządcą Godoliasza, przybyli do niego do Mispy. Byli to: Izmael, syn Netaniasza, Jochanan, syn Kareacha, Serajasz, syn Tanchumeta z Netofy, Jaazaniasz, syn Maakatyty – każdy ze swoimi ludźmi. 24Wówczas Godoliasz złożył im oraz ich ludziom przysięgę i powiedział: „Nie obawiajcie się dowódców chaldejskich, pozostańcie w kraju i służcie królowi babilońskiemu, a wszystko dobrze się ułoży”.
25W siódmym miesiącu jednak, Izmael, syn Netaniasza, wnuk Eliszama, pochodzący z rodziny królewskiej, przyszedł z dziesięcioma ludźmi i zamordował Godoliasza oraz Judejczyków i Chaldejczyków, którzy przebywali z nim w Mispie. 26Wówczas wszyscy, od najmłodszego do najstarszego, wraz z dowódcami wojskowymi, postanowili uciec do Egiptu w obawie przed Chaldejczykami.
Ułaskawienie Jojakina
27W trzydziestym siódmym roku od uprowadzenia do niewoli króla Judy, Jechoniasza, w dwudziestym siódmym dniu dwunastego miesiąca, król babiloński, Ewil-Merodak, w roku swojego wstąpienia na tron, ułaskawił króla Judy, Jechoniasza, i uwolnił go z więzienia. 28Rozmawiał z nim życzliwie i wyznaczył mu najbardziej zaszczytne miejsce spośród królów przebywających z nim w Babilonii. 29Zdjął więc Jechoniasz swój więzienny ubiór i przez resztę życia pozostawał na utrzymaniu króla. 30Codziennie otrzymywał od króla babilońskiego środki na swoje utrzymanie, przez całe jego życie.
Nabuchodonozor – zob. 2Krl 24,1+.
Araba – step rozciągający się na obszarze rozdzielającym Morze Martwe i Morze Czerwone.
Jerycho – zob. 2Krl 2,4+.
Ribla –zob. 2Krl 23,33+.
wojsko chaldejskie – zob. 2Krl 24,1n+.
morze – zob. 2Krl 16,17+.
Chamat – zob. 2Krl 14,28+.
Nabuchodonozor – zob. 2Krl 24,1+.
Mispa – miejscowość położona 13 km na północ od Jerozolimy, w bardzo bliskiej odległości od Betel.
Netofa – wioska judzka położona w górach, ok. 6 km od Betlejem.
dowódcy chaldejscy – zob. 2Krl 24,1n+.
Jechoniasz – inna wersja imienia Jojakin (2Krl 24,8+).
Ewil-Merodak – syn i następca króla Nabuchodonozora na tronie babilońskim.
uwolnił go z więzienia – Jojakin przez cały okres swojej niewoli przebywał na dworze króla babilońskiego. Po tym, jak Ewil-Merodak przywrócił mu wolność, został jednak włączony do najbliższego otoczenia władcy Babilonii. Nie mogąc powrócić do ojczyzny, pozostał tam do swojej śmierci.
BABILON, BABILONIA (hebr. babel, akad. bab ili - ‘brama boga’) - akadyjska nazwa największego miasta Mezopotamii. W Piśmie Świętym słowo to oznacza zarówno państwo babilońskie [nazywane również Szinear (np. Rdz 11,2; Iz 11,11) lub krajem Chaldejczyków (np. Iz 23,13; Jr 24,5)], jak również jego stolicę - Babilon. Państwo to leżało na terenie dzisiejszego Iraku, między Eufratem i Tygrysem, i było zasiedlone przez semickich Sumerów i Akadyjczyków. Najstarsze ślady osiadłego życia w Babilonii sięgają szóstego tysiąclecia przed Chr. Państwo babilońskie powstało na tych terenach w XIX w. przed Chr. Położenie na północnym krańcu obszarów zalewowych Eufratu dawało Babilonowi możliwość kontrolowania głównych dróg handlowych na Bliskim Wschodzie. Najbardziej znanym królem z pierwszych wieków jego istnienia jest Hammurabi (1792-1750 przed Chr.), twórca słynnego kodeksu regulującego życie społeczne. Okres starobabiloński to również czas prężnego rozwoju na tym terenie literatury zapisywanej pismem klinowym i nauki, zwłaszcza astronomii i astrologii. W XVI w. przed Chr. Babilonia została zdobyta przez Chetytów i znalazła się pod panowaniem dynastii Kasztów. Nowy okres jej rozkwitu rozpoczął się w połowie VIII w. przed Chr. za panowania Nabonassara. Za twórcę państwa nowobabilońskiego uważa się Nabopolassara, króla Chaldejczyków (625-605 przed Chr.). Terytorium Babilonii obejmowało wówczas całą Azję Przednią, a jej stolica stała się naukowym i politycznym centrum starożytnego świata. Następca Nabopolassara Nabuchodonozor II (605-562 przed Chr.) zajął Judę i zburzył Jerozolimę wraz ze świątynią (587/586 r. przed Chr.), a ludność izraelską deportował do Babilonii. W 539 r. przed Chr. państwo babilońskie zostało podbite przez władcę perskiego, Cyrusa Wielkiego. Z rąk perskich tereny te przeszły pod panowanie helleńskie, a w końcu przypadły w udziale Seleucydom. Zauważa się liczne podobieństwa pomiędzy tekstami ST a literaturą babilońską i chaldejską.
DOM, DOM PANA- budowla wzniesiona w Jerozolimie, w której złożono Arkę Przymierza, symbol obecności Boga pośród ludu izraelskiego. Stanowiła centrum życia religijnego i społecznego Izraela od czasów monarchii (X w. przed Chr.) aż do jej ostatecznego zburzenia w 70 r. po Chr. Po raz pierwszy zbudowano ją w ok. 960 r. przed Chr., za panowania Salomona (965-926 przed Chr.) na wzgórzu Moria w Jerozolimie, na którym Abraham miał złożyć ofiarę ze swojego syna Izaaka. Ta świątynia została zburzona przez Babilończyków w 586 r. przed Chr. Odbudowano ją po powrocie z przesiedlenia babilońskiego (ok. 520 r. przed Chr.), ale nie było już w niej Arki Przymierza, zabranej prawdopodobnie przez Babilończyków. Drugą rekonstrukcję przeprowadził Herod Wielki, który w ramach prowadzonych z ogromnym rozmachem prac architektonicznych przywrócił jej dawną świetność. Kilka lat po zakończeniu odbudowy, Rzymianie, tłumiąc żydowskie powstanie w 70 r. po Chr., spalili doszczętnie świątynne budynki. Według opisu z 1Krl 6 - 9, świątynię zbudowano na planie prostokąta o wymiarach ok. na i podzielono na trzy części: przedsionek, nawę główną, zwaną miejscem świętym, i wydzielone zasłonami miejsce najświętsze, w którym przechowywano Arkę Przymierza. Świątynia była oddzielona dziedzińcem od pałacu królewskiego, a cały kompleks budynków usytuowano na wielkim placu otoczonym murem. Przed świątynią stał wielki ołtarz ofiarny. Jej wnętrze wyłożone było drewnem cedrowym pokrytym złotem. Umieszczono tam złoty ołtarz, dziesięć złotych świeczników i sprzęty liturgiczne. Do wnętrza świątyni mogli wchodzić tylko wybrani, a do miejsca najświętszego wyłącznie najwyższy kapłan, raz w roku. Na terenie świątynnym składano codzienne ofiary całopalenia i kadzenia. Każdy Żyd przynajmniej raz w roku miał obowiązek odbyć pielgrzymkę do świątyni. Jezus aprobował świątynne praktyki, sam w nich uczestniczył, ale potępiał przesadny formalizm (Łk 22,50) i zapowiedział jej zniszczenie (Mt 23,38n). Zob. ARKA PRZYMIERZA, MIEJSCE NAJŚWIĘTSZE, MIEJSCE ŚWIĘTE, MIESZKANIE.
ŁOKIEĆ - jednostka miary długości, liczona od kości łokciowej do końca palca środkowego. Wynosiła ok. 45 cm.
JUDA - termin posiadający w Piśmie Świętym wiele znaczeń. Może oznaczać region w Palestynie (np. Ps 60,9), nazwę jednego z plemion izraelskich, które wzięło swoją nazwę od Judy, czwartego syna patriarchy Jakuba (np. Rdz 29,35), a także terytorium powstałe po śmierci Salomona i rozpadzie monarchii izraelskiej na dwa królestwa (1Krl 14,21.29; 15,1.7; Jr 1,2). Przy podziale ziemi Kanaan pomiędzy plemi ona, które powróciły z niewoli egipskiej, plemieniu Judy przypadły znaczne obszary na południu Palestyny ( Joz 15) z głównymi ośrodkami w Hebronie i Betlejem. Pozycja plemienia Judy znacznie wzrosła, kiedy wywodzący się z niego król Dawid zjednoczył plemiona izraelskie i przeniósł stolicę do Jerozolimy. Po odłączeniu się dziesięciu plemion północnych, przy plemieniu Judy pozostało jedynie plemię Beniamina. W ten sposób powstało Królestwo Południowe. Po powrocie z wygnania babilońskiego Juda, a szczególnie Jerozolima, w której znajdowała się świątynia, stała się miejscem powrotu wygnańców. Według zapowiedzi prorockich ST w Judzie miał się narodzić przyszły Mesjasz. Autorzy NT widzą spełnienie tych obietnic w Jezusie, którego nazywają lwem z plemienia Judy i synem Dawida (np. Mt 1,2n.16; Hbr 7,14; Ap 5,5). Zob.
IZRAEL.
JUDA - termin posiadający w Piśmie Świętym wiele znaczeń. Może oznaczać region w Palestynie (np. Ps 60,9), nazwę jednego z plemion izraelskich, które wzięło swoją nazwę od Judy, czwartego syna patriarchy Jakuba (np. Rdz 29,35), a także terytorium powstałe po śmierci Salomona i rozpadzie monarchii izraelskiej na dwa królestwa (1Krl 14,21.29; 15,1.7; Jr 1,2). Przy podziale ziemi Kanaan pomiędzy plemi ona, które powróciły z niewoli egipskiej, plemieniu Judy przypadły znaczne obszary na południu Palestyny ( Joz 15) z głównymi ośrodkami w Hebronie i Betlejem. Pozycja plemienia Judy znacznie wzrosła, kiedy wywodzący się z niego król Dawid zjednoczył plemiona izraelskie i przeniósł stolicę do Jerozolimy. Po odłączeniu się dziesięciu plemion północnych, przy plemieniu Judy pozostało jedynie plemię Beniamina. W ten sposób powstało Królestwo Południowe. Po powrocie z wygnania babilońskiego Juda, a szczególnie Jerozolima, w której znajdowała się świątynia, stała się miejscem powrotu wygnańców. Według zapowiedzi prorockich ST w Judzie miał się narodzić przyszły Mesjasz. Autorzy NT widzą spełnienie tych obietnic w Jezusie, którego nazywają lwem z plemienia Judy i synem Dawida (np. Mt 1,2n.16; Hbr 7,14; Ap 5,5). Zob.
IZRAEL.
BABILON, BABILONIA (hebr. babel, akad. bab ili - ‘brama boga’) - akadyjska nazwa największego miasta Mezopotamii. W Piśmie Świętym słowo to oznacza zarówno państwo babilońskie [nazywane również Szinear (np. Rdz 11,2; Iz 11,11) lub krajem Chaldejczyków (np. Iz 23,13; Jr 24,5)], jak również jego stolicę - Babilon. Państwo to leżało na terenie dzisiejszego Iraku, między Eufratem i Tygrysem, i było zasiedlone przez semickich Sumerów i Akadyjczyków. Najstarsze ślady osiadłego życia w Babilonii sięgają szóstego tysiąclecia przed Chr. Państwo babilońskie powstało na tych terenach w XIX w. przed Chr. Położenie na północnym krańcu obszarów zalewowych Eufratu dawało Babilonowi możliwość kontrolowania głównych dróg handlowych na Bliskim Wschodzie. Najbardziej znanym królem z pierwszych wieków jego istnienia jest Hammurabi (1792-1750 przed Chr.), twórca słynnego kodeksu regulującego życie społeczne. Okres starobabiloński to również czas prężnego rozwoju na tym terenie literatury zapisywanej pismem klinowym i nauki, zwłaszcza astronomii i astrologii. W XVI w. przed Chr. Babilonia została zdobyta przez Chetytów i znalazła się pod panowaniem dynastii Kasztów. Nowy okres jej rozkwitu rozpoczął się w połowie VIII w. przed Chr. za panowania Nabonassara. Za twórcę państwa nowobabilońskiego uważa się Nabopolassara, króla Chaldejczyków (625-605 przed Chr.). Terytorium Babilonii obejmowało wówczas całą Azję Przednią, a jej stolica stała się naukowym i politycznym centrum starożytnego świata. Następca Nabopolassara Nabuchodonozor II (605-562 przed Chr.) zajął Judę i zburzył Jerozolimę wraz ze świątynią (587/586 r. przed Chr.), a ludność izraelską deportował do Babilonii. W 539 r. przed Chr. państwo babilońskie zostało podbite przez władcę perskiego, Cyrusa Wielkiego. Z rąk perskich tereny te przeszły pod panowanie helleńskie, a w końcu przypadły w udziale Seleucydom. Zauważa się liczne podobieństwa pomiędzy tekstami ST a literaturą babilońską i chaldejską.
Godoliasz babilońskim zarządcą Judy
Ustanowienie zarządcą Judy Godoliasza, potomka Szafana, związanego ściśle z królem Jozjaszem i jego reformą (2Krl 22,8-13), dawało ocalałej wspólnocie cień nadziei na spokojne życie, pomimo ogromu zniszczeń w samej Jerozolimie. Niestety, perspektywę tę zniweczyły działania Izmaela, który zabił Godoliasza, troszczącego się o rodaków. Ucieczka do Egiptu reszty mieszkańców Judy dopełniła jej spustoszenia.
Ułaskawienie Jojakina
Zakończeniem historii królów nie jest przygnębiający obraz opuszczonej przez Izraelitów Ziemi Obiecanej. Ułaskawienie króla Jojakina, dokonane z okazji wstąpienia na tron nowego władcy babilońskiego, było znakiem łaskawości Boga i źródłem nadziei, że nie opuścił On swego ludu i w swoim miłosierdziu troszczy się o niego także na wygnaniu.
Pierwsza i Druga Księga Samuela
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
W Biblii hebrajskiej Pierwsza i Druga Księga Samuela stanowiły jedno dzieło. Ich podział wywodzi się od Septuaginty (LXX). Tłumacze greccy połączyli te księgi z Pierwszą i Drugą Księgą Królewską, nadając czteroczęściowemu dziełu wspólny tytuł Księgi Królestw, za czym poszła też Wulgata. Hebrajski tytuł Księgi Samuela ma uzasadnienie w starożytnym przekonaniu, że autorem dzieła był Samuel, ostatni sędzia w Izraelu. Jednakże Samuel, który jest bohaterem zaledwie pierwszej części dzieła, nie może być jego autorem i dlatego autorstwo przypisuje się anonimowemu historykowi i teologowi, którego umownie nazwano Deuteronomistą. Wiele wskazuje na to, że ów anonimowy autor pod koniec VII w. lub na początku VI w. przed Chr. skomponował tzw. historię deuteronomistyczną obejmującą: Księgę Jozuego, Księgę Sędziów, Pierwszą i Drugą Księgę Samuela i Pierwszą i Drugą Księgę Królewską.
Autor Ksiąg Samuela w swojej kompozycji połączył różne źródła. Do historii rodziny Helego (1Sm 1 – 3) posłużyły mu kapłańskie tradycje sanktuarium w Szilo. Dzieje Arki Przymierza (1Sm 4 – 7) pochodzą z odrębnego źródła związanego z tradycją kultyczną. Wspomnienia o Samuelu mogły zostać stworzone i być przekazywane w ustnej tradycji w kręgach prorockich. Nie ma wątpliwości, że dzieje Saula i Dawida opierają się na licznych źródłach pisanych. Autor miał do dyspozycji przynajmniej dwa cykle opowiadań o Saulu i historię dotyczącą rodziny Dawida. Nie wiemy, kiedy poszczególne wątki historii zostały ze sobą powiązane i kiedy utrwalono je na piśmie. W różnych źródłach i tradycjach autor znajdował nie tylko pierwotne informacje o faktach, ale także zapis wielowiekowej refleksji nad nimi.
Tekst hebrajski Ksiąg Samuela jest bardzo źle zachowany, a wersja Septuaginty (LXX) przekazuje tekst znacznie różniący się od hebrajskiego. Wersja ta znajduje potwierdzenie we fragmentach hebrajskich odkrytych w XX w. w Qumran, co dowodzi, że w III-II w. przed Chr. istniały różne wersje tekstu hebrajskiego tych ksiąg. Proces redakcji dzieła był więc długi i trwał niemal do końca epoki Starego Testamentu.
Treść i teologia
Księgi Samuela opowiadają dzieje Izraela od momentu ustanowienia monarchii aż do końca panowania króla Dawida. Opis wydarzeń nie ma charakteru systematycznego wykładu, lecz stanowi raczej serię połączonych ze sobą historii i epizodów, odnoszących się do postaci Samuela, Saula i Dawida. Autor stworzył zwartą kompozycję literacką, której bieg wyznaczają trzej następujący po sobie przywódcy oraz nieustanne działanie Boga, który troszczy się o swój lud i kieruje nim poprzez specjalnie wybranych ludzi. Namaszczenie Saula na króla (1Sm 9) dało początek instytucji monarchii w Izraelu. Panowanie Saula, z powodu jego niewierności Bogu, było krótkie. Na nowego władcę namaszczony został Dawid (1Sm 16). Tak rozwijającą się historię możemy zatem podzielić na siedem części: 1) powołanie Samuela (1Sm 1 – 3); 2) dzieje Arki Przymierza (1Sm 4 – 7); 3) Saul, pierwszy król Izraela (1Sm 8 – 15); 4) Saul i Dawid (1Sm16 – 31); 5) walka o królestwo (2Sm 1 – 8); 6) Dawid królem Izraela (2Sm 9 – 20); 7) dodatki (2Sm 21 – 24).
Pierwszą i Drugą Księgę Samuela można nazwać historią o ustanowieniu monarchii w Izraelu. Jej początkiem było namaszczenie Saula, natomiast swój definitywny kształt otrzymała za panowania Dawida. Izrael, w porównaniu z narodami ościennymi, dość późno przyjął strukturę państwa monarchicznego. Po zdobyciu Kanaanu na równinie nadmorskiej osiedlili się Filistyni, którzy stali się dla Izraela wielkim zagrożeniem. W tej sytuacji zaistniała potrzeba silnej, centralnej władzy. Przeciwko Filistynom wystąpił najpierw Saul, a jego dzieło poprowadził dalej Dawid, który ostatecznie złamał ich potęgę i objął władzę nad plemionami południa i północy Izraela. Ustanowienie jednej dla całego Izraela stolicy politycznej i religijnej w Jerozolimie oraz rozciągnięcie kontroli nad narodami zajordańskimi czy aramejskimi południowej Syrii, przyniosło królestwu bezpieczeństwo, pokój i dobrobyt. Jednakże wybuchające już za życia Dawida bunty wewnętrzne ujawniały dawne antagonizmy między północą a południem i zapowiadały schizmę, która nastąpiła po śmierci Salomona.
Hebrajczycy, zaliczając Księgi Samuela do części kanonu zwanej „prorocy wcześniejsi”, wskazywali na religijny charakter przedstawionej tu historii. Przy wyborze Saula z całą ostrością postawiono problem, czy królem Izraela ma być Bóg, czy człowiek. Ustanowiony przez namaszczenie król miał panować nad Izraelem jako pełnomocnik Jahwe. Saul nie sprostał temu ideałowi i został odrzucony. Ucieleśnieniem tej idei stał się natomiast Dawid (1Sm 13,13n).
W centrum historii Dawida stoi Boża obietnica zawarta w proroctwie Natana (2Sm 7,10-16). Kierując się szczególną miłością do narodu, Bóg oznajmia łaskawe i bezwarunkowe związanie się z rodem Dawida. Ustanawia między sobą a potomkami Dawida więź na wzór tej, jaka łączy ojca i syna: „Ja będę mu Ojcem, a on będzie Mi synem”. Obietnicy Bożej nie zniweczy nawet ewentualna niewierność potomków Dawida. W taki sposób Dawid interpretuje obietnicę w swojej modlitwie dziękczynnej (2Sm 7,18-29), a zwłaszcza w tzw. „ostatnich słowach”, gdzie Boże obietnice wyraźnie nazywa się wiecznym przymierzem (2Sm 23,5). Dlatego proroctwo Natana stanowi teologiczny punkt kulminacyjny Ksiąg Samuela i najważniejszy tekst dla całego mesjanizmu królewskiego. Dzięki otrzymanej obietnicy Dawid stał się postacią kluczową w rozwoju myśli mesjańskiej ST. Późniejsi prorocy, szczególnie w najtrudniejszych momentach historii Izraela, często odwoływali się do obrazu „gałązki Jessego” (Iz 11,1), która była zapowiedzią nowego króla, mesjasza. Temat potomka Dawida, którym jest oczekiwany mesjasz, powraca także w NT. Potomkiem, do którego została skierowana obietnica dana Dawidowi, jest Jezus z Nazaretu, Syn Dawida (np. Mt 9,27), Syn Abrahama (Mt 1,1), oczekiwany Chrystus (np. Mt 16,16; Mk 8,29; J 20,31), który jest zarazem Synem Bożym (np. Mt 3,17; 17,5; Mk 3,11; Łk 3,22; J 1,34).
Ta ciągle aktualna historia uczy, że nie ma ani „świeckiej” historii, ani społeczeństwa laickiego, gdyż wszystko, co się rozgrywa na ziemi i między ludźmi, dzieje się przed Obliczem Pańskim (1Sm 10,25), tzn. w obecności Boga. Bóg pozwala ludziom działać jako istotom rozumnym i wolnym. Nie żyją oni w izolacji, lecz w określonej strukturze społecznej: są tu mężczyźni i kobiety, panujący i poddani, politycy i żołnierze, bogaci i biedni, obywatele i niewolnicy. W każdej z tych grup są ludzie prawi i chciwi, wielkoduszni i aroganccy, otwarci i podstępni. I choć wyraźny osąd moralny poszczególnych czynów czy osób pojawia się w Księgach Samuela rzadko, to domyślnie jest on zawsze obecny. Bóg wkracza w losy każdego człowieka i pomimo ludzkich grzechów oraz słabości ustanawia swoje królestwo, czyli panowanie.
Ustanowienie zarządcą Judy Godoliasza, potomka Szafana, związanego ściśle z królem Jozjaszem i jego reformą (2Krl 22,8-13), dawało ocalałej wspólnocie cień nadziei na spokojne życie, pomimo ogromu zniszczeń w samej Jerozolimie. Niestety, perspektywę tę zniweczyły działania Izmaela, który zabił Godoliasza, troszczącego się o rodaków. Ucieczka do Egiptu reszty mieszkańców Judy dopełniła jej spustoszenia.