131Wypowiedź prorocka o Babilonie, która została przekazana w widzeniu Izajaszowi, synowi Amosa.
2Na nagim wzgórzu postawcie znak,
wznieście okrzyki!
Machajcie rękami,
aby weszli w bramy książąt.
3Ja wydałem rozkaz moim poświęconym hufcom,
pobudzony do gniewu wzywam też moich bohaterów,
aby cieszyli się z mojego tryumfu.
4Odgłosy wrzawy na górach
jakby licznego ludu,
odgłosy zgiełku, jaki wzniecają królestwa,
związane sojuszem narodów.
Pan Zastępów dokonuje przeglądu
zastępów wojennych.
5Przybywają z dalekiej ziemi,
z krańców horyzontu:
Pan i narzędzia Jego oburzenia,
aby spustoszyć całą ziemię.
6Rozpaczajcie, bo bliski jest Dzień Pana ,
który nadchodzi jako klęska z rąk Wszechmocnego.
7Dlatego opadają wszystkie ręce,
a każde ludzkie serce truchleje.
8Wszystkich ogarnia przerażenie.
Nachodzą ich spazmy i boleści,
wiją się z bólu jak rodząca,
ze zgrozą patrzy jeden na drugiego;
ich twarze – to twarze z płomieni!
9Oto nadchodzi Dzień Pana.
A będzie to dzień straszliwy,
pełen zapalczywości, płonący żarem gniewu,
aby ziemię zamienić w pustkowie
i zmieść z jej powierzchni grzeszników.
10Gwiazdy nieba i ich konstelacje
nie będą już jaśnieć swym światłem.
Słońce się zaćmi, gdy tylko wzejdzie,
a księżyc straci blask.
11Obarczę świat jego nikczemnością,
złoczyńców ich przewinieniami.
Położę kres pysze zuchwalców
i upokorzę wyniosłość tyranów.
12Człowieka rzadziej się spotka niż złoto,
ludzi mniej będzie niż złota Ofiru.
13Oto sprawię, że zatrzęsie się niebo
i ziemia zadrży w posadach
z powodu gniewu Pana Zastępów,
w dniu, gdy gniew Jego zapłonie.
14Wtedy, jak zgubiona gazela,
jak trzoda, o którą nikt nie dba,
każdy się zwróci do swego ludu
i każdy ucieknie do swojego kraju.
15Zabiją każdego, kogo tam znajdą;
każdy schwytany polegnie od miecza.
16Na ich oczach roztrzaskają ich niemowlęta,
splądrują ich domy
i zgwałcą ich żony.
17Ja pobudzę przeciwko nim Medów,
którzy nie myślą o srebrze
ani nie dbają o złoto.
18Swoimi łukami przeszyją młodzieńców
i nie ulitują się nad noworodkami,
i nie zmiłują się nad dziećmi!
19Babilon – perła wszystkich królestw,
duma i chluba Chaldejczyków,
stanie się jak Sodoma i Gomora,
gdy Bóg dokona jego zagłady.
20Na wieki będzie bezludny
i niezamieszkany przez pokolenia.
Arab nie rozbije tam namiotu,
pasterze nie powiodą tam trzód swoich.
21Dzikie zwierzęta będą tam miały swe legowiska,
a jego domy napełnią się sowami.
Zamieszkają tam strusie
i upiory będą wyprawiały swoje harce.
22W pałacach jego będą wyły hieny,
we wspaniałych zamkach – szakale.
Czas jego jest bliski,
jego dni nie będą przedłużone.
Wypowiedź prorocka – przesłanie, które prorok wypowiada w imieniu Boga (np. Na 1,1; Ha 1,1; Za 9,1; 12,1; Ml 1,1). W tekście oryginalnym użyto specycznego terminu, który podkreśla powagę głoszonego orędzia (Jr 23,33-40+).
znak – zob. Iz 5,26+.
bramy książąt – prawdopodobnie nawiązanie do akadyjskiej nazwy Babilonu babeln – ‘brama bogów’ (Rdz 11,9).
Wojska występujące przeciwko Babilonowi ukazano jako sługi Boga, dokonujące w Jego imieniu sądu (Iz 45,1-4).
Dzień Pana – czas sądu, kiedy Bóg wyzwoli uciśnionych, ukarze grzeszników i zaprowadzi sprawiedliwość (np. Am 5,18).
Wszechmocny – tytuł Boga, który podkreśla Jego władzę nad światem. W tekście oryginalnym występuje gra słów między tytułem „Wszechmocny” a słowem „klęska”. Autor podkreśla, że Babilon z powodu swojego grzechu pozna wszechmoc Bożą, doświadczając klęski.
twarze z płomieni – czyli rozpalone wstydem i strachem.
Ofir – trudna do zlokalizowania kraina, znajdująca się być może na wschodnich wybrzeżach Afryki lub w Indiach; wspomina się o niej w Biblii jako o krainie złota (np. 1Krl 9,28; Hi 22,24; Ps 45,10; Syr 7,18).
Ze względu na swoje bogactwo i znaczenie polityczne starożytny Babilon przyciągał kupców i obcokrajowców poszukujących pracy i zysków. Ze względu na upadek Babilonii będą oni musieli uciekać do swoich krajów.
Medowie – lud zamieszkujący dzisiejszy północno-zachodni Iran. W ST z pewnym uproszczeniem używa się zamiennie nazw Medowie i Persowie.
duma i chluba Chaldejczyków – Babilon był miastem wielonarodowościowym, ale najliczniejszą grupę jego mieszkańców stanowili Chaldejczycy, mieszkańcy Chaldei, czyli południowo-wschodniego regionu Babilonii. Z niego pochodziła dynastia rządząca państwem w okresie przesiedlenia Izraelitów do Babilonii. Terminem „Chaldejczycy” określano wówczas wszystkich mieszkańców Babilonii.
BABILON, BABILONIA (hebr. babel, akad. bab ili - ‘brama boga’) - akadyjska nazwa największego miasta Mezopotamii. W Piśmie Świętym słowo to oznacza zarówno państwo babilońskie [nazywane również Szinear (np. Rdz 11,2; Iz 11,11) lub krajem Chaldejczyków (np. Iz 23,13; Jr 24,5)], jak również jego stolicę - Babilon. Państwo to leżało na terenie dzisiejszego Iraku, między Eufratem i Tygrysem, i było zasiedlone przez semickich Sumerów i Akadyjczyków. Najstarsze ślady osiadłego życia w Babilonii sięgają szóstego tysiąclecia przed Chr. Państwo babilońskie powstało na tych terenach w XIX w. przed Chr. Położenie na północnym krańcu obszarów zalewowych Eufratu dawało Babilonowi możliwość kontrolowania głównych dróg handlowych na Bliskim Wschodzie. Najbardziej znanym królem z pierwszych wieków jego istnienia jest Hammurabi (1792-1750 przed Chr.), twórca słynnego kodeksu regulującego życie społeczne. Okres starobabiloński to również czas prężnego rozwoju na tym terenie literatury zapisywanej pismem klinowym i nauki, zwłaszcza astronomii i astrologii. W XVI w. przed Chr. Babilonia została zdobyta przez Chetytów i znalazła się pod panowaniem dynastii Kasztów. Nowy okres jej rozkwitu rozpoczął się w połowie VIII w. przed Chr. za panowania Nabonassara. Za twórcę państwa nowobabilońskiego uważa się Nabopolassara, króla Chaldejczyków (625-605 przed Chr.). Terytorium Babilonii obejmowało wówczas całą Azję Przednią, a jej stolica stała się naukowym i politycznym centrum starożytnego świata. Następca Nabopolassara Nabuchodonozor II (605-562 przed Chr.) zajął Judę i zburzył Jerozolimę wraz ze świątynią (587/586 r. przed Chr.), a ludność izraelską deportował do Babilonii. W 539 r. przed Chr. państwo babilońskie zostało podbite przez władcę perskiego, Cyrusa Wielkiego. Z rąk perskich tereny te przeszły pod panowanie helleńskie, a w końcu przypadły w udziale Seleucydom. Zauważa się liczne podobieństwa pomiędzy tekstami ST a literaturą babilońską i chaldejską.
PAN ZASTĘPÓW - jedno z imion Boga. Słowo zastępy obejmuje wszystkie siły, które działają w świecie, realizując Boże rozkazy i polecenia. Bóg w rozumieniu Izraelitów był dowódcą wojsk ziemskich - armii żydowskiej, a także wojsk niebieskich tworzonych przez aniołów. Przekonanie to znalazło wyraz w zwyczaju zabierania na wyprawy wojenne Arki Przymierza - znaku obecności Boga pośród ludu. Starożytny przekład Biblii na jęz. gr. tłumaczył ten zwrot często jako ‘Pan Wszechmocny’ i w takiej formie pojawia się on w NT (np. 2Kor 6,18; Ap 4,8). Zob.
ARKA PRZYMIERZA.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
SERCE - w Piśmie σwiętym oznacza najczęściej siedlisko myśli (Iz 6,10; Mk 7,21-23). Uważano je również za ośrodek uczuć, namiętności, nastrojów, emocji. Z nim wiązano różne stany psychiczne człowieka, np. radość (Pwt 28,47), smutek (Ps 13,3), miłość (Flp 1,7). Serce wypełnione pychą prowadzi do przyjmowania postaw sprzeciwiających się Bogu (Iz 6,10) i stoi w opozycji do serca Jezusa, które charakteryzuje się pokorą i łagodnością (Mt 11,29). Dzięki mądremu sercu można odróżniać dobro od zła oraz roztropnie i sprawiedliwie rządzić (1Krl 3,12). Serce utożsamiane jest również z podstawowymi władzami człowieka: wolą i sumieniem (2Sm 24,10). To ono podejmuje decyzje (2Sm 7,21), stanowi centrum posłuszeństwa, świadomego działania i jako takie reprezentuje całą osobę. Jest miejscem spotkania człowieka ze słowem Bożym i dlatego w nim musi dokonać się nawrócenie (Ps 51,12). Zob.
NERKI.
GNIEW BOŻY - zwrot wskazujący na to, że Bóg, będąc doskonale sprawiedliwy i święty, odrzuca wszystko, co sprzeciwia się świętości. Autorzy biblijni, opowiadając różne wydarzenia, używają zwrotu gniew Boga, aby uzmysłowić ludziom, jak wielkim złem jest grzech i nieposłuszeństwo wobec Bożego prawa. Zwrot ten ukazuje więc nie tyle dosłowną reakcję Boga na ludzkie działanie, ile ma być bodźcem do opamiętania się człowieka. W tym kontekście gniewu Boga nie można porównywać do ludzkiej reakcji gniewu, w której człowiek pod wpływem doznanego zła lub krzywdy przeżywa wzburzenie, a nawet pojawia się w nim chęć odwetu lub zemsty. Już w ST, w równym stopniu co gniew Boga, podkreślone jest Jego miłosierdzie (np. Ps 103,8nn). Idea ta jest także wyraźnie obecna w NT. Jezus, spotykając się z zatwardziałością ludzi, okazywał wzburzenie i gniew, które miały prowadzić do opamiętania się grzeszników (np. Mk 3,5; J 2,13-17). Istotą misji Jezusa było jednak bezgraniczne miłosierdzie, w którym wyraziła się miłość Boga do całego stworzenia (np. J 3,16; 12,47). Gniew Boży, szczególnie w nauczaniu Pawła Apostoła, odnosi się do końca czasów, kiedy Bóg sprawiedliwie osądzi każdego człowieka. Apostoł przestrzega, że nieposłuszeństwo Bogu ściąga na człowieka Jego gniew (np. Rz 1,18). Nadzieja ludzka polega na tym, że mocniejsza od Bożego gniewu jest Jego miłość, gdyż On sam jest miłością (1J 4,8). Rola Jezusa polega na wzięciu gniewu Bożego na siebie (np. Kol 1,20; 2,14), dlatego obawiać się gniewu Boga mogą jedynie ci, którzy nie chcą uwierzyć w Chrystusa i odrzucają Jego miłość. Zob.
KARA BOŻA.
Mowa przeciwko Babilonowi
Przepowiednie o obcych narodach (Iz 13 – 23) powstawały w ciągu dłuższego okresu i w różnych okolicznościach. Znalazły w nich echo zwłaszcza wyprawy Sargona II, który w 722 r. przed Chr. zajął Samarię, a w 711 r. podbił Tyr i Sydon, Filisteę, Edom i Moab oraz zmusił do uległości szczepy arabskie. Pierwsza z mów skierowana jest przeciwko Babilonowi (Iz 13) i – podobnie jak dwie inne (Iz 14,22-27 i 21,1-10) – wzbudza wiele wątpliwości, czy mógł ją wygłosić Izajasz. Wielu komentatorów uważa, że mowy te powstały dopiero w okresie wygnania babilońskiego. Za autorstwem Izajasza przemawia jednak możliwość wygłoszenia ich w związku z poselstwem babilońskiego księcia Merodak‑Baladana u Ezechiasza (Iz 39), a także kilkakrotne powoływanie się na wcześniejsze przepowiednie proroka o upadku Babilonii w drugiej części Księgi Izajasza (Iz 41,22; 42,9; 45,21). Wypowiedź proroka rozpoczyna się tytułem (w. 1), podobnym do tych, którymi otwierał poszczególne części księgi (Iz 1,1; 2,1; 6,1). Przygotowania do walki przeciwko Babilonowi (ww. 2-5) zostały ukazane jako zwołanie na świętą wojnę (w. 3). Prowadzi ją sam Bóg (ww. 4n), który posługuje się wojskami różnych narodów jako narzędziami swojego oburzenia (w. 5). W kolejnej części wypowiedzi proroka (ww. 6-16) zniszczenie Babilonu zostaje przedstawione jako Dzień Pana (ww. 6.9). Przerażające wydarzenia związane ze zniszczeniem Babilonu, takie jak masakra niemowląt czy gwałty na kobietach (w. 16), były brutalną rzeczywistością wojen tamtych czasów. U Izajasza stają się natomiast zapowiedzią sądu Bożego, w którym będzie uczestniczył cały kosmos: konstelacje gwiazd, słońce i księżyc (w. 10). Przewodnia myśl proroka jest bardzo podobna do wyrażonej już wcześniej (Iz 2,6-22), że Bóg stoi na straży sprawiedliwości i w dniu swojego sądu unicestwi pychę ludzi (w. 11). Zakończenie (ww. 17-22) nawiązuje do kontekstu historycznego i wspomina Medów jako zdobywców Babilonu (w. 17). Warto jednak zauważyć, że w 539 r. przed Chr. Babilon został zdobyty przez Medów bez walki i jeszcze przez długi czas cieszył się dobrobytem. Dlatego po raz kolejny obraz ruin tego miasta (ww. 19-22) należy rozumieć jako symboliczną zapowiedź Bożego sądu nad światem. Świadczy o tym także używanie wyrażeń typowych dla proroków ogłaszających sąd Boży w czasach ostatecznych, szczególnie zaś zwrot: czas jego jest bliski (w. 22; por. Jl 1,15; 4,14; So 1,7.14).
Księga Izajasza
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Imię „Izajasz”, w hebrajskim oryginale Jesza‘jahu lub w skrócie Jesza‘ja, znaczy ‘Zbawieniem jest Jahwe [Pan]’ i w znacznej mierze odzwierciedla program działania tego proroka. Swoje posłannictwo pełnił on w burzliwym czasie wojen spowodowanych wzrostem militarnej potęgi Asyrii. Izajasz rozpoczął działalność ok. 740 r. przed Chr. (Iz 6,1) i kontynuował ją co najmniej do 701 r. przed Chr., kiedy Jerozolima została w zaskakujący sposób uratowana od zniszczenia (Iz 37). Według starożytnej tradycji żydowskiej Izajasz poniósł męczeńską śmierć przez przepiłowanie w czasie panowania króla Manassesa (696-642 przed Chr.). Do tej tradycji zdaje się nawiązywać List do Hebrajczyków (Hbr 11,37).
Chociaż wydarzenia wielokrotnie potwierdzały słuszność przewidywań i rad Izajasza, to za życia proroka jego nauczanie nie zostało powszechnie przyjęte (np. Iz 6,9-11; 30,8-11). Proroctwa Izajasza były przechowywane jedynie przez małe grupy jego uczniów (Iz 8,16-20). Dopiero dwieście lat później, podczas wygnania do Babilonii (586 r. przed Chr.), jego przesłanie zostało na nowo odkryte, ponieważ przekonująco objaśniało historię Izraelitów, a zarazem ożywiało nadzieje na przyszłość. Zbiory mów Izajasza, które mogły być częściowo zredagowane jeszcze za jego życia (Iz 8,16; 30,8), zostały wówczas zebrane i uzupełnione o dodatek historyczny (Iz 36 – 39), przekazujący informacje o proroku zawarte w Drugiej Księdze Królewskiej (2Krl 18 – 19). Ponadto do nauczania Izajasza dodano wypowiedzi nieznanych nam z imienia proroków, którzy kontynuowali jego misję w czasie wygnania do Babilonii oraz bezpośrednio po powrocie do Jerozolimy (538 r. przed Chr.).
Treść i teologia księgi
Księga Izajasza składa się zasadniczo z trzech części: 1) Księga sądu nad Judą i Izraelem, zawierająca mowy samego Izajasza oraz dodatek historyczny (Iz 1 – 39); 2) Księga Pocieszenia, napisana w czasie wygnania babilońskiego (Iz 40 – 55); 3) Księga Tryumfu, zbierająca inne wypowiedzi prorockie w okresie od wygnania babilońskiego aż do momentu definitywnego zredagowania całości (Iz 56 – 66). Redaktorzy Księgi Izajasza zebrali istniejące wypowiedzi prorockie i połączyli je w całość.
Księgę można odczytywać jako medytację nad Bożą wiernością i sprawiedliwością objawioną w historii Izraela. Treść księgi stanowi także wezwanie do przemiany własnego życia i postępowania zgodnego z wolą Bożą, aby osiągnąć obiecane zbawienie.
Pierwsza część księgi (Iz 1 – 39), zwana czasami księgą Protoizajasza (z gr. ‘pierwszego Izajasza’), zawiera przede wszystkim wypowiedzi samego Izajasza, skierowane do mieszkańców królestwa Judy. U podstaw nauczania proroka znajdowało się doświadczenie świętości Boga, rozumianej nie tylko jako Jego absolutna wyższość ponad wszelką inną rzeczywistość, lecz także jako doskonałość moralna, która nie toleruje grzechu i zła. Izajasz okazał się również gotów do działania na rzecz zbliżenia Izraelitów do Boga i uznania Jego obecności wśród nich. Najstarsze nauczanie proroka poświęcone było przede wszystkim problemom sprawiedliwości społecznej. Izajasz poddawał krytyce nadmierne bogacenie się wąskiej grupy społeczeństwa; podkreślał, że braku solidarności nie można pogodzić z wiarą Izraela (Iz 1,10-17.21-23; 5,8-25). Sprawiedliwość, której domaga się Bóg, wymaga bowiem poszanowania praw ludzi ubogich i takiego organizowania życia społecznego, aby najsłabsi zostali otoczeni niezbędną troską (Iz 10,1n). Wojna syro-efraimska (734-732 przed Chr.) i coraz mocniejszy napór zaborczej Asyrii przesunął potem punkt ciężkości nauczania Izajasza na kwestie polityczne. Wobec różnorodnych zagrożeń Izajasz przypominał Boże obietnice dane Dawidowi i Jerozolimie.
W kompozycji Protoizajasza na uwagę zasługuje tzw. Księga Emmanuela (Iz 6 – 12). Jej wstęp stanowi opowiadanie o powołaniu Izajasza (Iz 6), zakończenie zaś poetycka pieśń zbawionych (Iz 12). Trzonem zbioru są trzy zapowiedzi królewskiego Mesjasza, który nosi imię Emmanuel (Iz 7; 8; 11). Te ważne proroctwa są dość symetrycznie rozłożone na przestrzeni zbioru, w którym dominującą treścią jest sąd i karcenie narodu z powodu jego grzechów. Radosne zapowiedzi Emmanuela podtrzymują nadzieję i pozwalają wierzyć, że ostatnim słowem Boga do Izraela i ludzkości będzie zbawienie.
Część druga księgi (Iz 40 – 55), zwana Księgą Pocieszenia, napisana została w połowie VI w. przed Chr., podczas wygnania babilońskiego. Jej autorem jest nieznany prorok, umownie nazywany Deuteroizajaszem (z gr. ‘drugim Izajaszem’). W swoim nauczaniu wyciągał on wnioski z wiary, że jest tylko jeden Bóg i że On sam stworzył całą rzeczywistość świata. Według tego proroka, doświadczenie Izraela, który utracił swoją niezależność państwową i został wygnany do Babilonii, należy zrozumieć w świetle objawienia przekazanego w poprzednich wiekach przez proroków oraz w perspektywie pragnienia Boga, aby obdarzyć świat zbawieniem i sprawiedliwością. Prorok interpretował więc najpierw aktualne wydarzenia, ukazując perskiego władcę Cyrusa jako sługę Boga niosącego wybawienie (Iz 41,1-5; 45,1-8; 48,12-15), aby następnie przedstawić obraz idealnego sługi Pana, który obdarzy świat wiecznym zbawieniem przez ofiarę z własnego życia (Iz 45,17; 51,6-8; 53,8-10).
W drugiej części Księgi Izajasza ważne miejsce zajmują cztery utwory liryczne, które stanowią swoistą jedność, zwane Pieśniami o słudze Pana: Iz 42,1-4 (5-9); 49,1-4.5c (5ab.6.8.9a); 50,4-9 (10n); 52,13 – 53,12. Z literackiego punktu widzenia tworzą one rodzaj dramatu, osiągającego punkt kulminacyjny w śmierci i uwielbieniu sługi. Jezus Chrystus i autorzy NT często odwoływali się do tych proroctw, wskazując na ich wypełnienie w misji i odkupieńczej śmierci Jezusa.
Trzecia część (Iz 56 – 66), zwana Księgą Tryumfu, jest określana jako księga Tritoizajasza (z gr. ‘trzeciego Izajasza’). Zebrano w niej wypowiedzi różnych proroków z czasu po powrocie z wygnania. Prorocy ci wyjaśniają i aktualizują przesłanie swoich poprzedników. Rozwijają ich nauczanie na temat miłości Boga i Jego pragnienia, aby zbawić cały świat, oraz podkreślają potrzebę przestrzegania prawa i sprawiedliwości (Iz 56,1).
Księga Izajasza jest niezwykle często cytowana w NT, gdzie niektóre jej wypowiedzi zostały odniesione bezpośrednio do osoby Jezusa Chrystusa (np. Mt 12,17-21; J 1,29). Także samo pojęcie Ewangelii jako dobrej nowiny o zbawieniu ma źródło w tej właśnie księdze (Iz 40,9; 52,7). W Księdze Izajasza pojawia się też wiele innych tematów, które zostały rozwinięte w NT, jak na przykład obraz Boga jako Ojca pełnego miłości, rola Bożego ducha, odnowienie ludu Bożego i poszerzenie go o przedstawicieli wszystkich narodów. Dlatego prorok Izajasz nazywany jest „Ewangelistą Starego Testamentu”.
Przepowiednie o obcych narodach (Iz 13 – 23) powstawały w ciągu dłuższego okresu i w różnych okolicznościach. Znalazły w nich echo zwłaszcza wyprawy Sargona II, który w 722 r. przed Chr. zajął Samarię, a w 711 r. podbił Tyr i Sydon, Filisteę, Edom i Moab oraz zmusił do uległości szczepy arabskie. Pierwsza z mów skierowana jest przeciwko Babilonowi (Iz 13) i – podobnie jak dwie inne (Iz 14,22-27 i 21,1-10) – wzbudza wiele wątpliwości, czy mógł ją wygłosić Izajasz. Wielu komentatorów uważa, że mowy te powstały dopiero w okresie wygnania babilońskiego. Za autorstwem Izajasza przemawia jednak możliwość wygłoszenia ich w związku z poselstwem babilońskiego księcia Merodak‑Baladana u Ezechiasza (Iz 39), a także kilkakrotne powoływanie się na wcześniejsze przepowiednie proroka o upadku Babilonii w drugiej części Księgi Izajasza (Iz 41,22; 42,9; 45,21). Wypowiedź proroka rozpoczyna się tytułem (w. 1), podobnym do tych, którymi otwierał poszczególne części księgi (Iz 1,1; 2,1; 6,1). Przygotowania do walki przeciwko Babilonowi (ww. 2-5) zostały ukazane jako zwołanie na świętą wojnę (w. 3). Prowadzi ją sam Bóg (ww. 4n), który posługuje się wojskami różnych narodów jako narzędziami swojego oburzenia (w. 5). W kolejnej części wypowiedzi proroka (ww. 6-16) zniszczenie Babilonu zostaje przedstawione jako Dzień Pana (ww. 6.9). Przerażające wydarzenia związane ze zniszczeniem Babilonu, takie jak masakra niemowląt czy gwałty na kobietach (w. 16), były brutalną rzeczywistością wojen tamtych czasów. U Izajasza stają się natomiast zapowiedzią sądu Bożego, w którym będzie uczestniczył cały kosmos: konstelacje gwiazd, słońce i księżyc (w. 10). Przewodnia myśl proroka jest bardzo podobna do wyrażonej już wcześniej (Iz 2,6-22), że Bóg stoi na straży sprawiedliwości i w dniu swojego sądu unicestwi pychę ludzi (w. 11). Zakończenie (ww. 17-22) nawiązuje do kontekstu historycznego i wspomina Medów jako zdobywców Babilonu (w. 17). Warto jednak zauważyć, że w 539 r. przed Chr. Babilon został zdobyty przez Medów bez walki i jeszcze przez długi czas cieszył się dobrobytem. Dlatego po raz kolejny obraz ruin tego miasta (ww. 19-22) należy rozumieć jako symboliczną zapowiedź Bożego sądu nad światem. Świadczy o tym także używanie wyrażeń typowych dla proroków ogłaszających sąd Boży w czasach ostatecznych, szczególnie zaś zwrot: czas jego jest bliski (w. 22; por. Jl 1,15; 4,14; So 1,7.14).