Oskarżenie możnych

21Biada tym, którzy obmyślają nieprawość i knują zło, leżąc na swoich łożach.

O brzasku dnia je popełniają,

gdy tylko pojawi się taka możliwość.

2Gdy zapragną pól, to je zagarniają,

a gdy domów – to je zabierają.

Kradną gospodarzowi jego majętność

i człowiekowi jego własność.

3Dlatego tak mówi Pan :

Oto Ja postanawiam dla tego plemienia nieszczęście,

ugrzęźniecie w nim po szyję

i nie podniesiecie głowy,

gdyż będzie to czas niedoli.

4W tym dniu

ułożą o was szyderczą pieśń,

będą śpiewać żałobny lament tej treści:

„Jesteśmy doszczętnie zrujnowani!

Rozdzielono dziedzictwo mego ludu,

już nikt mu go nie zwróci.

Bezbożnemu oddano nasze pola”.

5Dlatego nie będzie u ciebie nikogo, kto by rzucił los

i wyznaczył ci cząstkę w zgromadzeniuPana .

Zarzuty przeciwników i odpowiedź proroka

6Oburzają się: „Nie prorokujcie!

Nie należy prorokować takich rzeczy!

Nie spotka nas taka hańba!

7Czy dom Jakuba jest przeklęty?

Czy Pan stracił cierpliwość?

Czy takie miałyby być Jego czyny?

Czy Jego słowa nie są życzliwe dla tego,

kto postępuje w sposób prawy?”.

8Lecz to wy jesteście wrogami mego ludu!

Ludzi nienagannych pozbawiacie płaszcza,

żyjących w pokoju bierzecie w niewolę,

jakby była wojna.

9Wypędzacie kobiety mojego ludu

z ich przytulnych domów,

ich dzieciom na zawsze

odbieracie mieszkanie.

10Wstawajcie i wynoście się!

To nie jest miejsce waszego odpoczynku!

Twoja nieczystość

jest przyczyną nieładu.

11Gdyby ktoś rzekomo natchniony

zwodził kłamstwem i mówił:

„Będę ci prorokował za wino i sycerę”,

to lud ten chętnie by go słuchał.

Zapowiedź ratunku

12Zgromadzę cię znowu w całości, Jakubie,

na pewno zbiorę Resztę Izraela.

Zbiorę ich razem jak owce w zagrodzie,

jak trzodę w środku pastwiska.

I będzie gwarno z powodu tłumu.

13Poprzedzać ich będzie przewodnik,

przejdą przez bramę i wyjdą przez nią.

Ich król pójdzie przed nimi,

Pan stanie na ich czele.


już nikt mu go nie zwróci – tekst poprawiony na podstawie Septuaginty.


Aluzja do Jozuego, który drogą losowania podzielił Ziemię Obiecaną pomiędzy poszczególne plemiona (Joz 13).


dom Jakuba – zob. Mi 1,5+.


Płaszcz jako ostatnia własność biedaka mógł być dany w zastaw w przypadku braku środków na zwrot zaciągniętej pożyczki. Prawo nakazywało jednak zwrócenie go na noc, gdyż był używany jako okrycie (Wj 22,25-27; Pwt 24,10-13). Oskarżenie proroka odnosi się do lichwiarzy (Am 2,8).


sycera – chodzi o mocny napój odurzający, sporządzony z soku winogronowego lub soku innych owoców, a także ze zboża albo miodu.


PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).


BEZBOŻNOŚĆ, BEZBOŻNY - w ujęciu autorów ST bezbożność to sposób postępowania, wyrażający się w życiu prowadzonym tak, jakby Boga nie było. Nie jest ona jednak równoznaczna z teoretycznym, światopoglądowym negowaniem istnienia Boga (ateizm). Bezbożność w ST ma więc wymiar ściśle etyczny i oznacza, że człowiek nie wierzy w Bożą sprawiedliwość i nie uznaje, że za popełnione zło będzie musiał odpowiedzieć przed Bogiem. Bezbożność wyraża się w pysze, przemocy wobec innych oraz w braku pobożności i ufności w stosunku do Boga. Łączy się ściśle z głupotą i jest przeciwieństwem mądrości. W ujęciu NT bezbożność (określana też jako nieprawość) wyraża się w negowaniu istnienia jedynego i prawdziwego Boga poprzez oddawanie czci bóstwom pogańskim. Konsekwencją takiej postawy jest zagubienie prawdziwego sensu i celu istnienia człowieka.


ZGROMADZENIE (hebr. kahal, gr. ekklesia) - termin odnoszący się do wspólnoty ludzi jednoczących się ze względu na wspólne pochodzenie lub ze względu na wspólny cel. Pierwotnie termin zgromadzenie dotyczył powszechnego zwołania mężczyzn z Izraela w celu stawienia czoła wrogowi lub wyruszenia na wyprawę wojenną (np. Lb 10,7). Sygnałem nakazującym zebranie się w oznaczonym miejscu był dźwięk trąby. Wielokrotnie w Piśmie Świętym (szczególnie w Wj, Lb, Pwt, 1-2Krn) zgromadzeniem nazywany jest cały Izrael. Po instytucjonalizacji kultu świątynnego hebr. termin kahal przybrał także znaczenie religijne i określał wspólnotę ludu zwołanego, aby oddawać cześć Bogu. Kościół jako wspólnota ludzi wierzących jest określany w NT mianem ekklesia (najbliższy gr. odpowiednik hebr. kahal), czyli ‘zgromadzenie ludu Nowego Przymierza’. Kościół jest więc postrzegany jako nowy Lud Boży zwołany przez Boga. Najpełniejszym urzeczywistnieniem tego zwołania jest zgromadzenie eucharystyczne (np. 1Kor 11,17-34).


PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).


NIECZYSTOŚĆ, NIECZYSTY- biblijne pojęcie określające stan, który pozwala człowiekowi nawiązać kontakt z Bogiem (np. Rdz 35,2n; Joz 3,5; Jk 4,8). W kulturach Bliskiego Wschodu powszechnie stosowano różne praktyki mające na celu uzyskanie rytualnej czystości. Wśród Izraelitów również istniało przekonanie, że świętość Boga domaga się, aby człowiek, który pragnie nawiązać z Nim kontakt, był wolny od wszystkiego, co mogło go uczynić nieczystym. Nieczystość człowieka, według ówczesnej wiedzy, mogła być spowodowana np. przez kontakt ze zmarłym (np. Kpł 21,1n) lub przez kontakt z przedmiotami albo zwierzętami, które zawierały w sobie niebezpieczne siły (np. Kpł 11). Mogła też być związana z pewnymi stanami człowieka (np. menstruacją u kobiet, polucją u mężczyzn, chorobami itp.). Za nieczyste uważano również terytoria zajmowane przez pogan, dlatego łupy tam zdobyte były obłożone klątwą i najczęściej je niszczono (np. Joz 6,18.21; 7,1; 8,26n). Czystość rytualna pozwalała Izraelitom uczestniczyć w kulcie i w życiu społecznym. W stosowaniu przepisów odnoszących się do czystości, Izraelici popadali często w formalizm religijny, któremu ostro sprzeciwiali się prorocy ST. Według ich nauczania (np. Iz 10,1-17; Oz 6,6; Am 5,21-25) praktyki oczyszczające nie mogą ograniczać się do odprawiania zewnętrznych rytuałów, lecz powinny prowadzić do posłuszeństwa Bożym przykazaniom, czego wyrazem jest pełnienie uczynków miłosierdzia, p obożność i sprawiedliwość. Myśl proroków została podjęta i rozwinięta w NT. Według Jezusa, jedynie czystość moralna ma wartość religijną (np. Mk 7,1-23). Zob. KLĄTWA, POŚWIĘCENIE.


JAKUB
(hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob. JUDA.


RESZTA, RESZTA IZRAELA - pojęcie biblijne odnoszące się do tej części narodu wybranego, która dochowała wierności Bogu i dzięki temu zostanie uchroniona od kary Bożej. W ciągu dziejów znaczenie tego pojęcia bardzo się zmieniało. Dla proroków działających przed przesiedleniem Izraelitów do Babilonii, które nastąpiło w 586 r. przed Chr., resztą byli ci, którzy przeżyli najazdy wrogów, a także ci, którzy ocaleją na końcu czasów (Mi 4,6nn). Dla proroków nauczających po przesiedleniu resztą byli ci, którzy mieli wrócić do ojczyzny. Z czasem pojęcie to nabierało coraz bardziej teologicznego wymiaru i odnoszono je do tych, którzy zostaną odkupieni (So 3,11-20). W NT resztą, która na mocy ofiary Jezusa uniknie kary za grzechy, jest wspólnota wierzących - Kościół (Rz 11,5).


IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.

JUDA.

PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).


Oskarżenie możnych
Prorok Micheasz w mocnych słowach stawia zarzuty tym, którzy z premedytacją dopuszczali się nadużyć społecznych, starannie planując swoje niegodziwe czyny (w. 1; por. Am 8,4-6). W swojej nieposkromionej chciwości nie cofali się oni bowiem przed niczym, jawnie łamiąc prawo, które Bóg ustanowił dla obrony biednych (Kpł 25; Pwt 15). Bogacze bezprawnie zagarniali mienie ludzi ubogich, którzy wpadli w długi i zaprzedawali się w niewolę, gdyż nie byli w stanie spłacić zaciągniętych zobowiązań (Am 2,6). Micheasz ogłasza więc, że wobec tak oczywistej niesprawiedliwości Bóg staje w obronie słabych i pokrzywdzonych, postanawiając ukarać niegodziwców. Kara będzie odpowiednia do przestępstw, jakich się dopuszczali, to znaczy ich ziemie i majątki zostaną podzielone między narody pogańskie, a bogacze pójdą do niewoli. Bóg nie potępia bogactwa jako takiego, ale piętnuje niegodziwe metody jego zdobywania.


Zarzuty przeciwników i odpowiedź proroka
Ostre słowa proroka przeciw bogaczom spotykają się z ich żywą reakcją. Przekonani o łagodności Boga względem ludu wybranego chcą uciszyć niewygodny głos Micheasza (Am 2,12). Nie przyznając się do własnej grzeszności, nie są w stanie przyjąć do wiadomości, że Bóg przestał być wobec nich pobłażliwy. Tymczasem prorok wytyka im poważne nadużycia: grabież, lichwę, wyzysk, łamanie prawa, ucisk najbiedniejszych, również wdów i sierot. W zakończeniu pojawia się smutna, ponadczasowa wypowiedź, że ludzie zamiast prawdy wolą słuchać kłamliwych pochlebstw, które utwierdzają ich w przekonaniu o własnej nieskazitelności.


Zapowiedź ratunku
Użyte tu obrazy i motywy pasterskie są charakterystyczne dla proroków czasu wygnania babilońskiego (np. Iz 42,13-16; Jr 23,3; Ez 34,11-15). Być może umieszczono je w tym miejscu, aby nieco złagodzić surowy ton pozostałych zapowiedzi. Ta optymistyczna wyrocznia odnosi się do Reszty Izraela, to znaczy wszystkich biednych i pokrzywdzonych, którzy jednak dochowali wierności Bogu.

Księga Micheasza
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Prorok Micheasz, którego imię po hebr. znaczy ‘Któż jak Jahwe?’ (Mi 7,18), pochodził z miejscowości Moreszet położonej na równinie Szefeli, ok. 35 km na południowy zachód od Jerozolimy. Miasto to należało do systemu twierdz obronnych, zbudowanych z powodu zagrożeń ze strony państwa filistyńskiego. Micheasz prorokował w samej Jerozolimie, o czym świadczy jego dobra znajomość problemów tego miasta (Mi 3,1nn). Przypuszczalnie jednak pochodził ze środowiska wiejskiego, czego dowodzi jego język i styl, a także stanowcze występowanie w obronie rolników i pasterzy (Mi 2,11; 7,1.4). Nie tylko wspomina o polach należących do mieszkańców Moreszet (Mi 2,2), ale mówi również o przybyszach z Jerozolimy i o bezlitosnych urzędnikach zawłaszczających dla siebie dobra innych (Mi 2,1n; 6,9-12), szczególnie tych, którzy popadli w długi (Mi 2,2-4). Niewykluczone, że Micheasz należał do starszych miasta i bronił biednych mieszkańców Moreszet niejako z urzędu, ale możliwe jest również, że sam był jednym z biednych ziemi. W każdym razie nie można go utożsamiać z Micheaszem, synem Jemli, o którym wspomina 1Krl 22,8-28, gdyż chodzi o zupełnie inną epokę. Wzmiankuje się o nim natomiast w Jr 26,18, gdzie zostaje przywołane jego proroctwo o zagładzie Jerozolimy i zburzeniu świątyni (Mi 3,12).
Nauczanie Micheasza przypada na czas rządów królów judzkich: Jotama, Achaza i Ezechiasza (Mi 1,1), choć z pewnością nie obejmuje całego tego okresu, czyli lat 759-698 przed Chr. Prorok działa zatem krótko po Amosie, w tym samym czasie co Izajasz i Ozeasz. Potwierdzają to pewne podobieństwa w nauczaniu wymienionych proroków. Uwidacznia się w nich wpływ ważnych i tragicznych wydarzeń w historii Izraela, takich jak upadek Królestwa Północnego (722 r. przed Chr.), wzrost potęgi Asyrii, która zaczyna zagrażać również Judzie, najazd Sennacheryba na Jerozolimę w 701 r., wojna syroefraimska (733 r. przed Chr.). W kraju natomiast narastała niesprawiedliwość społeczna, wyrażająca się w wyzysku biednych (Mi 2,2; 6,11). Rozpowszechniona była korupcja wśród najwyższych warstw narodu: przywódców, sędziów, kapłanów i proroków (Mi 3,5.11). W życiu religijnym dominowały praktyki bałwochwalcze (Mi 5,12), prostytucja sakralna (Mi 1,7) oraz obrzędy naturalistyczne, a nawet magiczne (Mi 1,8; 5,11-13).
Księgę Micheasza tworzy seria mów połączonych przez późniejszego redaktora. Na ogół przyjmuje się, że autentyczne słowa Micheasza ograniczają się do rozdz. 1 – 3 (oprócz zapowiedzi zbawienia w Mi 2,12n), natomiast w rozdz. 4 – 7 słowa proroka zostały poddane redakcyjnej przeróbce we wczesnym okresie niewoli babilońskiej albo zaraz po jej zakończeniu. Pewne podobieństwa z Księgą Izajasza wskazują, że opracowania obu tych ksiąg dokonano w tym samym środowisku.
Styl księgi jest żywy, m.in. dzięki zastosowaniu dialogów, w których występują powtórzenia (Mi 2,6), pytania (Mi 1,5; 2,7; 6,6n) i udzielane są odpowiedzi (Mi 6,8). Spotykamy tu następujące gatunki literackie: lamentacje (Mi 1,8-16; 7,1-6), obietnice (Mi 2,12n), mowy oskarżycielskie (Mi 1,2-7; 6,1-6). Autor posługuje się także grą słów i aliteracją (Mi 2,2.11; 6,3; 7,1.4).
Autentyczność Księgi Micheasza nigdy nie budziła wątpliwości, toteż zarówno Żydzi, jak i chrześcijanie od początku bez zastrzeżeń przyjmowali jej natchniony i kanoniczny charakter. Poważne problemy rodzi natomiast tekst hebrajski, który w wielu miejscach jest niejasny. Dla jego interpretacji bardzo pomocny okazuje się grecki przekład (Septuaginta).
Treść i teologia
Księga Micheasza składa się zasadniczo z trzech części, które mówią kolejno o sądzie nad ludem wybranym (Mi 1 – 3), o obietnicach mesjańskich (Mi 4 – 5) i o drodze poprawy (Mi 6 – 7). Początkowa zapowiedź sądu Bożego (Mi 1,2-16) i końcowa prośba wspólnoty wierzących o znak od Boga (Mi 7,14-20) tworzą ramy kompozycyjne, między którymi umieszczono różne zapowiedzi kary i zbawienia. Te pierwsze są zwykle wprowadzane przez wezwanie: Słuchajcie, adresowane do wszystkich narodów (Mi 1,2), przywódców Izraela i Judy (Mi 3,1.9) lub do całego świata (Mi 6,1). Natomiast zapowiedzi zbawienia zaczynają się od wyrażeń: tak będzie przy końcu czasów (Mi 4,1), w tym dniu (Mi 4,6; 5,9), wtedy (Mi 5,6).
Micheasz przede wszystkim wzywa do poszanowania prawa i sprawiedliwości w państwie. Przypomina, że wszyscy są równi przed Bogiem, a wyzyskiwanie biednych jest wielkim grzechem. Zapowiada jednocześnie, że Bóg sam wymierzy sprawiedliwość narodowi, karząc jego przywódców (urzędników dworskich, kapłanów, sędziów, proroków). Spotka ich taki sam los, jaki zgotowali swoim biednym rodakom: utracą cały majątek i trafią do niewoli. Bóg odsunie się od tych, którzy nienawidzą dobra, a miłują zło (Mi 3,2), od tych, którzy postępują niesprawiedliwie i kłamliwie (Mi 3,4.7), naginając prawo na swoją korzyść (Mi 7,3). Prorok przedstawia jednak również inne oblicze Boga, przypominając, że to On wyprowadził Izraela z Egiptu, dał mu na własność Ziemię Obiecaną (Mi 6,1-5) i nadal chce prowadzić go jak pasterz na wspaniałe pastwiska (Mi 7,14); pragnie wysłuchiwać jego próśb, gdyż jest Bogiem zbawienia i światłością dla pogrążonych w ciemności (Mi 7,7n). Choć więc lud wybrany trafi do niewoli, to jednak ostatecznie dozna ratunku i oczyszczenia (Mi 4,10). Teraz zbawcze dzieło Boga będzie polegało na przebaczeniu (Mi 7,18-20) i usunięciu wszystkiego, co spowodowało odstępstwo ludu (Mi 5,9-14). Zostanie jednak zachowana Reszta Izraela, która stanie się początkiem odnowy nie tylko ludu wybranego, ale także obcych narodów. Bóg usunie wszelką niesprawiedliwość i sprawi, że narody przekują miecze na lemiesze (Mi 4,3), aby wszędzie nastał pokój. Znakiem tej przyszłości będzie Mesjasz z Betlejem i Jego królestwo oparte na sprawiedliwości i pokoju (Mi 5,1-4). Micheasz podkreśla przy tym potrzebę wewnętrznej więzi człowieka z Bogiem i umiłowania pobożności.
Pewne fragmenty Księgi Micheasza są cytowane także w innych pismach biblijnych. Proroctwo o powszechnej pielgrzymce na Syjon i królestwie pokoju (Mi 4,1-4) zostało zamieszczone także w Iz 2,1-4. Proroctwo o zburzeniu Jerozolimy i świątyni (Mi 3,12) jest przywołane w Jr 26,18, a zapowiedź narodzenia Mesjasza w Betlejem (Mi 5,1) – w Mt 2,6. Teksty Mt 10,21.35n i Łk 12,53 nawiązują natomiast do zapowiedzi z Mi 7,6 o powszechnej niezgodzie członków rodziny. Również liturgia chrześcijańska korzystała z Księgi Micheasza, np. fragment Mi 6,3n stał się podstawą dla śpiewu Ludu mój, ludu, cóżem ci uczynił, wykonywanego w Liturgii Wielkiego Piątku podczas adoracji krzyża.