481Oto nazwy plemion: ziemia od krańca północnego wzdłuż drogi do Chetlon, od Lebo-Chamat do Chasor-Enon, które leży przy granicy z Damaszkiem na północy w okolicach Chamat od wschodu aż do morza:

dla Dana jeden dział.

2Obok ziemi Dana od strony wschodniej aż do morza: dla Asera jeden dział.

3Obok ziemi Asera od strony wschodniej aż do morza: dla Neftalego jeden dział.

4Obok ziemi Neftalego od strony wschodniej aż do morza: dla Manassesa jeden dział.

5Obok ziemi Manassesa od strony wschodniej aż do morza: dla Efraima jeden dział.

6Obok ziemi Efraima od strony wschodniej aż do morza: dla Rubena jeden dział.

7Obok ziemi Rubena od strony wschodniej aż do morza: dla Judy jeden dział.

8Obok ziemi Judy od strony wschodniej aż do morza znajdować się będzie obszar zastrzeżony, o długości dwudziestu pięciu tysięcy łokci. Jego wymiary będą takie same jak każdego z działów, od strony wschodniej aż do morza. W środku tego działu będzie świątynia.9Obszar zastrzeżony, który ofiarujecie Panu, będzie długi na dwadzieścia pięć tysięcy i szeroki na dwadzieścia tysięcy łokci.10W nim będzie się zawierała święta część dla kapłanów: z północy na południe dwadzieścia pięć tysięcy łokci długości i z zachodu na wschód dwadzieścia pięć tysięcy łokci szerokości. W jej środku będzie świątynia Pana.11Poświęceni kapłani z rodu Sadoka pełnili moją służbę i nie odstąpili ode Mnie, gdy Izraelici błądzili razem z lewitami. 12Dlatego do nich będzie należał dział z najświętszej części kraju, obok działu lewitów. 13Obok działu kapłanów będą mieli swój dział lewici: oba o długości dwudziestu pięciu tysięcy łokci i szerokości dziesięciu tysięcy łokci. 14Nie mogą sprzedawać, zamieniać ani odstępować tej najlepszej części kraju, bo jest ona poświęcona dla Pana.

15Pas o szerokości pięciu tysięcy łokci, który pozostał z szerokości dwudziestu pięciu tysięcy, jest nieświęty i przeznaczony dla miasta na budynki mieszkalne oraz na obszar niezabudowany. Miasto będzie w jego środku. 16Takie mają być jego wymiary: będzie to kwadrat o boku czterech tysięcy pięciuset łokci od północy, południa, wschodu i zachodu. 17Miasto będzie mieć obszar niezabudowany o wymiarach dwieście pięćdziesiąt łokci z każdej strony. 18Obszar, który pozostał, rozciąga się wzdłuż świętej części na dziesięć tysięcy łokci na wschód i tak samo na zachód. Plony tej ziemi mają być przeznaczone na utrzymanie tych, którzy pracują w mieście. 19Będzie uprawiana przez robotników miejskich pochodzących ze wszystkich plemion Izraela. 20Cały ten obszar o powierzchni dwadzieścia pięć tysięcy łokci na dwadzieścia pięć tysięcy łokci ofiarujecie jako obszar święty i posiadłość miasta.

21Do księcia będzie należeć pozostała część z jednej i z drugiej strony obszaru świętego i posiadłości miasta na wschód i na zachód poza tym obszarem o szerokości dwudziestu pięciu tysięcy łokci. Dział księcia będzie taki sam jak innych. W jego środku będzie obszar zastrzeżony i świątynia. 22W środku tego, co należy do księcia, będą się znajdować posiadłości lewitów i posiadłości miasta. Własność księcia będzie leżeć między ziemią Judy a ziemią Beniamina.

23Pozostałe plemiona. Od strony wschodniej aż do morza: dla Beniamina jeden dział.

24Obok ziemi Beniamina od strony wschodniej aż do morza: dla Symeona jeden dział.

25Obok ziemi Symeona od strony wschodniej aż do morza: dla Issachara jeden dział.

26Obok ziemi Issachara od strony wschodniej aż do morza: dla Zabulona jeden dział.

27Obok ziemi Zabulona od strony wschodniej aż do morza: dla Gada jeden dział.

28Obok ziemi Gada po stronie południowej aż do Negebu będzie przebiegała granica: od Tamar przez wody Meriba koło Kadesz i dalej potokiem do Morza Wielkiego. 29To jest kraj, który przypadnie w dziedzictwo plemionom Izraela i to są ich działy – wyrocznia Pana Boga.

Bramy miasta

30A takie są granice miasta: wymiar od strony północnej – cztery tysiące pięćset łokci.31Bramy miasta będą nazwane zgodnie z nazwami plemion Izraela. Od północy trzy bramy: jedna brama Rubena, jedna brama Judy, jedna brama Lewiego. 32Wymiar od strony wschodniej: cztery tysiące pięćset łokci. Trzy bramy: jedna brama Józefa, jedna brama Beniamina, jedna brama Dana. 33Wymiar od strony południowej: cztery tysiące pięćset łokci. Trzy bramy: jedna brama Symeona, jedna brama Issachara, jedna brama Zabulona. 34Wymiar od strony zachodniej: cztery tysiące pięćset łokci. Trzy bramy: jedna brama Gada, jedna brama Asera, jedna brama Neftalego. 35Obwód miasta wynosi osiemnaście tysięcy łokci. A nazwa miasta będzie odtąd brzmieć: Pan tam jest”.


morze – chodzi o Morze Wielkie (Ez 47,10), czyli Śródziemne; oznacza ono także ogólnie kierunek zachodni.


obszar zastrzeżony – zob. Ez 45,1+.


ród Sadoka – zob. Ez 40,46+.


nieświęty – czyli nieprzeznaczony do celów kultycznych, w tym wypadku leżący poza obszarem zastrzeżonym (Ez 22,26; 42,20; 44,23).


Rozmiary miasta i należących do niego ziem są dziesięć razy większe niż wymiary kompleksu świątynnego.


W rzeczywistości miasto od północy miało jedną bramę nazywaną Bramą Beniamina, której obecnie odpowiada Brama Damasceńska (Jr 37,13; 38,7; Za 14,10; por. Ap 21,12-14).


Pan tam jest – nowa nazwa jest streszczeniem wizji proroka zawartej w Ez 40 – 48 (por. Iz 60,14; Jr 3,17; Ap 21-22). Zmiana nazwy miasta oznacza zmianę jego statusu, nowy charakter i przeznaczenie.


ŁOKIEĆ - jednostka miary długości, liczona od kości łokciowej do końca palca środkowego. Wynosiła ok. 45 cm.


ŚWIĄTYNIA - budowla wzniesiona w Jerozolimie, w której złożono Arkę Przymierza, symbol obecności Boga pośród ludu izraelskiego. Stanowiła centrum życia religijnego i społecznego Izraela od czasów monarchii (X w. przed Chr.) aż do jej ostatecznego zburzenia w 70 r. po Chr. Po raz pierwszy zbudowano ją w ok. 960 r. przed Chr., za panowania Salomona (965-926 przed Chr.) na wzgórzu Moria w Jerozolimie, na którym Abraham miał złożyć ofiarę ze swojego syna Izaaka. Ta świątynia została zburzona przez Babilończyków w 586 r. przed Chr. Odbudowano ją po powrocie z przesiedlenia babilońskiego (ok. 520 r. przed Chr.), ale nie było już w niej Arki Przymierza, zabranej prawdopodobnie przez Babilończyków. Drugą rekonstrukcję przeprowadził Herod Wielki, który w ramach prowadzonych z ogromnym rozmachem prac architektonicznych przywrócił jej dawną świetność. Kilka lat po zakończeniu odbudowy, Rzymianie, tłumiąc żydowskie powstanie w 70 r. po Chr., spalili doszczętnie świątynne budynki. Według opisu z 1Krl 6 - 9, świątynię zbudowano na planie prostokąta o wymiarach ok. na i podzielono na trzy części: przedsionek, nawę główną, zwaną miejscem świętym, i wydzielone zasłonami miejsce najświętsze, w którym przechowywano Arkę Przymierza. Świątynia była oddzielona dziedzińcem od pałacu królewskiego, a cały kompleks budynków usytuowano na wielkim placu otoczonym murem. Przed świątynią stał wielki ołtarz ofiarny. Jej wnętrze wyłożone było drewnem cedrowym pokrytym złotem. Umieszczono tam złoty ołtarz, dziesięć złotych świeczników i sprzęty liturgiczne. Do wnętrza świątyni mogli wchodzić tylko wybrani, a do miejsca najświętszego wyłącznie najwyższy kapłan, raz w roku. Na terenie świątynnym składano codzienne ofiary całopalenia i kadzenia. Każdy Żyd przynajmniej raz w roku miał obowiązek odbyć pielgrzymkę do świątyni. Jezus aprobował świątynne praktyki, sam w nich uczestniczył, ale potępiał przesadny formalizm (Łk 22,50) i zapowiedział jej zniszczenie (Mt 23,38n). Zob.

ARKA PRZYMIERZA,

MIEJSCE NAJŚWIĘTSZE,

MIEJSCE ŚWIĘTE,

MIESZKANIE.

LEWICI - członkowie plemienia Lewiego, którym na Synaju została powierzona służba kapłańska (Lb 1,50). Po wejściu do Ziemi Obiecanej potomkowie Lewiego nie otrzymali żadnego terytorium, na którym, wzorem innych plemion, mogliby stworzyć własną strukturę społeczną. Ich jedynym zadaniem była troska o kult we wszystkich sanktuariach Izraela, składanie ofiar, nauczanie prawa Bożego i czuwanie, aby było ono przestrzegane (Pwt 17,18; 33,10). Źródłem ich utrzymania były ofiary składane przez lud (Lb 18,20-32). W wyniku reformy liturgicznej za czasów króla Jozjasza (622 r. przed Chr.) i centralizacji kultu w Jerozolimie lewici stracili swoje znaczenie. Kapłani jerozolimscy ograniczyli ich rolę do personelu świątynnego, spełniającego drugorzędne funkcje kultyczne (2Krl 23,8n). Lewici odzyskali swoją pozycję po powrocie z przesiedlenia babilońskiego i zachowali ją aż do momentu zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian w 70 r. po Chr. Zob.

DZIESIĘCINA,

NAJWYŻSZY KAPŁAN.

ŁOKIEĆ - jednostka miary długości, liczona od kości łokciowej do końca palca środkowego. Wynosiła ok. 45 cm.


IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.

JUDA.

PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).


Bramy miasta
Ostatnia informacja dotyczy bram nowego Syjonu, tworzącego idealny kwadrat o boku liczącym ok. 2,5 kilometra. Rozkład tych bram jest symetryczny i na każdy bok przypadają trzy bramy, noszące nazwy poszczególnych plemion. Czynią one z Jerozolimy doskonały symbol zjednoczonego Izraela. Pewne motywy tego widzenia pojawią się w Apokalipsie św. Jana, gdzie zostało przedstawione nowe Jeruzalem o kształcie czworoboku z wypisanymi na murach imionami dwunastu apostołów Baranka (Ap 21,14nn). Ezechiel kończy swoją wizję symboliczną nazwą świętego miasta, czyniąc je miastem Emmanuela (Mt 1,23), gdyż Bóg będzie tam na zawsze obecny ze swoim ludem – oczyszczonym i uświęconym, złączonym z Nim nierozerwalnymi więzami miłości. Dążenie do tego idealnego, ale zarazem realnego miasta ma także dodawać nadziei chrześcijaninowi.

Księga Ezechiela
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Tłem wizji i wyroczni spisanych w Księdze Ezechiela są wydarzenia z początku VI w. przed Chr. W 597 r. przed Chr. władca Babilonii Nabuchodonozor (605-562 r. przed Chr.) dokonał powtórnego najazdu na podbitą już wcześniej Judę. Po zajęciu Jerozolimy aresztował i odesłał do Babilonu najznamienitszych obywateli na czele z królem Jojakinem i jego rodziną. Wśród deportowanych był także młody Ezechiel. Nowym królem Jerozolimy został całkowicie uległy Nabuchodonozorowi Mattaniasz, któremu na znak poddaństwa zwycięzca zmienił imię na Sedecjasz. Czasy jego panowania charakteryzowały się poniżającą uległością wobec Babilonu i pasmem klęsk. Po kolejnym buncie w Judei Nabuchodonozor zburzył Jerozolimę (586 r. przed Chr.) i uprowadził jeszcze liczniejszą grupę mieszkańców niż poprzednim razem. Dopiero król perski, Cyrus, po zdobyciu Babilonu w 539 r. przed Chr. wydał specjalny dekret zezwalający wygnańcom judzkim na powrót do ojczyzny.
O proroku Ezechielu, którego imię znaczy ‘Bóg jest mocny’ lub ‘Bóg czyni mocnym’, wiemy niewiele, a wszystkie informacje czerpiemy z księgi noszącej jego imię. Urodził się ok. 622 r. przed Chr. Pochodził z rodu kapłańskiego, jednak nie zdążył przed uprowadzeniem rozpocząć pełnienia funkcji kapłańskich. W 597 r. przed Chr. razem z pierwszą falą jeńców został deportowany do Mezopotamii. Pięć lat później rozpoczął działalność prorocką wśród uprowadzonych rodaków. Był żonaty, ale jego żona zmarła w niewyjaśnionych okolicznościach, prawdopodobnie w 586 r. przed Chr. (Ez 24,15-27). Poza tym nie znamy bliższych szczegółów na temat jego życia, daty śmierci i miejsca pochówku.
Z literackiego punktu widzenia Księga Ezechiela jest dziełem bardzo różnorodnym. Proza przeplata się w niej z liryką, występują tu hymny, różnego rodzaju pieśni, elegie, opisy i relacje, przypowieści alegoryzujące, wyrocznie karcące, groźby i inne. Poemat o Gogu, a zwłaszcza wizje odrodzenia teokracji w nowej rzeczywistości wskazują na początki rodzącej się powoli nowej formy literackiej, zwanej apokaliptyką. Różnice dotyczą także używanych w tekście konstrukcji gramatycznych, stylu oraz sposobu podejścia do poruszanych problemów. Nawet na podstawie wnikliwych badań trudno definitywnie stwierdzić, które fragmenty zostały napisane przez proroka, a które zostały dołączone w późniejszym czasie. Z pewnością jest to księga, która ostateczny kształt uzyskała po długim i skomplikowanym procesie redakcyjnym.
Możemy jednak bez wątpienia stwierdzić, że autor był wybitnym pisarzem i nieprzeciętnym teologiem. Fragmenty przypisywane samemu prorokowi urzekają nie tylko głębią przesłania, ale także bogactwem formy literackiej. Dodatkową trudność, ale i pewien walor Księgi Ezechiela, stanowi egzotyka używanych porównań, nawiązań, aluzji czy symboli.
Treść i teologia
Układ treści Księgi Ezechiela jest dość przejrzysty. Początkowa nota biograficzna (Ez 1,1-3) wprowadza w cztery zasadnicze części: powołanie proroka i związane z nim widzenia (Ez 1,4 – 3,15), surowe wyrocznie o własnym narodzie do czasu zdobycia Jerozolimy w roku 586 przed Chr. (Ez 3,16 – 24,27), wyrocznie o narodach obcych i zapowiedzi kary (Ez 25,1 – 32,32) oraz obietnice odrodzenia Izraela (Ez 33,1 – 37,28). Całość zamykają apokaliptyczne wizje czasów ostatecznych (Ez 38,1 – 39,29) i nowej rzeczywistości (Ez 40,1 – 48,35), których jednak absolutnie nie wolno mylić z opisem przyszłości. Są to bowiem wizje symboliczne, kryjące w sobie głębokie treści teologiczne, a nie zapowiedzi konkretnych wydarzeń.
Momentem przełomowym pod względem formy i treści nauczania Ezechiela jest klęska roku 586 przed Chr. Dotychczasowy surowy i karcący ton wypowiedzi (Ez 1 – 32) ulega radykalnej zmianie. Od tej pory kolejne wyrocznie są kierowane przeciw wrogom Izraela, a temu ostatniemu prorok zapowiada wybaczenie win, wybawienie, odbudowę i przyjaźń z Panem (Ez 33 – 48).
Ezechiel stara się rozwiązać jeden z najtrudniejszych dylematów, przed jakimi stał Izrael w VI w. przed Chr. Po kolejnych klęskach militarnych w sercach Izraelitów musiała rodzić się wątpliwość, czy Bóg Jahwe jest na tyle silny, aby skutecznie stawać w ich obronie. Z każdym rokiem dziedzictwo Boga traciło na znaczeniu, a w potęgę rósł Babilon, szukający protekcji u boga Marduka. Zniszczenie Jerozolimy i świątyni stanowiło nie tylko klęskę polityczną, ale dla wielu było niezbitym dowodem wyższości Marduka nad Bogiem Izraela. Ezechiel nie mógł więc ograniczyć się do lakonicznego wyjaśnienia zaistniałej sytuacji, gdyż Izrael potrzebował przede wszystkim podniesienia na duchu i rozbudzenia na nowo wiary w moc Boga. Księga Ezechiela jest więc przejmującym manifestem potęgi i chwały Boga. W bardzo sugestywny sposób prorok tłumaczy swoim rodakom, że przyczyną klęski nie była słabość Boga, ale ich nieprawości, pycha i bałwochwalstwo. Najpierw więc wzywa rodaków do nawrócenia, upomina ich i zapowiada nowe kary. Kiedy to wszystko okazuje się bezskuteczne, wprowadza scenę, w której Bóg, widząc niepoprawność Izraela, opuszcza świątynię i zostawia Izraelitów własnemu losowi. Pozbawiony Bożej opieki, skłócony, liczący wyłącznie na własne siły i niemądrze rządzony Izrael nie miał szans na przetrwanie. Upadek przyszedł zaskakująco szybko, a wraz z nim rozczarowanie i stagnacja. Spełniły się zapowiedzi Ezechiela. Nie doczekał się jednak u rodaków powszechnego uznania własnych win i nawrócenia. Starał się więc przynajmniej zapobiec ich całkowitemu odejściu od Boga. Dlatego zapowiadał kolejne odsłony ukazywania się Jego potęgi. Prorok wielokrotnie podkreślał, że Bóg powróci w chwale nie ze względu na zasługi Izraelitów, ale po to, by na oczach wszystkich ludów okazać swoją moc i chwałę.
Ostatecznie Bóg nie stawiał Izraelowi właściwie żadnych wymagań. Nawet nawrócenie nie było warunkiem powrotu Pana. W widzeniach doliny wyschłych kości, walki z Gogiem, rzeki życia czy nowej świątyni – sprawcą wszystkich wydarzeń jest sam Bóg. Wiara uprowadzonych do Babilonu była bowiem już tak wątła, że wymagała nie wzmocnienia, lecz wskrzeszenia z martwych.
Księga Ezechiela jest lekturą dla ludzi, którzy nie uciekają przed wysiłkiem intelektualnym w poszukiwaniu prawdy. Czytelnik nie znajdzie w niej gotowych i prostych rozwiązań – przeciwnie, natrafi na sporo mało zrozumiałych tekstów z zupełnie innej epoki. Jeśli się jednak nie zniechęci, wówczas ten pozorny labirynt doprowadzi go do wyjątkowego spotkania ze słowem Bożym.