61Biada beztroskim na Syjonie i pewnym siebie na górze Samarii;
przywódcom pierwszego z narodów,
których słucha dom Izraela.
2Idźcie do Kalne i zobaczcie,
a potem pójdźcie do wielkiego Chamat
i zejdźcie do Gat Filistynów.
Czy jesteście lepsi od tych królestw
albo większe są wasze kraje?
3Chcecie oddalić dzień klęski,
a przybliżacie panowanie przemocy.
4Leżą na łożach z kości słoniowej
i wylegują się na posłaniach,
jedzą jagnięta z trzody
i cielęta z zagrody wybrane.
5Fałszywie śpiewają przy dźwiękach harfy,
wymyślają sobie instrumenty muzyczne, jak Dawid.
6Piją wino z wielkich kielichów,
najlepszymi olejkami się namaszczają
i nie martwią się wcale upadkiem domu Józefa.
7Dlatego pójdą na czele wygnańców
i skończy się ich swawola.
Ogrom kary
8PanBóg przysiągł na swoje życie.
WyroczniaPana, Boga Zastępów:
Brzydzę się pychą Jakuba
i nienawidzę jego pałaców!
Wrogom wydam więc miasto
i wszystko, co w nim się znajduje.
9Choćby tylko dziesięciu ludzi pozostało w jednym domu,
nawet oni umrą.
10Ich kości wyniesie krewny
i ten, co przygotowuje stos.
Zapyta pozostającego w domu:
„Czy jest jeszcze ktoś z tobą?”.
On odpowie: „Nie ma” i doda:
„Milcz!”. Nie będzie się już wspominać imieniaPana.
11Oto Pan rozkazał
większy dom obrócić w ruinę,
a mniejszy – w gruzy.
12Czy konie pędzą po skałach
albo czy można wołami orać morze?
Bo zamieniacie sprawiedliwość w truciznę,
a owoc prawości w gorycz.
13Cieszycie się z Lo-Debar. Mówicie:
„Czyż nie naszą siłą zdobyliśmy Karnaim?”.
14Wyrocznia Pana, Boga Zastępów –
Oto Ja skieruję przeciwko wam, domu Izraela,
naród, który będzie was ciemiężył
od Lebo-Chamat aż do potoku Araby.
góra Samarii – zob. Am 3,9+.
Kalne – miasto położone na równinie antiocheńskiej w północnej Syrii, było stolicą nowochetyckiego państwa Unki. W IX w. przed Chr. musiało płacić daniny Asyrii, a w 738 r. przed Chr. zostało podbite przez Tiglat-Pilesera III i przyłączone do Asyrii.
Chamat – miasto nad rzeką Orontes w Syrii, zamieszkałe od ok. 8000 lat przed Chr. do dziś. Obecnie Hama. Mianem Chamat określano też region, którego stolicą było Chamat. Asyryjski król Sargon II zdobył Chamat i mieszkańców wysiedlił do Samarii (2Krl 17,24).
Gat – miasto położone ok. 45 km na południowy zachód od Jerozolimy; jedno z wielkich miast tzw. pentapolu filistyńskiego, czyli związku miast, w którego skład, oprócz Gat, wchodziły Gaza, Aszkelon, Azot i Ekron.
dom Józefa – zob. Am 5,6+.
Jakub – chodzi o całe Królestwo Północne.
miasto – chodzi o stolicę Królestwa Północnego, czyli o Samarię. Prorok, mówiąc o stolicy, ma na myśli całe państwo.
większy dom… mniejszy – wyrażenie to może się odnosić do konkretnych budynków, ale może również być rozumiane jako odniesienie do dwóch państw: Królestwa Północnego (Izrael) i Królestwa Południowego (Juda).
Lo-Debar – miejscowość położona ok. 12 km na południe od jeziora Genezaret, na wschód od Jordanu.
Karnaim – miasto położone w Zajordaniu na terytorium plemienia Gada. Po walce z Aramejczykami, prowadzonej przez Joasza i Jeroboama II, miasta Lo-Debar i Karnaim wróciły do Izraela (2Krl 13,25; 14,25).
Oto Ja – zob. Am 2,13+.
od Lebo-Chamat aż do potoku Araby – wyrażenie stosowane na określenie całego terytorium zamieszkiwanego przez Izraelitów. Lebo-Chamat (obecne Lewa w Syrii) to miasto leżące na południe od Chamat (obecne Hama w Syrii, zob. Am 6,2+) i będące pod jego jurysdykcją. Nazwa Lebo-Chamat oznacza ‘Wejście do Chamat’. Potok Araby uznawano za tradycyjną południową granicę Kanaanu (Lb 34,5; 1Krl 8,65).
SYJON - początkowo nazwa południowo-wschodniego wzgórza Jerozolimy, na którym stała, zdobyta przez Dawida, twierdza Jebusytów. Na cześć zwycięzcy miejsce to nazwano Miastem Dawida (2Sm 5,7). W Biblii określenie Syjon często ma sens metaforyczny. Występuje jako synonim całej Jerozolimy. Oznacza świętą górę, którą Bóg wybrał na swoje mieszkanie ( Hbr 12,22). Prorocy widzieli w Syjonie miejsce, w którym dokona się zbawienie (Iz 2,2-4). W NT nazwa Syjon funkcjonuje jako synonim niebieskiego Jeruzalem (Hbr 12,22; Ap 14,1), czyli miejsca przebywania Boga i odkupionych przez Niego ludzi. Zob.
JEROZOLIMA.
FILISTEA, FILISTYNI - terytorium położone nad brzegiem Morza Śródziemnego, rozciągające się od Nilu do gór Karmel, zamieszkałe przez Filistynów należących do tzw. Ludów Morza, którzy w XII w. przed Chr. przybyli do Palestyny z rejonów Morza Egejskiego, prawdopodobnie z Krety. Faraon Ramzes III zdołał odeprzeć ich atak i po zwycięskich bitwach osiedlił ich na południowym wybrzeżu Kanaanu. Największe miasta Filistei, skupione w konfederacji zwanej pentapolem filistyńskim, czyli: Aszdod, Ekron, Aszkelon, Gat, Gaza, były ważnymi ośrodkami międzynarodowego handlu. Wojowniczy charakter Filistynów sprawił, że stali się jednym z głównych wrogów Izraela. Ich ekspansję w głąb Kanaanu powstrzymał w X w. przed Chr. król Dawid, zadając im klęskę, która na zawsze złamała ich potęgę.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
WYROCZNIA - w Piśmie Świętym jest to informacja lub przesłanie, które Bóg kieruje do człowieka lub do całej społeczności. Często wyrocznia jest odpowiedzią na postawione przez człowieka pytanie lub stanowi szczególną interwencję Boga, który objawiając swoją wolę, kieruje losami świata. W Piśmie Świętym mamy ukazane trzy sposoby otrzymywania wyroczni: 1) w czasie snu (np. Rdz 40,8nn; 1Sm 15,16; Mt 1,20-24); 2) pod wpływem natchnienia lub w widzeniu (np. 1Sm 8,21n; 9,17; Ez 2,1nn; Dz 9,10nn); 3) przez rzucanie losów (np. Wj 28,30; Joz 7,16nn; 1Sm 14,41nn; Dz 1,26). W ciągu dziejów Izraela istniały wyznaczone miejsca i osoby umożliwiające otrzymanie wyroczni od Boga. Szczególnymi przekazicielami Bożych wyroków byli charyzmatyczni prorocy. Władcy na dworach mieli zazwyczaj kogoś, kto przekazywał Bożą wolę i głos takiego człowieka brano pod uwagę na przykład w organizacji wypraw wojennych (np. 2Krn 18,3nn). Prawo zabraniało Żydom stosowania jakichkolwiek praktyk magicznych, którymi często posługiwali się ludzie przekazujący wyrocznie w społecznościach pogańskich. Bóg sam przekazywał swoje objawienie w sposób pewny i jednoznaczny i nie miało to nic wspólnego z praktyką magiczną czy wróżbiarską.
PAN ZASTĘPÓW - jedno z imion Boga. Słowo zastępy obejmuje wszystkie siły, które działają w świecie, realizując Boże rozkazy i polecenia. Bóg w rozumieniu Izraelitów był dowódcą wojsk ziemskich - armii żydowskiej, a także wojsk niebieskich tworzonych przez aniołów. Przekonanie to znalazło wyraz w zwyczaju zabierania na wyprawy wojenne Arki Przymierza - znaku obecności Boga pośród ludu. Starożytny przekład Biblii na jęz. gr. tłumaczył ten zwrot często jako ‘Pan Wszechmocny’ i w takiej formie pojawia się on w NT (np. 2Kor 6,18; Ap 4,8). Zob.
ARKA PRZYMIERZA.
IMIĘ - oznaczało istotę, tożsamość i tajemnicę osoby, do której się odnosiło. Nadanie dziecku konkretnego imienia wyrażało oczekiwania rodziców, jakie z nim wiązali, jak również zadania, jakie dana osoba ma do spełnienia w życiu (Mt 16,18). Dlatego w kulturze semickiej imię zawsze wyrażało możliwości społeczne człowieka (Lb 16,2). Izraelici przywiązywali wielką wagę do nadawania imion. Zmienić komuś imię oznaczało obdarzyć go nową osobowością (Rdz 17,5; 17,15). Bóg, objawiając swoje imię człowiekowi ( Wj 3,14), pozwolił mu zbliżyć się do swojej tajemnicy, dopuścił go do głębokiej zażyłości ze sobą (J 17,6.26). Jego imię jest uświęcane (Iz 29,23), uwielbiane (Ps 7,18), kochane (Ps 5,12), wieczne (Ps 135,13) i groźne (Pwt 28,58). Świątynia była miejscem, w którym z woli Boga przebywało Jego imię (Pwt 12,5), czyli stale była napełniona Jego obecnością. Żydzi z szacunku dla Boga nigdy nie wypowiadali Jego imienia, zastępując je pomocniczymi określeniami typu: mój Pan, Bóg, Ten, co przebywa w górach. Bóg wybrał również imię dla swojego Syna. Imię Jezus jest święte i tożsame z imieniem Bożym (Ap 14,1). Apostołowie w imię Jezusa uzdrawiali chorych (Dz 3,6), wyrzucali demony (Mk 9,38), czynili cuda (Mt 7,22). Ich działania były w istocie działaniami samego Jezusa, który przekazując uczniom władzę i moc, uczynił ich kontynuatorami swojej misji. Zob.
JEZUS.
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
Beztroska i zbytek mieszkańców
Amos zwraca się do tych, których słucha dom Izraela (w. 1), czyli do sprawujących władzę, do otoczenia królewskiego, do kapłanów i sędziów. Krytykuje ich pychę, zarozumiałość, ślepą ufność we własne siły. Zamiast zajmować się sprawami kraju, całą uwagę skupili na pomnażaniu swoich majątków, często kosztem najbiedniejszych. Doprowadziło to do zmarginalizowania rzeczywistych problemów państwa i w konsekwencji do jego upadku. Beztroskie życie warstw najwyższych nie będzie jednak trwało w nieskończoność. Prorok zapowiada rychłą karę, którą będzie niewola. Na potwierdzenie wiarygodności swoich słów Amos przytacza przykłady miast (w. 2), o których wcześniejszej potędze nikt już nie pamięta. Mówiąc o wygnaniu, z nutą gorzkiej ironii zwraca się do najznamienitszych Izraelitów, zapewniając ich, że nie utracą pierwszych miejsc w narodzie (w. 7): poprowadzą pochód wygnańców i w ten sposób Bóg położy kres ich swawoli.
Ogrom kary
Zapowiedź surowej kary, która spadnie na Izraela, została poprzedzona uroczystą przysięgą. Bóg powołuje się w niej na swoje życie i daje do zrozumienia, że nic nie powstrzyma Jego gniewu. Prorok nie wymienia już win popełnionych przez Izraelitów. Ogłasza jedynie, że Bóg brzydzi się swoim ludem i dlatego będzie go surowo karał przez najazd wrogów i powszechną zarazę, która doszczętnie zniszczy cały naród. Braknie nawet ludzi do grzebania zwłok, które pospiesznie palić się będzie na stosach. W całym kraju przesyconym śmiercią zapanuje złowroga cisza. Ci, którzy ocaleją, nie będą nawet wspominać imienia Boga. Zabraknie im odwagi, aby zwracać się do Pana, którego obrazili, sprowadzając tym samym na siebie wielką karę. Stawiane przez proroka w w. 12 retoryczne pytania mają ukazać tragiczny absurd odrzucenia Bożego prawa, gdyż ono właśnie miało zapewnić im pomyślność. Poprzez karę, która spadnie na Izraela, Bóg objawia się jako Pan całego świata. Z Jego polecenia bowiem Asyryjczycy uderzą na Izraelitów i będą ich ciemiężyć. Ponieważ naród wybrany nie chce słuchać wezwań do opamiętania i nawrócenia, nie zamierza też niczego zmieniać w swoim postępowaniu, jedynym wyjściem będzie kara. Może ten wstrząs uświadomi Izraelitom ich błędy i zło, których się dopuszczają. Kara nie jest zemstą ze strony Boga, ale nieuchronną konsekwencją stopniowego odchodzenia od Boga. Zło wybierane przez ludzi ostatecznie zwraca się przeciwko nim samym, siejąc spustoszenie i zagładę.
Księga Amosa
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Imię Amos oznacza ‘uniesiony’ i pojawia się tylko raz w ST. Księga Amosa zawiera krótką notę biograficzną (Am 1,1) i jedno opowiadanie biograficzne (Am 7,10-17), z których dowiadujemy się, że prorok Amos pochodził z Tekoa, miasta położonego na Pustyni Judzkiej. Był pasterzem, a także właścicielem plantacji sykomor. Jego kontakt ze środowiskiem pasterzy, ludźmi prostymi i biednymi, w dużej mierze wpłynął na kształt jego poglądów dotyczących życia społecznego, które stało się jednym z głównych tematów jego nauczania. Z treści księgi wynika, że Amos był człowiekiem wykształconym i dobrze zorientowanym w wydarzeniach, które miały miejsce w Izraelu i krajach ościennych. Chociaż sam mieszkał w Królestwie Południowym (Juda), to działał na terytorium Królestwa Północnego (Izrael). Kres jego działalności położył konflikt z kapłanem Amazjaszem (Am 7,10-17). Tradycja żydowska mówi nawet, że został przez Amazjasza zamordowany.
Biorąc pod uwagę dane zawarte w księdze, wystąpienie Amosa datuje się na koniec pierwszej połowy VIII w. przed Chr. (ok. 760-755 przed Chr.). Jego działalność zbiegła się z panowaniem Jeroboama II, którego rządy charakteryzowały się wielkim rozkwitem politycznym i gospodarczym królestwa, kiedy to Izrael cieszył się z odzyskanych ziem i umacniał swoją pozycję na Bliskim Wschodzie (2Krl 14,25-28). W tym czasie jednak nasiliły się znaczne dysproporcje społeczne. Bogaci właściciele ziemscy coraz bardziej ciemiężyli ubogich i często zmuszali ich do niewolniczej pracy. Ludzie majętni otrzymywali coraz więcej przywilejów, natomiast biedni nie mieli żadnych środków na swoją obronę i popadali w nędzę. Upadek moralny zamożnych doprowadził również do osłabienia życia religijnego w Izraelu, co przejawiało się przede wszystkim w niezgodnym z prawem kulcie. Zmalało znaczenie świątyni jerozolimskiej, ponieważ ofiary składano głównie w sanktuariach w Betel, Dan i Gilgal. Co więcej, kult Boga zaczął być wypierany przez bałwochwalcze praktyki sprawowane ku czci Baala. Wystąpienie Amosa, a wkrótce po nim także Ozeasza, było więc reakcją na nadużycia religijne i społeczne, do których dochodziło w Królestwie Północnym.
Treść i teologia
Księga Amosa ma spójną budowę literacką. Stanowi swoistą antologię, która zbiera w jedną całość różne wypowiedzi proroka. Nie są one ułożone w porządku chronologicznym, ale tematycznie. Nie ma wątpliwości, że znaczna część materiału zawartego w księdze pochodzi bezpośrednio od Amosa. Księga od początku uznawana była za natchnioną i zarówno Żydzi, jak i chrześcijanie nigdy nie mieli wątpliwości co do jej kanoniczności. Zasadniczą jej część stanowią mowy Amosa, które najczęściej mają charakter oskarżycielski i zapowiadają karę Bożą.
Księga Amosa dzieli się na trzy części: 1) zapowiedź sądu nad narodami i Izraelem (Am 1 – 2); 2) mowy przeciwko Izraelowi (Am 3 – 6); 3) wizje prorockie (Am 7 – 9). W pierwszej części, oprócz tytułu i ogólnego wprowadzenia (Am 1,1-2), znajduje się sześć wyroczni przeciwko narodom sąsiadującym z Izraelem oraz po jednej przeciwko Judzie i Izraelowi (Am 1,3 – 2,16). Bóg oskarża obce narody o to, że naruszyły podstawowe prawa ludzkie i tym samym sprowadziły na siebie zagładę. W wyroczni przeciwko Judzie prorok piętnuje odrzucenie praw Bożych i lekceważenie Jego przykazań (Am 2,4n). W mowie przeciwko Izraelowi potępia natomiast naruszenie praw dotyczących sprawiedliwości społecznej oraz zapowiada karę (Am 2,6-16). Druga część Księgi Amosa (Am 3,1 – 6,14) składa się z serii oskarżeń kierowanych przeciwko Izraelowi oraz jego przywódcom. Trzecia i ostatnia część księgi jest bardziej zróżnicowana tematycznie. Znajduje się w niej opis pięciu wizji proroka (Am 7,1-3.4-6.7-9; 8,1-3; 9,1-4), a także opowiadanie biograficzne (Am 7,10-17), oskarżenia (Am 8,4-8), groźby (Am 8,9-14; 9,7-10) i obietnice (Am 9,11-14). W księdze znajdziemy też trzy krótkie hymny na cześć Boga Stwórcy i Władcy (Am 4,13; 5,8n; 9,5n).
Myśl teologiczna Amosa skupia się na problematyce społecznej. Prorok z całą mocą piętnuje wszelkie formy bezprawia zarówno wśród obcych narodów (Am 1,3 – 2,3), jak i w samym Izraelu (Am 2,6-8; 4,1; 5,10-12; 8,4-6). W sposób szczególny Amos broni najbiedniejszych, którzy z powodu wyzysku ze strony bogatych popadali w niewolę. Amos łączy pojęcie ubóstwa ze sprawiedliwością (Am 2,6; 5,12). Ludzie biedni, mimo że doznają krzywdy od innych, zwłaszcza tych, którzy powinni przestrzegać prawa z racji zajmowanego urzędu (urzędnicy dworscy, kapłani, sędziowie), pozostają wciąż sprawiedliwi, tzn. wierni Bogu. Tym samym Amos zapoczątkował w teologii refleksję o ubogich należących do Boga. Tematyka ta była rozwijana przez późniejszych proroków (np. Ha 2,4). Łamanie prawa i podstawowych zasad sprawiedliwości zostanie przez Boga surowo ukarane. Zapowiadana kara zrealizuje się przez porażenie ogniem (Am 1,3 – 2,5; 5,6; 7,4), niewolę (Am 1,15; 4,2n; 5,27), a także głód słowa Bożego (Am 8,11n). Amos zdecydowanie piętnuje także wszelkie formy kultu bałwochwalczego (Am 3,14). Wezwanie do nawrócenia jest zachętą, aby szukać Boga i czynić dobro, a odwracać się od zła (Am 5,4-6.14n).
Księga Amosa ukazuje Boga jako Pana i Władcę całego wszechświata. W związku z tym bardzo często nadaje Mu tytuł Pana Zastępów (np. Am 3,13; 4,13). Bóg panuje zarówno nad siłami natury, jak i nad losem człowieka (Am 4,13; 5,8n; 9,5n), sprawuje sąd nad swoim ludem i nad obcymi narodami (Am 1,3 – 2,16), szczególnie upodobał sobie w Izraelu (Am 3,1n), ale należą do Niego również inne narody (Am 9,7). Amos uświadamia Izraelitom, że są narodem wybranym, ale nie może to być powodem do popadania w pychę, gdyż zostali wybrani przez Boga bez względu na ich zasługi. Wyróżnienie, jakie ich spotkało, stawia przed nimi szczególną odpowiedzialność za ich postępowanie i dlatego w czasie sądu Bożego nie będzie żadną okolicznością łagodzącą.
Ważną kwestią w przepowiadaniu Amosa jest również wprowadzony przez niego i rozwijany później przez innych proroków temat Dnia Pana i Reszty Izraela. Według Amosa Dzień Pana będzie dniem sądu i kary, przed którą nie ucieknie żaden z grzeszników. Kara Boża w sposób szczególny dotknie Izraelitów. Zostanie jednak ocalona Reszta Izraela, którą stanowić będą jedynie ci, którzy dochowali wierności Bogu (Am 3,12; 5,15). Ci, którzy ocaleją, będą żyć w czasach błogosławieństwa Bożego i powszechnego dobrobytu (Am 9,11-15).
Tematykę podejmowaną przez Amosa będą kontynuować późniejsi prorocy: Micheasz, Jeremiasz, Sofoniasz i Joel. Bezpośrednie cytaty z Księgi Amosa znajdują się także w NT (Dz 7,42n; 15,16n). Ze względu na szczególną troskę o ubogich, która charakteryzuje nauczanie Amosa, jego księga od początków chrześcijaństwa służy za podstawę społecznej nauki Kościoła.
Amos zwraca się do tych, których słucha dom Izraela (w. 1), czyli do sprawujących władzę, do otoczenia królewskiego, do kapłanów i sędziów. Krytykuje ich pychę, zarozumiałość, ślepą ufność we własne siły. Zamiast zajmować się sprawami kraju, całą uwagę skupili na pomnażaniu swoich majątków, często kosztem najbiedniejszych. Doprowadziło to do zmarginalizowania rzeczywistych problemów państwa i w konsekwencji do jego upadku. Beztroskie życie warstw najwyższych nie będzie jednak trwało w nieskończoność. Prorok zapowiada rychłą karę, którą będzie niewola. Na potwierdzenie wiarygodności swoich słów Amos przytacza przykłady miast (w. 2), o których wcześniejszej potędze nikt już nie pamięta. Mówiąc o wygnaniu, z nutą gorzkiej ironii zwraca się do najznamienitszych Izraelitów, zapewniając ich, że nie utracą pierwszych miejsc w narodzie (w. 7): poprowadzą pochód wygnańców i w ten sposób Bóg położy kres ich swawoli.