471Potem zawrócił mnie ku wejściu do świątyni. A oto woda wypływała spod progu świątyni w kierunku wschodnim, gdyż fasada świątyni była skierowana na wschód. Woda wypływała spod prawego boku świątyni, z południowej strony ołtarza. 2Następnie wyprowadził mnie na zewnątrz przez bramę północną i poprowadził mnie do zewnętrznej bramy wschodniej. A oto woda wypływała z prawego boku. 3Człowiek ten wyszedł ze sznurem mierniczym w kierunku wschodnim, odmierzył tysiąc łokci i przeprowadził mnie przez wodę. Woda sięgała mi po kostki.4Odmierzył następne tysiąc łokci i przeprowadził mnie przez wodę. Woda sięgała mi po kolana. Znów odmierzył tysiąc łokci i przeprowadził mnie przez wodę. Woda sięgała mi do bioder. 5Odmierzył jeszcze tysiąc: był to już potok, którego nie mogłem przejść, gdyż poziom wody był tak wysoki, że trzeba by płynąć. Była to rzeka, której nie dało się przejść. 6Zapytał mnie: „Czy widziałeś to, synu człowieczy?”. I poprowadził mnie z powrotem na brzeg rzeki.7Gdy wróciłem, na obu brzegach rzeki było bardzo dużo drzew. 8Wyjaśnił mi: „Wody te płyną w kierunku wschodnim, spływają na równinę Araby i wpadają do morza. A kiedy wpłyną do morza, uzdrawiają jego gorzkie wody. 9I będzie tak, że gdziekolwiek wpłynie ta rzeka, będą mogły żyć wszelkie istoty pływające. Będzie tam bardzo dużo ryb, bo będą tam wpływać te uzdrawiające wody. Gdziekolwiek wpłynie ta rzeka, wszystko będzie żyło. 10Rybacy będą stać nad wodą od Engaddi po En-Eglaim, rozciągając sieci. Ryby różnych gatunków będą tak liczne jak w Morzu Wielkim. 11Lecz bagna i zalewy nie będą uzdrowione, aby służyły do wydobywania soli. 12Na obu brzegach rzeki będą rosły różne drzewa owocowe. Ich liście nie będą więdnąć, a ich owoce się nie wyczerpią. Co miesiąc będą owocować, bo wody rzeki wypływają ze świątyni. Ich owoce będą służyć do jedzenia, a ich liście będą lekarstwem”.
Nowy podział ziemi
13Tak mówi PanBóg: „Oto granice, według których wyznaczycie dziedzictwo dwunastu plemionom Izraela – Józef otrzyma dwa działy.14I każdy otrzyma taki sam dział dziedziczny, gdyż przysiągłem, że ziemię tę dam waszym ojcom. Kraj ten przypadnie wam w dziedzictwie. 15Oto granice kraju. Granica północna biegnie od Morza Wielkiego drogą w kierunku Chetlon aż do Lebo-Chamat, 16a dalej przez Sedad, Berotaj, Sibraim, między ziemiami Damaszku i Chamat oraz Chaser-Tikon, leżące w Chauranie. 17Granica będzie więc biegła od morza do Chasor-Enon. Od północy graniczyć będzie z ziemiami Damaszku i Chamat. To jest granica północna.
18Granicę wschodnią wyznaczycie pomiędzy Chauranem a Damaszkiem, pomiędzy Gileadem a krajem Izraela. Jordan posłuży za granicę aż do Morza Wschodniego, do Tamar. To jest granica wschodnia.
19Granica południowa od strony Negebu pobiegnie od Tamar do wód Meriba koło Kadesz, wzdłuż potoku do Morza Wielkiego. To jest granica południowa od strony Negebu.
20Granicę zachodnią stanowi Morze Wielkie, aż do miejsca naprzeciwko Lebo-Chamat. To jest granica zachodnia.
21Kraj ten podzielicie między siebie według plemion Izraela. 22Przypadnie on w dziedzictwie wam i cudzoziemcom przebywającym wśród was, którym urodzą się wśród was dzieci. Będziecie ich traktować jak swoich wśród Izraelitów. Otrzymają oni dziedzictwo razem z wami wśród plemion Izraela. 23Cudzoziemcowi dacie w posiadanie ziemię na obszarze zajmowanym przez to plemię, wśród którego on mieszka – wyrocznia Pana Boga.
brama wschodnia – prorok musi wyjść przez bramę północną, gdyż wschodnia była zamknięta. Następnie wraca do bramy wschodniej, skąd wypływał potok. Jest to pośrednie przypomnienie, że właśnie tą drogą Bóg wrócił do swojej świątyni (Ez 43,1-5).
Człowiek – anielska postać towarzysząca prorokowi (Ez 40,3+).
Mały potok przeobraża się w wielką rzekę na długości zaledwie ok. 2 km. Mamy tu do czynienia z cudem podobnym do zdarzenia opisanego w 1Krl 17,12-16.
równinaAraby – rów tektoniczny, przez który płynie Jordan i na którego dnie rozlewa się Morze Martwe.
morze – Morze Martwe.
W Morzu Martwym żyją tylko nieliczne gatunki bakterii, dlatego symbolizuje ono śmierć. Przeobrażenie morza w krainę życia stanowi obraz odrodzenia się Izraela, którego sytuacja wydawała się beznadziejna.
Engaddi – oaza znana z orzeźwiającej wody i gorących źródeł, leżąca na zachodnim brzegu Morza Martwego, około 30 km na południowy wschód od Hebronu.
Morze Wielkie – in. Morze Śródziemne.
Józef… dwa działy – dla uzupełnienia liczby dwunastu plemion (Lewi nie otrzymał osobnego działu ziemi) potomkowie Józefa dzieleni byli na dwa plemiona: Efraima i Manassesa.
Morze Wielkie – zob. Ez 47,10+.
Chetlon – w Lb 34,7 jest to góra Hor.
Lebo-Chamat – miasto (obecne Lewa w Syrii) leżące na południe od Chamat i będące pod jego jurysdykcją. Nazwa Lebo-Chamat oznacza ‘Wejście do Chamat’.
Chamat – miasto nad rzeką Orontes w Syrii, zamieszkałe od ok. 8000 lat przed Chr. do dziś. Obecnie Hama. Mianem Chamat określano też region, którego stolicą było Chamat.
Chauran – wzgórza Golan, ziemie położone na wschód od Jeziora Galilejskiego.
Damaszek – zob. Ez 27,18+.
Gilead – region rozciągający się pomiędzy rzekami Arnon i Jarmuk.
Morze Wschodnie – in. Morze Martwe.
Tamar – miejscowość na południowo-zachodnim krańcu wybrzeża Morza Martwego.
Negeb – zob. Ez 21,9+.
potok – prawdopodobnie chodzi o Wadi al-Arisz, który stanowił granicę z Egiptem (Joz 15,4.47; 1Krl 8,65).
Nakaz traktowania cudzoziemców jak swoich skutkował uznaniem ich praw do posiadania i dziedziczenia ziemi. Grecki przekład ST (LXX) mówi tu o prozelitach, czyli poganach nawróconych na judaizm.
ŚWIĄTYNIA - budowla wzniesiona w Jerozolimie, w której złożono Arkę Przymierza, symbol obecności Boga pośród ludu izraelskiego. Stanowiła centrum życia religijnego i społecznego Izraela od czasów monarchii (X w. przed Chr.) aż do jej ostatecznego zburzenia w 70 r. po Chr. Po raz pierwszy zbudowano ją w ok. 960 r. przed Chr., za panowania Salomona (965-926 przed Chr.) na wzgórzu Moria w Jerozolimie, na którym Abraham miał złożyć ofiarę ze swojego syna Izaaka. Ta świątynia została zburzona przez Babilończyków w 586 r. przed Chr. Odbudowano ją po powrocie z przesiedlenia babilońskiego (ok. 520 r. przed Chr.), ale nie było już w niej Arki Przymierza, zabranej prawdopodobnie przez Babilończyków. Drugą rekonstrukcję przeprowadził Herod Wielki, który w ramach prowadzonych z ogromnym rozmachem prac architektonicznych przywrócił jej dawną świetność. Kilka lat po zakończeniu odbudowy, Rzymianie, tłumiąc żydowskie powstanie w 70 r. po Chr., spalili doszczętnie świątynne budynki. Według opisu z 1Krl 6 - 9, świątynię zbudowano na planie prostokąta o wymiarach ok. na i podzielono na trzy części: przedsionek, nawę główną, zwaną miejscem świętym, i wydzielone zasłonami miejsce najświętsze, w którym przechowywano Arkę Przymierza. Świątynia była oddzielona dziedzińcem od pałacu królewskiego, a cały kompleks budynków usytuowano na wielkim placu otoczonym murem. Przed świątynią stał wielki ołtarz ofiarny. Jej wnętrze wyłożone było drewnem cedrowym pokrytym złotem. Umieszczono tam złoty ołtarz, dziesięć złotych świeczników i sprzęty liturgiczne. Do wnętrza świątyni mogli wchodzić tylko wybrani, a do miejsca najświętszego wyłącznie najwyższy kapłan, raz w roku. Na terenie świątynnym składano codzienne ofiary całopalenia i kadzenia. Każdy Żyd przynajmniej raz w roku miał obowiązek odbyć pielgrzymkę do świątyni. Jezus aprobował świątynne praktyki, sam w nich uczestniczył, ale potępiał przesadny formalizm (Łk 22,50) i zapowiedział jej zniszczenie (Mt 23,38n). Zob.
ARKA PRZYMIERZA,
MIEJSCE NAJŚWIĘTSZE,
MIEJSCE ŚWIĘTE,
MIESZKANIE.
OŁTARZ - miejsce składania ofiary. Pierwotnie w tradycji biblijnej ołtarze usypywano z nieociosanych kamieni lub ziemi. Nie składano na nich ofiar, lecz były one pamiątką objawienia się Boga i świętym miejscem modlitwy (np. Rdz 12,8; Ps 43,3n). Z czasem stały się wyłącznie miejscami składania ofiar Bogu (lub bóstwom pogańskim) i znajdowały się w świątyniach. Praktyka budowania ołtarzy ofiarnych dla bóstw jest typowa dla kultur i religii Bliskiego Wschodu i nie jest oryginalnym pomysłem Izraelitów. Uważano, że ołtarze i otaczające je świątynie są ziemskimi mieszkaniami bóstw, którym należy ofiarować pokarm i miłą woń. Idea karmienia Boga była obca Izraelitom. Dla nich ołtarze były miejscami świętymi, pomagającymi w komunikacji z Bogiem. Składając na nich ofiary, wyrażali uwielbienie, dziękczynienie, przebłaganie za grzechy itp. Po centralizacji kultu w Jerozolimie (reforma Jozjasza w drugiej połowie VII w. przed Chr.) i zlikwidowaniu lokalnych sanktuariów, pozostały tylko trzy ołtarze w świątyni jerozolimskiej: ołtarz do ofiar całopalnych (wykonany z brązu), ołtarz kadzielny (wykonany ze złota) i ołtarz chlebów poświęconych (Wj 37,25 - 38,7). Zob.
OFIARA,
RÓG.
ŁOKIEĆ - jednostka miary długości, liczona od kości łokciowej do końca palca środkowego. Wynosiła ok. 45 cm.
SYN CZŁOWIECZY - biblijny zwrot stosowany na określenie człowieka (np. Ps 8,5; 144,3; Ez 2,1) lub całej ludzkości (Ps 4,3; Prz 8,31). W ST wyrażenie to jest używane dla podkreślenia dystansu między Bogiem a człowiekiem. W apokaliptyce żydowskiej oznaczało ono godność i stało się tytułem specjalnego pośrednika, który ukaże się na końcu czasów. W Księdze Daniela jest mowa o przybywającym na obłokach Synu Człowieczym, który na wieki będzie panował nad ludźmi (Dn 7,13nn). W NT Jezus wielokrotnie nazywa siebie Synem Człowieczym. Wypowiedzi Jezusa, w których używa tego określenia w stosunku do własnej osoby, można podzielić na dwie grupy: kiedy mówi o godności przysługującej Synowi Człowieczemu, który ma władzę odpuszczania grzechów i jest Panem szabatu, oraz gdy mówi o sobie jako tym, który przyszedł, żeby służyć, który nie ma mieszkania, który będzie musiał cierpieć i zostanie zabity. Taki kontekst użycia tego zwrotu przez Jezusa sugeruje, że z jednej strony akcentował On w ten sposób swoje człowieczeństwo, a z drugiej objawiał swoje mesjańskie posłannictwo, przywołując znany Żydom obraz Syna Człowieczego jako sędziego, który ma przyjść na końcu czasów i zapanować nad wszystkim.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
JORDAN - najdłuższa i największa rzeka Palestyny, a także najniżej położona rzeka świata. Znaczna część koryta Jordanu znajduje się poniżej poziomu morza. Swój początek bierze z czterech Źródeł znajdujących się u stóp Hermonu, których wody łączą się ze sobą w północnej części doliny Hule. Jordan wpada do Jeziora Galilejskiego, a następnie meandrycznymi zakolami płynie na południe, by znaleŹć swoje ujście w Morzu Martwym (np. Rdz 14,3). Na odcinku , który w linii prostej łączy Jezioro Galilejskie i Morze Martwe, Jordan ma długości. Rzeka ta stanowi główne Źródło życiodajnej wody i centralny element palestyńskiego krajobrazu. Nad Jordanem rozegrało się wiele wydarzeń istotnych dla historii zbawienia, z których najważniejsze to wejście do Ziemi Obiecanej Izraelitów wracających z niewoli egipskiej (Joz 3 - 4) oraz chrzest Jezusa, który oznaczał rozpoczęcie przez Niego publicznej działalności (np. Mt 3,13-17).
WYROCZNIA - w Piśmie Świętym jest to informacja lub przesłanie, które Bóg kieruje do człowieka lub do całej społeczności. Często wyrocznia jest odpowiedzią na postawione przez człowieka pytanie lub stanowi szczególną interwencję Boga, który objawiając swoją wolę, kieruje losami świata. W Piśmie Świętym mamy ukazane trzy sposoby otrzymywania wyroczni: 1) w czasie snu (np. Rdz 40,8nn; 1Sm 15,16; Mt 1,20-24); 2) pod wpływem natchnienia lub w widzeniu (np. 1Sm 8,21n; 9,17; Ez 2,1nn; Dz 9,10nn); 3) przez rzucanie losów (np. Wj 28,30; Joz 7,16nn; 1Sm 14,41nn; Dz 1,26). W ciągu dziejów Izraela istniały wyznaczone miejsca i osoby umożliwiające otrzymanie wyroczni od Boga. Szczególnymi przekazicielami Bożych wyroków byli charyzmatyczni prorocy. Władcy na dworach mieli zazwyczaj kogoś, kto przekazywał Bożą wolę i głos takiego człowieka brano pod uwagę na przykład w organizacji wypraw wojennych (np. 2Krn 18,3nn). Prawo zabraniało Żydom stosowania jakichkolwiek praktyk magicznych, którymi często posługiwali się ludzie przekazujący wyrocznie w społecznościach pogańskich. Bóg sam przekazywał swoje objawienie w sposób pewny i jednoznaczny i nie miało to nic wspólnego z praktyką magiczną czy wróżbiarską.
Życiodajne źródło
Prorok opisuje źródło bijące spod ołtarza i dające początek rzece, ożywiającej tereny pustynne oraz wody Morza Martwego. Kto choć raz pielgrzymował do Jerozolimy, nie miał problemu ze zrozumieniem tego tekstu. Przed wejściem do świętego miasta pielgrzymi stawali na Górze Oliwnej, na wschód od wzgórza świątynnego, skąd mogli obserwować, jak ze specjalnych kanałów wypływała do doliny Cedronu krew ofiar, a od czasu do czasu oczyszczający strumień wody. Krew zmieszana z wodą wpadała do potoku Cedron. Jeśli pora była deszczowa, niewielka rzeczka szybko wzbierała i płynęła przez Pustynię Judzką aż do Morza Martwego. Wody Cedronu przywodzą na myśl rzeki Edenu (Rdz 2,10-14). Jego wody leczą, dają życie, gwarantują obfitość i pomyślność. Nawet nieprzyjazne ludziom i zwierzętom okolice Morza Martwego pod ich wpływem zaczynają kwitnąć i tętnić życiem. Podobną myśl zawarł prorok w wizji ożywienia wyschniętych kości (Ez 37), gdzie ożywcze tchnienie ducha przywraca do życia naród Izraela. O życiodajnych wodach wypływających z Jerozolimy będzie pisał po powrocie z wygnania babilońskiego także prorok Zachariasz (Za 13,1; 14,8; por. Ap 22,1). Również ewangelista Jan, opisując wodę i krew wypływające z boku ukrzyżowanego Chrystusa, mógł nawiązywać do tej wizji Ezechiela (J 19,34).
Nowy podział ziemi
Podobnie jak za czasów Jozuego kraj zostaje podzielony pomiędzy dwanaście plemion, które na nowo otrzymują go od Boga. Granice Ziemi Świętej obejmują tylko Palestynę zachodnią, nie zaliczono do niej terenów na wschód od Jordanu, zamieszkałych wcześniej przez plemiona Rubena, Gada i Manassesa. W tradycji kapłańskiej ziemie te były uważane za nieczyste (Joz 22,19.25.27). Wymienione plemiona otrzymują więc nowe działy po zachodniej stronie Jordanu. W tym nowym podziale terytorialnym lokalizacja poszczególnych plemion zależy od godności, jaką nadaje im autor. Decyduje o tym pochodzenie od matek, które zrodziły ich protoplastów – synów Jakuba. Ziemie najbliżej świątyni otrzymują plemiona wywodzące się od synów Racheli i Lei. Dalej od świątyni zostają usytuowane plemiona wywodzące się od drugorzędnych żon Jakuba: Bilhy i Zilpy. W samym centrum znajduje się Juda. Identyfikacja wymienionych w tekście miejscowości jest w wielu wypadkach niepewna. Należy jednak pamiętać, że jest to nie tyle opis kartograficzny (tylko lokalizacja plemion Dana i Symeona mniej więcej odpowiada rzeczywistości historycznej), co raczej tekst symboliczny. Mówi on przede wszystkim o tym, że Bóg spełni obietnicę złożoną niegdyś Abrahamowi, to znaczy da Izraelowi ziemię, czyli bezpieczeństwo i dobrobyt. W nowych granicach Izraela będzie panować sprawiedliwość, a plemiona niegdyś rozdzielone znowu będą stanowić nierozerwalną jedność.
Księga Ezechiela
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Tłem wizji i wyroczni spisanych w Księdze Ezechiela są wydarzenia z początku VI w. przed Chr. W 597 r. przed Chr. władca Babilonii Nabuchodonozor (605-562 r. przed Chr.) dokonał powtórnego najazdu na podbitą już wcześniej Judę. Po zajęciu Jerozolimy aresztował i odesłał do Babilonu najznamienitszych obywateli na czele z królem Jojakinem i jego rodziną. Wśród deportowanych był także młody Ezechiel. Nowym królem Jerozolimy został całkowicie uległy Nabuchodonozorowi Mattaniasz, któremu na znak poddaństwa zwycięzca zmienił imię na Sedecjasz. Czasy jego panowania charakteryzowały się poniżającą uległością wobec Babilonu i pasmem klęsk. Po kolejnym buncie w Judei Nabuchodonozor zburzył Jerozolimę (586 r. przed Chr.) i uprowadził jeszcze liczniejszą grupę mieszkańców niż poprzednim razem. Dopiero król perski, Cyrus, po zdobyciu Babilonu w 539 r. przed Chr. wydał specjalny dekret zezwalający wygnańcom judzkim na powrót do ojczyzny.
O proroku Ezechielu, którego imię znaczy ‘Bóg jest mocny’ lub ‘Bóg czyni mocnym’, wiemy niewiele, a wszystkie informacje czerpiemy z księgi noszącej jego imię. Urodził się ok. 622 r. przed Chr. Pochodził z rodu kapłańskiego, jednak nie zdążył przed uprowadzeniem rozpocząć pełnienia funkcji kapłańskich. W 597 r. przed Chr. razem z pierwszą falą jeńców został deportowany do Mezopotamii. Pięć lat później rozpoczął działalność prorocką wśród uprowadzonych rodaków. Był żonaty, ale jego żona zmarła w niewyjaśnionych okolicznościach, prawdopodobnie w 586 r. przed Chr. (Ez 24,15-27). Poza tym nie znamy bliższych szczegółów na temat jego życia, daty śmierci i miejsca pochówku.
Z literackiego punktu widzenia Księga Ezechiela jest dziełem bardzo różnorodnym. Proza przeplata się w niej z liryką, występują tu hymny, różnego rodzaju pieśni, elegie, opisy i relacje, przypowieści alegoryzujące, wyrocznie karcące, groźby i inne. Poemat o Gogu, a zwłaszcza wizje odrodzenia teokracji w nowej rzeczywistości wskazują na początki rodzącej się powoli nowej formy literackiej, zwanej apokaliptyką. Różnice dotyczą także używanych w tekście konstrukcji gramatycznych, stylu oraz sposobu podejścia do poruszanych problemów. Nawet na podstawie wnikliwych badań trudno definitywnie stwierdzić, które fragmenty zostały napisane przez proroka, a które zostały dołączone w późniejszym czasie. Z pewnością jest to księga, która ostateczny kształt uzyskała po długim i skomplikowanym procesie redakcyjnym.
Możemy jednak bez wątpienia stwierdzić, że autor był wybitnym pisarzem i nieprzeciętnym teologiem. Fragmenty przypisywane samemu prorokowi urzekają nie tylko głębią przesłania, ale także bogactwem formy literackiej. Dodatkową trudność, ale i pewien walor Księgi Ezechiela, stanowi egzotyka używanych porównań, nawiązań, aluzji czy symboli.
Treść i teologia
Układ treści Księgi Ezechiela jest dość przejrzysty. Początkowa nota biograficzna (Ez 1,1-3) wprowadza w cztery zasadnicze części: powołanie proroka i związane z nim widzenia (Ez 1,4 – 3,15), surowe wyrocznie o własnym narodzie do czasu zdobycia Jerozolimy w roku 586 przed Chr. (Ez 3,16 – 24,27), wyrocznie o narodach obcych i zapowiedzi kary (Ez 25,1 – 32,32) oraz obietnice odrodzenia Izraela (Ez 33,1 – 37,28). Całość zamykają apokaliptyczne wizje czasów ostatecznych (Ez 38,1 – 39,29) i nowej rzeczywistości (Ez 40,1 – 48,35), których jednak absolutnie nie wolno mylić z opisem przyszłości. Są to bowiem wizje symboliczne, kryjące w sobie głębokie treści teologiczne, a nie zapowiedzi konkretnych wydarzeń.
Momentem przełomowym pod względem formy i treści nauczania Ezechiela jest klęska roku 586 przed Chr. Dotychczasowy surowy i karcący ton wypowiedzi (Ez 1 – 32) ulega radykalnej zmianie. Od tej pory kolejne wyrocznie są kierowane przeciw wrogom Izraela, a temu ostatniemu prorok zapowiada wybaczenie win, wybawienie, odbudowę i przyjaźń z Panem (Ez 33 – 48).
Ezechiel stara się rozwiązać jeden z najtrudniejszych dylematów, przed jakimi stał Izrael w VI w. przed Chr. Po kolejnych klęskach militarnych w sercach Izraelitów musiała rodzić się wątpliwość, czy Bóg Jahwe jest na tyle silny, aby skutecznie stawać w ich obronie. Z każdym rokiem dziedzictwo Boga traciło na znaczeniu, a w potęgę rósł Babilon, szukający protekcji u boga Marduka. Zniszczenie Jerozolimy i świątyni stanowiło nie tylko klęskę polityczną, ale dla wielu było niezbitym dowodem wyższości Marduka nad Bogiem Izraela. Ezechiel nie mógł więc ograniczyć się do lakonicznego wyjaśnienia zaistniałej sytuacji, gdyż Izrael potrzebował przede wszystkim podniesienia na duchu i rozbudzenia na nowo wiary w moc Boga. Księga Ezechiela jest więc przejmującym manifestem potęgi i chwały Boga. W bardzo sugestywny sposób prorok tłumaczy swoim rodakom, że przyczyną klęski nie była słabość Boga, ale ich nieprawości, pycha i bałwochwalstwo. Najpierw więc wzywa rodaków do nawrócenia, upomina ich i zapowiada nowe kary. Kiedy to wszystko okazuje się bezskuteczne, wprowadza scenę, w której Bóg, widząc niepoprawność Izraela, opuszcza świątynię i zostawia Izraelitów własnemu losowi. Pozbawiony Bożej opieki, skłócony, liczący wyłącznie na własne siły i niemądrze rządzony Izrael nie miał szans na przetrwanie. Upadek przyszedł zaskakująco szybko, a wraz z nim rozczarowanie i stagnacja. Spełniły się zapowiedzi Ezechiela. Nie doczekał się jednak u rodaków powszechnego uznania własnych win i nawrócenia. Starał się więc przynajmniej zapobiec ich całkowitemu odejściu od Boga. Dlatego zapowiadał kolejne odsłony ukazywania się Jego potęgi. Prorok wielokrotnie podkreślał, że Bóg powróci w chwale nie ze względu na zasługi Izraelitów, ale po to, by na oczach wszystkich ludów okazać swoją moc i chwałę.
Ostatecznie Bóg nie stawiał Izraelowi właściwie żadnych wymagań. Nawet nawrócenie nie było warunkiem powrotu Pana. W widzeniach doliny wyschłych kości, walki z Gogiem, rzeki życia czy nowej świątyni – sprawcą wszystkich wydarzeń jest sam Bóg. Wiara uprowadzonych do Babilonu była bowiem już tak wątła, że wymagała nie wzmocnienia, lecz wskrzeszenia z martwych.
Księga Ezechiela jest lekturą dla ludzi, którzy nie uciekają przed wysiłkiem intelektualnym w poszukiwaniu prawdy. Czytelnik nie znajdzie w niej gotowych i prostych rozwiązań – przeciwnie, natrafi na sporo mało zrozumiałych tekstów z zupełnie innej epoki. Jeśli się jednak nie zniechęci, wówczas ten pozorny labirynt doprowadzi go do wyjątkowego spotkania ze słowem Bożym.
Prorok opisuje źródło bijące spod ołtarza i dające początek rzece, ożywiającej tereny pustynne oraz wody Morza Martwego. Kto choć raz pielgrzymował do Jerozolimy, nie miał problemu ze zrozumieniem tego tekstu. Przed wejściem do świętego miasta pielgrzymi stawali na Górze Oliwnej, na wschód od wzgórza świątynnego, skąd mogli obserwować, jak ze specjalnych kanałów wypływała do doliny Cedronu krew ofiar, a od czasu do czasu oczyszczający strumień wody. Krew zmieszana z wodą wpadała do potoku Cedron. Jeśli pora była deszczowa, niewielka rzeczka szybko wzbierała i płynęła przez Pustynię Judzką aż do Morza Martwego. Wody Cedronu przywodzą na myśl rzeki Edenu (Rdz 2,10-14). Jego wody leczą, dają życie, gwarantują obfitość i pomyślność. Nawet nieprzyjazne ludziom i zwierzętom okolice Morza Martwego pod ich wpływem zaczynają kwitnąć i tętnić życiem. Podobną myśl zawarł prorok w wizji ożywienia wyschniętych kości (Ez 37), gdzie ożywcze tchnienie ducha przywraca do życia naród Izraela. O życiodajnych wodach wypływających z Jerozolimy będzie pisał po powrocie z wygnania babilońskiego także prorok Zachariasz (Za 13,1; 14,8; por. Ap 22,1). Również ewangelista Jan, opisując wodę i krew wypływające z boku ukrzyżowanego Chrystusa, mógł nawiązywać do tej wizji Ezechiela (J 19,34).