51Jeruzalem! Zrzuć szatę smutku i upokorzenia, a włóż uroczystą szatę chwały, którą Bóg dał ci na wieki.

2Okryj się płaszczem sprawiedliwości podarowanej ci przez Boga,

włóż na głowę koronę chwały Przedwiecznego!

3Gdyż Bóg chce ukazać całą twą wspaniałość

wszystkiemu, co jest pod niebem.

4Bóg cię nazwie na wieki imieniem:

„Pokój dla sprawiedliwych, chwała dla bogobojnych”.

5Wstań, Jeruzalem!

Stań na miejscu wysokim i popatrz na wschód,

zobacz twe dzieci zgromadzone od wschodu do zachodu.

Radują się słowem Świętego, że Bóg o nich pamięta.

6Wyszły od ciebie pieszo, popędzane przez wrogów,

a teraz Bóg pozwala im wrócić tryumfalnie,

niesionym jak tron królewski.

7Bóg postanowił zniżyć każdą wysoką górę i odwieczne pagórki,

zasypać doliny do równego poziomu,

aby Izrael mógł iść bezpiecznie w chwale Boga.

8Nawet lasy i drzewa pachnące

na rozkaz Boga ocieniły Izraela,

9gdyż sam Bóg z radością poprowadzi Izraela

do swego chwalebnego światła,

ze sprawiedliwością i miłosierdziem, które pochodzą od Niego.

List jeremiasza
Prolog Listu Jeremiasza

Odpis listu do tych, których król babiloński miał uprowadzić do Babilonu jako jeńców wojennych. List ten wysłał Jeremiasz, aby im oznajmić, co mu zostało polecone przez Boga.


Nowe imiona Jerozolimy wskazują na przemianę, jakiej Bóg w niej dokonał (np. Iz 1,26; Jr 33,16; Ez 48,35).


W podobny sposób o powrocie wygnańców z Babilonu mówi Iz 49,22n; 66,20.


POKÓJ - tak najczęściej tłumaczone jest hebrajskie słowo szalom, które występuje w Piśmie Świętym ponad 250 razy i ma bardzo szerokie zastosowanie. Najogólniej oznacza ono pełnię, jedność, szczęście, pomyślność, zdrowie, a także spokój, wyciszenie. Pokój w ujęciu biblijnym nie jest pojęciem abstrakcyjnym, ale bardzo konkretnym, obejmującym zarówno świecką, jak i religijną sferę ludzkiego życia. Do dziś słowo szalom przetrwało w kulturze żydowskiej jako pozdrowienie używane zarówno przy powitaniu, jak i pożegnaniu. Za świeckim użyciem słowa szalom stoją jednak głębokie racje teologiczne. W Piśmie Świętym pokojem nazywany jest Bóg (Sdz 6,24) i uważa się Go za twórcę i Źródło pokoju, którego hojnie udziela ludziom (np. Kpł 26,6; Lb 6,26; 1Krn 22,9; Iz 26,12). Według autorów ksiąg ST pokój w relacjach międzyludzkich nie może istnieć bez Boga, ponieważ jest Jego darem (np. Kpł 26,6; Ps 29,11; Iz 26,12; 54,10; Ez 37,26; Za 8,10-12). Nie ograniczają oni tej rzeczywistości tylko do pojedynczych ludzi, ale mówią o pokoju między większymi społecznościami i całymi narodami (np. Sdz 4,17; 1Krl 5,26). W NT greckim odpowiednikiem hebr. szalom jest rzeczownik eirene, który zawiera ponadto pewne odcienie znaczeniowe obecne w literaturze greckiej. W kulturze hellenistycznej pokój oznacza nie tylko przeciwieństwo wojny i niezgody, lecz także niewzruszony wewnętrzny spokój, wynikający z harmonii umysłu. Według autorów NT Chrystus jest pokojem i Źródłem pokoju dla wierzących, ponieważ przez swoją Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie wszystkich pojednał w swoim ciele z Bogiem (Ef 2,14-17). W tym ujęciu pokój dotyczy nie tylko relacji międzyludzkich, lecz przede wszystkim odnosi się do relacji człowieka z Bogiem i jest owocem zbawienia dokonanego w Chrystusie oraz Jego darem dla uczniów (J 14,27). Autorzy NT, mówiąc o pokoju, widzą w nim owoc działania w wierzących Ducha σwiętego (Rz 8,6) oraz znamię obecności na ziemi królestwa Bożego (Rz 14,17) i jego realizacji w Kościele (Dz 9,31).


IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.

JUDA.

BABILON, BABILONIA (hebr. babel, akad. bab ili - ‘brama boga’) - akadyjska nazwa największego miasta Mezopotamii. W Piśmie Świętym słowo to oznacza zarówno państwo babilońskie [nazywane również Szinear (np. Rdz 11,2; Iz 11,11) lub krajem Chaldejczyków (np. Iz 23,13; Jr 24,5)], jak również jego stolicę - Babilon. Państwo to leżało na terenie dzisiejszego Iraku, między Eufratem i Tygrysem, i było zasiedlone przez semickich Sumerów i Akadyjczyków. Najstarsze ślady osiadłego życia w Babilonii sięgają szóstego tysiąclecia przed Chr. Państwo babilońskie powstało na tych terenach w XIX w. przed Chr. Położenie na północnym krańcu obszarów zalewowych Eufratu dawało Babilonowi możliwość kontrolowania głównych dróg handlowych na Bliskim Wschodzie. Najbardziej znanym królem z pierwszych wieków jego istnienia jest Hammurabi (1792-1750 przed Chr.), twórca słynnego kodeksu regulującego życie społeczne. Okres starobabiloński to również czas prężnego rozwoju na tym terenie literatury zapisywanej pismem klinowym i nauki, zwłaszcza astronomii i astrologii. W XVI w. przed Chr. Babilonia została zdobyta przez Chetytów i znalazła się pod panowaniem dynastii Kasztów. Nowy okres jej rozkwitu rozpoczął się w połowie VIII w. przed Chr. za panowania Nabonassara. Za twórcę państwa nowobabilońskiego uważa się Nabopolassara, króla Chaldejczyków (625-605 przed Chr.). Terytorium Babilonii obejmowało wówczas całą Azję Przednią, a jej stolica stała się naukowym i politycznym centrum starożytnego świata. Następca Nabopolassara Nabuchodonozor II (605-562 przed Chr.) zajął Judę i zburzył Jerozolimę wraz ze świątynią (587/586 r. przed Chr.), a ludność izraelską deportował do Babilonii. W 539 r. przed Chr. państwo babilońskie zostało podbite przez władcę perskiego, Cyrusa Wielkiego. Z rąk perskich tereny te przeszły pod panowanie helleńskie, a w końcu przypadły w udziale Seleucydom. Zauważa się liczne podobieństwa pomiędzy tekstami ST a literaturą babilońską i chaldejską.


Prolog Listu Jeremiasza
Krótkie wprowadzenie, które w Piśmie Świętym nie posiada swojej numeracji, jest uwagą redaktora dodaną już po redakcji listu przypisywanego Jeremiaszowi. Informuje ono czytelnika o okolicznościach powstania tego listu, który w rzeczywistości ma formę traktatu bądź homilii z elementami satyry. Jest to niewątpliwie odrębne dzieło, dołączone do Księgi Barucha jako jej szósty rozdział dopiero przez Wulgatę (zob. Wprowadzenie). Powstało prawdopodobnie w IV w. przed Chr. jako pismo apologetyczne, które miało dostarczyć Żydom argumentów przeciwko pogańskim wierzeniom. Autor świadomie nawiązuje do pouczeń proroka Jeremiasza o bałwochwalstwie (np. Jr 10,11) oraz do wzmianki o jego korespondencji z wygnańcami (Jr 29,1nn).

Księga Barucha
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Żydzi, a także większość Kościołów niekatolickich nie zaliczają Księgi Barucha do kanonu ksiąg natchnionych. Należy więc ona do tak zwanych pism deuterokanonicznych ST. W Septuagincie (LXX), starożytnym greckim przekładzie ST, umieszczono ją bezpośrednio po Księdze Jeremiasza, przy czym wyodrębniono jako osobne dzieło tak zwany List Jeremiasza (Ba 6), wstawiając go po Księdze Lamentacji. Z kolei w Wulgacie, łacińskim przekładzie św. Hieronima, Księga Barucha tworzy jedną całość z Listem Jeremiasza i występuje po Księdze Lamentacji.
Według informacji zawartych we Wstępie historycznym (Ba 1,1-14) autorem pisma miałby być Baruch, sekretarz proroka Jeremiasza. Księga miała powstać ok. 582 r. przed Chr., czyli niedługo po przesiedleniu mieszkańców Judy do Babilonii. Następnie miała zostać wysłana do Jerozolimy i tam odczytana podczas liturgicznego zgromadzenia.
Pewne nieścisłości historyczne budzą jednak spore wątpliwości co do prawdziwości tych danych. Przede wszystkim nic nie potwierdza opisanego w Księdze Barucha zwrotu naczyń zrabowanych przez Babilończyków ze świątyni jerozolimskiej jeszcze za czasów panowania Nabuchodonozora. Ponadto autor błędnie nazywa Baltazara synem tego ostatniego, gdyż w rzeczywistości był on tylko jego dalszym potomkiem ze strony matki i synem Nabonida. Te wzmianki wskazują, że Księga Barucha nie mogła powstać przed 538 r. przed Chr., to znaczy przed edyktem perskiego władcy Cyrusa, zezwalającym na powrót wygnańców do Palestyny. Również liczne podobieństwa z Księgą Daniela (np. Ba 1,15-20; 2,1-3.7-14.16-19 i Dn 9,7 – 11,18) wskazują na późniejszy czas powstania.
Z literackiego punktu widzenia Księga Barucha jest pismem niejednolitym, o czym świadczy choćby fakt, że jest napisana częściowo prozą, a częściowo wierszem. Bez wątpienia jej oryginalnym językiem musiał być hebrajski, o czym świadczą między innymi liczne semityzmy w greckim tłumaczeniu, zdradzające pochodzenie i język ojczysty tłumacza. Istnieją hipotezy, że przekładu i ostatecznej redakcji Księgi Barucha dokonano dopiero w I w. przed Chr.
Treść i teologia
Po historycznym wstępie (Ba 1,1-14) autor przechodzi do wspólnotowych modlitw wygnańców (Ba 1,1 – 3,8), w których jest miejsce na wyznanie grzechów, błaganie o przebaczenie oraz nadzieję na odzyskanie utraconej wolności dzięki szczerej skrusze i nawróceniu. Następne części tworzą: napisany wierszem hymn o mądrości (Ba 3,9 – 4,4), lament Jerozolimy połączony z aktem ufności (4,5 – 5,9) oraz, na koniec, tak zwany List Jeremiasza, czyli mały traktat przeciwko pogańskim bożkom i ich czcicielom (Ba 6,1-72).
Ta ostatnia część nawiązuje do tekstu Jr 29, w którym prorok Jeremiasz zapowiadał wygnańcom, że choć ich pobyt w Babilonie nie będzie krótki, to jednak mogą liczyć na Boże zmiłowanie i wyzwolenie z ucisku, o ile będą się wystrzegać pogańskich kultów. Końcowy rozdział Księgi Barucha nie jest faktycznie listem, nie można też przypisać jego autorstwa Jeremiaszowi. Twórca tego małego traktatu, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, odwołuje się do wielkiego proroka, aby nadać swemu dziełu większą rangę i podkreślić duchowe pokrewieństwo z nim. Ostrzega rodaków pozostałych w Babilonie przed uleganiem wpływom obcych kultów, gdyż taka postawa przekreśli szansę na odbudowanie pomyślności i szczęścia Izraelitów.
Księga Barucha pozwala nam lepiej poznać myśl teologiczną Izraelitów żyjących na obczyźnie u schyłku epoki ST. Jak wynika z lektury tego dzieła, wielkie znaczenie przywiązywali oni do Prawa oraz związków z Jerozolimą i świątynią. Ważną rolę odgrywała także modlitwa wspólnotowa i ciągle żywe nadzieje mesjańskie. Księga Barucha jest obok Lamentacji istotnym świadectwem silnego oddziaływania proroctw Jeremiasza na świadomość ludu Izraela w okresie powygnaniowym.