Estera królową

21Po tych wydarzeniach ustał gniew króla. Nie wspominał on więcej Waszti, pamiętając, co powiedziała i jak ją ukarał. 2A dworzanie królewscy mówili: „Trzeba wyszukać królowi młode, nietknięte dziewczęta o pięknym wyglądzie. 3Niech król mianuje urzędników we wszystkich okręgach swego królestwa, żeby w mieście Suza, w domu kobiet zgromadzili piękne dziewice i przekazali je eunuchowi królewskiemu, pilnującemu kobiet, a on niech im dostarczy olejków i innych kosmetyków. 4Kobieta, która spodoba się królowi, zostanie królową w miejsce Waszti”. Myśl ta spodobała się królowi i tak postąpił.

5W mieście Suza mieszkał pewien Judejczyk imieniem Mardocheusz, syn Jaira, syna Szimeiego, syna Kisza, z plemienia Beniamina. 6Został on uprowadzony z Jerozolimy, którą zniewolił babiloński król Nabuchodonozor. 7Był on opiekunem dziewczyny imieniem Estera, córki jego stryja Aminadaba. Po śmierci jej rodziców Mardocheusz wychowywał ją z zamiarem poślubienia jej. Była to dziewczyna niezwykłej urody. 8Gdy ogłoszono zarządzenie króla, w mieście Suza zebrano pod opieką Gaja wiele dziewcząt. Również Estera udała się do Gaja, pilnującego kobiet. 9Dziewczyna spodobała mu się i zyskała jego względy. Rozkazał więc dostarczyć jej kosmetyków i dać przysługujące jej utrzymanie, a z pałacu królewskiego przydzielić siedem dziewcząt. Ona i jej służące były traktowane dobrze w domu kobiet. 10Estera jednak nie ujawniła swego pochodzenia ani narodowości, gdyż Mardocheusz zakazał jej o tym mówić. 11Każdego dnia Mardocheusz przechadzał się w pobliżu dziedzińca domu kobiet w oczekiwaniu na to, co stanie się z Esterą.

12Po dwunastu miesiącach nadchodził czas, kiedy dziewczęta szły do króla. Okres przygotowań wyglądał następująco: przez sześć miesięcy dziewczęta były namaszczane olejkiem z mirry, a przez następne sześć miesięcy wonnościami i innymi kosmetykami dla kobiet. 13Dopiero wtedy dziewczyna udawała się do króla, a jeśli wcześniej poprosiła o coś, nie odmawiano jej. Następnie zabierano ją z domu kobiet do pałacu królewskiego. 14Szła tam wieczorem, a rankiem przechodziła do drugiego domu, którego stróżem był również Gaj, eunuch królewski, pilnujący kobiet. I nigdy więcej nie szła do króla, chyba że wezwał ją imiennie.

15Gdy na Esterę, córkę Aminadaba, stryja Mardocheusza, przyszedł czas, by udać się do króla, zrobiła tylko to, co doradził jej eunuch, strażnik kobiet. Estera znalazła też uznanie w oczach wszystkich, którzy ją wówczas widzieli. 16Estera udała się do króla Artakserksesa w siódmym roku jego panowania, w miesiącu dwunastym, którym był miesiąc Adar. 17Król pokochał Esterę i doznała ona życzliwości większej niż wszystkie inne dziewice. Król nałożył jej diadem królowej. 18Potem król wydał siedmiodniową ucztę dla wszystkich swoich przyjaciół i możnowładców, uroczyście świętując ślub z Esterą. Ogłosił także amnestię dla poddanych swego królestwa. 19A Mardocheusz usługiwał na dworze. 20Natomiast Estera nie ujawniła swego pochodzenia. Mardocheusz bowiem nakazał jej oddawać cześć Bogu i postępować według Jego nakazów, jak wtedy, gdy była z nim. Estera niezmiennie tego przestrzegała.

21Dwaj eunuchowie królewscy, dowódcy straży przybocznej, poczuli się dotknięci, że Mardocheusz miał szczególne względy u króla. Usiłowali oni zabić króla Artakserksesa. 22Dowiedział się o tym Mardocheusz i powiadomił Esterę, a ona ujawniła ten zamiar królowi. 23Król przesłuchał obydwu eunuchów i powieszono ich. Na pamiątkę tego król polecił umieścić w kronikach królewskich pochwałę lojalności Mardocheusza.


Suza – zob. Est 1,1b+.


eunuch – zob. Est 1,1m+.


Mardocheusz – zob. Est 1,1a+.


Nabuchodonozor – zob. Est 1,1c+.


Estera – imię babilońskie, którego źródłosłów łączy się z imieniem babilońskiej bogini Isztar (nowoperskie setareh – gwiazda).


Artakserkses – zob. Est 1,1a+.


JEROZOLIMA, JERUZALEM - starożytne miasto położone w górach Judei (ok. n.p.m.), na wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego. Pierwsze ślady osadnictwa datowane są tam na ok. 3200 r. przed Chr. Wielkiego znaczenia miasto nabrało po zdobyciu go przez Dawida w X w. przed Chr., który uczynił z niego stolicę zjednoczonego i rosnącego w siłę Izraela (2Sm 5,6). Po sprowadzeniu tam Arki Przymierza i wybudowaniu przez Salomona okazałej świątyni na górze Moria (1Krl 6) Jerozolima stała się centrum życia religijnego całego narodu. W 586 r. przed Chr. król babiloński Nabuchodonozor zburzył miasto, a ludność deportował do Babilonii. Po powrocie z wygnania Żydzi odbudowali świątynię, a miasto odzyskało swoje dawne znaczenie. W 63 r. przed Chr. Jerozolima dostała się pod panowanie Rzymian. Po nieudanym powstaniu żydowskim w 70 r. po Chr. została zniszczona, a jej świątynia doszczętnie spłonęła. Jerozolima jest centralnym miejscem historii zbawienia, gdyż tam właśnie miały miejsce najważniejsze wydarzenia zbawcze dokonane przez Jezusa: Jego nauczanie, Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie. Tam też swój początek wzięła wspólnota Kościoła. Już ST zapowiada Nowe Jeruzalem (Iz 2,2; Mi 4,1-3), miejsce, w którym na końcu czasów Bóg zamieszka wraz ze wszystkimi narodami. Nowa Jerozolima będzie miejscem ostatecznego zjednoczenia zbawionej przez Chrystusa ludzkości ( Ap 21). Pojawiający się w księgach NT termin Jeruzalem (np. Mt 23,37; Łk 2,25; Dz 1,8; Rz 15,19; 1Kor 16,3; Ga 4,25; Hbr 12,22; Ap 3,12) jest archaiczną formą nazwy Jerozolima stosowaną w Septuagincie (greckim przekładzie ksiąg ST). W niniejszym przekładzie zachowano rozróżnienie występujące w oryginale. Zob.

SYJON.

Estera królową
Fragment ten należy do tekstu zredagowanego po hebrajsku, stąd pojawiają się w nim powtórzenia pewnych stwierdzeń obecnych już w prologu (Est 1,1a‑r). Nieposłuszna Waszti zostaje zastąpiona piękną Esterą, która zwycięża w swoistym konkursie piękności. Bóg wykorzystuje jej urodę, aby postawić ją w miejscu ważnym dla dalszego rozwoju wydarzeń i losu żydowskiej społeczności. Dwukrotnie (ww. 10 i 20) jest podkreślone, że Estera zataiła swoje pochodzenie. Z drugiej strony autor wyraźnie wspomina o jej wierności Bogu Izraela i przywiązaniu do Mardocheusza. W ten sposób buduje napięcie, wzbudzając ciekawość czytelnika co do dalszych losów Estery.

Księga Estery
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Swój tytuł Księga Estery zawdzięcza bohaterce opowiadania, pięknej Żydówce Esterze, żyjącej na wygnaniu. Autor odwołuje się do nieznanego, historycznego wspomnienia o prześladowaniu lub pogromie Żydów w diasporze perskiej w V w. przed Chr. Opisane sytuacje odpowiadają realiom epoki imperium perskiego, w szczególności realiom życia na dworze królewskim. Jednak, wbrew podanym informacjom, ani Waszti (Est 1,9nn), ani Estera nie były królowymi perskimi i żonami Kserksesa I (485-465 przed Chr.), który w opowiadaniu nosi imię Artakserkses, a w wersji hebrajskiej Aswerus. Pojawiają się również wątki legendowe i nowelistyczne, jak wybór głównej bohaterki na królową czy niezwykła kariera Mardocheusza na dworze perskim. Księgę Estery należy zatem traktować jako pismo historyczno‑dydaktyczne, to znaczy wymyślone opowiadanie mające na celu nie tyle czysto historyczny przekaz, co religijno-moralne pouczenie czytelnika. Autor chciał ukazać wzorce prawego i roztropnego postępowania Żydów z diaspory wobec pogan i nieprzyjaciół ludu. Być może inspiracją dla niego była historia Józefa, najpierw poniżonego, a potem wywyższonego na dworze faraona (Rdz 39 – 41), bądź też dzieje Daniela (Dn 1,1 – 2,49; 6,1-29) albo Nehemiasza i Ezdrasza, którzy byli perskimi urzędnikami.
Zachowały się dwa zasadniczo różniące się od siebie hebrajskie teksty Księgi Estery. Krótsza wersja powstała mniej więcej w połowie II wieku przed Chr., natomiast tekst znacznie dłuższy napisano nieco później w Palestynie lub Egipcie, około 114 r. lub 78/77 r. przed Chr. (Est 10,31+). Grecki przekład wprowadził nie tylko liczne zmiany, ale przede wszystkim aż sześć dość obszernych dodatków, zaznaczonych w naszym tłumaczeniu odrębną numeracją literową (Est 1,1a-r; 3,13a-g; 4,17a-y; 5,1a-2b; 8,12a-x; 10,3a-l). Ponadto sam tekst grecki przetrwał w dwóch różnych wariantach.
Opinie chrześcijan na temat kanoniczności księgi były podzielone, a spór dotyczył przede wszystkim wspomnianych sześciu dodatków, które ostatecznie zostały uznane przez Sobór Trydencki (1545-1563) za kanoniczne.
Obecne tłumaczenie opiera się na greckiej wersji, która jest nie tyle zwykłym przekładem tekstu hebrajskiego, co raczej nową wersją dzieła. Wydaje się, że ta właśnie wersja, używana zresztą przez chrześcijan pierwszych wieków, przyniesie większą korzyść polskiemu czytelnikowi niż przekład z języka hebrajskiego z dołączeniem deuterokanonicznych dodatków greckich.
Treść i teologia
Księga Estery opowiada o królewskim nakazie zagłady Żydów, który miał być wykonany w dniu wyznaczonym losami, ale który zostaje odwołany właśnie dzięki Esterze. Ucieleśnieniem wrogości do narodu żydowskiego jest perski urzędnik Haman, który jednak ostatecznie przegrywa, co staje się okazją do radosnego święta Purim, czyli święta losów. Ta uroczystość w późniejszym judaizmie nabierze cech przypominających karnawał, ale z zachowaniem religijnego odcienia.
Autor niewątpliwie posiada duży talent literacki, rozwija swą opowieść w sposób przejrzysty. Dramaturgia narasta stopniowo, osiągając punkt kulminacyjny w scenie ujawnienia oszczercy, Hamana (Est 7,1-10). Charakterystyka poszczególnych postaci jest dość wyrazista, choć czasami zawiera elementy przejaskrawienia.
Księdze Estery przypisuje się wartość głównie ze względu na wyjaśnienie w niej genezy święta Purim, obecnie jednego z najważniejszych świąt żydowskich. Ocalenie Żydów przed zagładą widziane jest jako dzieło Bożej opatrzności (ale tylko w wersji greckiej, gdyż tekst hebrajski nie ma w ogóle odniesień religijnych). Bóg czuwa nad narodem wybranym i wkracza w jego dzieje (Est 1,11; 4,8.16nn; 5,1e; 6,1.13; 8,12t; 10,3a-i). Jest On Bogiem żyjącym (Est 6,13), który panuje nad wszystkimi władcami. Choć jest Bogiem Izraela, znają Go również poganie (Est 6,13; 8,12q). Księga Estery ukazuje również, że Bóg jest w stanie odwrócić ludzkie losy, wywyższając poniżonego i poniżając tego, który się wywyższa. Uczy także, że w sytuacji zagrożenia właściwą postawą jest post i modlitwa.