21Oto na górach słychać już kroki zwiastuna, który niesie radosną nowinę pokoju!
Świętuj, o Judo, twoje uroczystości,
wypełnij swoje ślubowania!
Tamten nikczemnik już się nie pojawi,
przepadł on bowiem na zawsze.
Do Niniwy
2Wróg ruszył przeciw tobie!
Strzeż obwarowań!
Czuwaj nad drogą!
Przepasz swe biodra!
Zgromadź wszystkie siły!
Do Judy
3Oto Pan powróci razem z chlubą Jakuba,
On sam jest chlubą Izraela;
choć nieprzyjaciele ich ograbili
i spustoszyli winnicę.
Upadek Niniwy
4Błyszczą czerwienią tarcze bohaterów,
żołnierze są w szkarłat odziani;
wozy lśniące blaskiem metalu
w tym dniu ruszyły do boju;
rumaki rwą naprzód z impetem!
5Rydwany pędzą po drogach
i toczą się po placach
jak rozpalone pochodnie,
jak błyskawice ciskają się naprzód.
6Król asyryjski daje rozkaz dowódcom,
lecz oni przy szturmie padają;
biegną ku murom miasta,
lecz przejścia zastają zamknięte.
7Otwarto bramy od strony rzeki,
pałac królewski ogarnia niepokój!
8Królowa wystawiona na urągowisko,
odarta z odzienia i uprowadzona.
Jej druhny teraz jak synogarlice
lamentują i biją się w piersi.
9Niniwa była zbiornikiem wód obfitych,
które teraz z niej wyciekają.
„Stójcie! Ach, stójcie!” – wołają,
nikt na to jednak nie zważa.
10„Rabujcie srebro, rozchwytujcie złoto,
bo skarby tu nieprzebrane
i kosztowności bez miary!”.
11Spustoszenie, opuszczenie i grabież!
Odwaga ich opuściła, drżą na całym ciele,
a twarze im pobladły.
12Gdzież teraz jest jaskinia lwów
i miejsce zabaw lwiątek?
Tutaj miał lew swoją kryjówkę,
a jego młodych nikt nie płoszył.
13Wielką zdobycz przynosił lew swoim młodym,
lwicom nie skąpił ze swojego łupu,
jaskinie napełniał zdobyczą
i łupem swoje kryjówki.
14Teraz Ja stanę przeciwko tobie
– wyroczniaPana Zastępów –
i puszczę z dymem twoje rydwany,
miecz pożre twoje młode lwy.
Nie będziesz już więcej rabować obcych krain,
głosu twych posłów nie będzie już słychać.
Atakujący Niniwę są wyposażeni w najlepszą broń i przeprowadzają szturm na miasto z ogromną brawurą.
Obrońcy miasta próbują stawić opór, ale bezskutecznie.
Być może jest to aluzja do zatopienia części miasta wodami Tygrysu. Pałac królewski był usytuowany w zachodniej części miasta nad rzeką Tygrys.
Królowa jest tutaj symbolem stolicy wydanej na hańbę i zniszczenie.
Wersety 12-14 stanowią bardzo plastyczne porównanie Asyrii, reprezentowanej przez swoją stolicę, do stada drapieżnych lwów. Do Niniwy jako stolicy spływały wszelkie wojenne zdobycze.
POKÓJ - tak najczęściej tłumaczone jest hebrajskie słowo szalom, które występuje w Piśmie Świętym ponad 250 razy i ma bardzo szerokie zastosowanie. Najogólniej oznacza ono pełnię, jedność, szczęście, pomyślność, zdrowie, a także spokój, wyciszenie. Pokój w ujęciu biblijnym nie jest pojęciem abstrakcyjnym, ale bardzo konkretnym, obejmującym zarówno świecką, jak i religijną sferę ludzkiego życia. Do dziś słowo szalom przetrwało w kulturze żydowskiej jako pozdrowienie używane zarówno przy powitaniu, jak i pożegnaniu. Za świeckim użyciem słowa szalom stoją jednak głębokie racje teologiczne. W Piśmie Świętym pokojem nazywany jest Bóg (Sdz 6,24) i uważa się Go za twórcę i Źródło pokoju, którego hojnie udziela ludziom (np. Kpł 26,6; Lb 6,26; 1Krn 22,9; Iz 26,12). Według autorów ksiąg ST pokój w relacjach międzyludzkich nie może istnieć bez Boga, ponieważ jest Jego darem (np. Kpł 26,6; Ps 29,11; Iz 26,12; 54,10; Ez 37,26; Za 8,10-12). Nie ograniczają oni tej rzeczywistości tylko do pojedynczych ludzi, ale mówią o pokoju między większymi społecznościami i całymi narodami (np. Sdz 4,17; 1Krl 5,26). W NT greckim odpowiednikiem hebr. szalom jest rzeczownik eirene, który zawiera ponadto pewne odcienie znaczeniowe obecne w literaturze greckiej. W kulturze hellenistycznej pokój oznacza nie tylko przeciwieństwo wojny i niezgody, lecz także niewzruszony wewnętrzny spokój, wynikający z harmonii umysłu. Według autorów NT Chrystus jest pokojem i Źródłem pokoju dla wierzących, ponieważ przez swoją Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie wszystkich pojednał w swoim ciele z Bogiem (Ef 2,14-17). W tym ujęciu pokój dotyczy nie tylko relacji międzyludzkich, lecz przede wszystkim odnosi się do relacji człowieka z Bogiem i jest owocem zbawienia dokonanego w Chrystusie oraz Jego darem dla uczniów (J 14,27). Autorzy NT, mówiąc o pokoju, widzą w nim owoc działania w wierzących Ducha σwiętego (Rz 8,6) oraz znamię obecności na ziemi królestwa Bożego (Rz 14,17) i jego realizacji w Kościele (Dz 9,31).
JUDA - termin posiadający w Piśmie Świętym wiele znaczeń. Może oznaczać region w Palestynie (np. Ps 60,9), nazwę jednego z plemion izraelskich, które wzięło swoją nazwę od Judy, czwartego syna patriarchy Jakuba (np. Rdz 29,35), a także terytorium powstałe po śmierci Salomona i rozpadzie monarchii izraelskiej na dwa królestwa (1Krl 14,21.29; 15,1.7; Jr 1,2). Przy podziale ziemi Kanaan pomiędzy plemi ona, które powróciły z niewoli egipskiej, plemieniu Judy przypadły znaczne obszary na południu Palestyny ( Joz 15) z głównymi ośrodkami w Hebronie i Betlejem. Pozycja plemienia Judy znacznie wzrosła, kiedy wywodzący się z niego król Dawid zjednoczył plemiona izraelskie i przeniósł stolicę do Jerozolimy. Po odłączeniu się dziesięciu plemion północnych, przy plemieniu Judy pozostało jedynie plemię Beniamina. W ten sposób powstało Królestwo Południowe. Po powrocie z wygnania babilońskiego Juda, a szczególnie Jerozolima, w której znajdowała się świątynia, stała się miejscem powrotu wygnańców. Według zapowiedzi prorockich ST w Judzie miał się narodzić przyszły Mesjasz. Autorzy NT widzą spełnienie tych obietnic w Jezusie, którego nazywają lwem z plemienia Judy i synem Dawida (np. Mt 1,2n.16; Hbr 7,14; Ap 5,5). Zob.
IZRAEL.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
JAKUB
(hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob. JUDA.
IZRAEL (hebr. Israel - ‘ten który walczył z Bogiem’) - imię nadane przez Boga patriarsze Jakubowi (Rdz 32,29), które stało się później określeniem dwunastu plemion jego potomków, a z czasem zaczęło funkcjonować jako określenie całego narodu (Joz 24). Najstarsza pozabiblijna wzmianka o Izraelu datowana jest na ok. 1230 r. przed Chr. i pochodzi z hymnu napisanego na cześć egipskiego faraona Merenptaha. Plemiona izraelskie były mocno ze sobą powiązane więzami krwi i licznymi traktatami. Jednolitą i zjednoczoną organizacją państwową, istniejącą pod nazwą Izrael, stały się w latach panowania króla Dawida. Po śmierci króla Salomona, w 922 r. przed Chr., nastąpił rozłam na Królestwo Północne (Izrael) i Królestwo Południowe (Juda). Autorzy biblijni mianem Izrael określają dziesięć plemion Królestwa Północnego. Pozostałe dwa plemiona południowe nazywają Judą. W tekstach pisanych po przesiedleniu babilońskim (586 r. przed Chr.) termin Izrael przyjmuje różne znaczenia. Może oznaczać osobę patriarchy Jakuba lub pochodzący od niego naród, zjednoczone królestwo, Królestwo Północne oraz Królestwo Południowe. W NT słowem Izrael określa się naród żydowski (np. Rz 11,26; 2Kor 3,12), a czasem Kościół Boży (np. Ga 6,16). Zob.
JUDA.
ASYRIA, ASYRYJCZYCY - starożytne miasto-państwo Assur na północnym-wschodzie obecnego Iraku, ze stolicą na zachodnim brzegu Tygrysu. Starożytne inskrypcje poświadczają, że ok. 1900 r. przed Chr. władcą tego niezawisłego miasta -państwa był Szalim-Ahum. Pod koniec XIX w. przed Chr. Assur został zawładnięty przez Amorytów znad Eufratu. W połowie XIV w. przed Chr. za Assurbalita I ukonstytuowało się imperium asyryjskie, zajmując w następnych stuleciach rozległe terytoria Mitanni i Babilonii. Ok. 1200 r. przed Chr. imperium asyryjskie przeżywało głęboki kryzys. Prawdziwy jego rozkwit rozpoczął się ok. 935 r. przed Chr. od odzyskania terenów utraconych uprzednio na rzecz Aramejczyków. Stopniowa ekspansja imperium nowoasyryjskiego pozwoliła mu ok. 660 r. przed Chr. zająć znaczną część starożytnego Bliskiego Wschodu. Upadek tego imperium został zapoczątkowany wojną domową pomiędzy wojskami trzech pretendentów do tronu. Sytuację tę wykorzystała koalicja Medów i Babilończyków, którzy zaatakowali i zniszczyli środkową część imperium asyryjskiego. Ostatni król Asyrii, Assurubalipat II (612-609 przed Chr.), panował jeszcze przez krótki czas na zachodzie dawnego imperium, w Charanie, dzięki wsparciu ze strony władcy egipskiego. Został jednak zdetronizowany przez Babilończyków, a na zgliszczach wielkiego państwa powstały imperia Babilonii i Medii. W Biblii są jedynie wzmianki o kontaktach Izraela z Asyrią w okresie imperium nowoasyryjskiego. Autorzy 2Krl i 2Krn odnotowują, że Izrael i Juda wykorzystały konflikt pomiędzy Asyrią i Aramem dla poszerzenia swojego terytorium. Było to możliwe za królów Jeroboama II (2Krl 14,23-29) oraz Ozjasza (2Krn 26). Ostatecznie jednak zarówno Izrael, jak i Juda zostały podporządkowane władcom imperium nowoasyryjskiego. Podczas gdy Juda pozostawała ich lojalnym wasalem, Izrael buntował się przeciwko władzy Tiglat-Pilesera, Salmanassara i Sargona. Skutkiem tego był podział terytorium Izraela na prowincje i deportacja ludności w latach 732-720 przed Chr. (2Krl 17,1 - 18,12). Zob.
AMORYCI,
BABILON.
WYROCZNIA - w Piśmie Świętym jest to informacja lub przesłanie, które Bóg kieruje do człowieka lub do całej społeczności. Często wyrocznia jest odpowiedzią na postawione przez człowieka pytanie lub stanowi szczególną interwencję Boga, który objawiając swoją wolę, kieruje losami świata. W Piśmie Świętym mamy ukazane trzy sposoby otrzymywania wyroczni: 1) w czasie snu (np. Rdz 40,8nn; 1Sm 15,16; Mt 1,20-24); 2) pod wpływem natchnienia lub w widzeniu (np. 1Sm 8,21n; 9,17; Ez 2,1nn; Dz 9,10nn); 3) przez rzucanie losów (np. Wj 28,30; Joz 7,16nn; 1Sm 14,41nn; Dz 1,26). W ciągu dziejów Izraela istniały wyznaczone miejsca i osoby umożliwiające otrzymanie wyroczni od Boga. Szczególnymi przekazicielami Bożych wyroków byli charyzmatyczni prorocy. Władcy na dworach mieli zazwyczaj kogoś, kto przekazywał Bożą wolę i głos takiego człowieka brano pod uwagę na przykład w organizacji wypraw wojennych (np. 2Krn 18,3nn). Prawo zabraniało Żydom stosowania jakichkolwiek praktyk magicznych, którymi często posługiwali się ludzie przekazujący wyrocznie w społecznościach pogańskich. Bóg sam przekazywał swoje objawienie w sposób pewny i jednoznaczny i nie miało to nic wspólnego z praktyką magiczną czy wróżbiarską.
PAN (hebr. Adonai - ‘pan’; gr. Kyrios - ‘władca’, ‘ten który ma władzę nad innym człowiekiem lub całym ludem’) - tytuł wyrażający dostojeństwo i cześć. W ST termin ten stosowano w zastępstwie imienia Boga, którego ze względu na jego świętość nie wypowiadano. W obecnym przekładzie tam, gdzie występuje słowo ”Pan”, w oryginale jest słowo JHWH (tzw. tetragram), wymawiane zazwyczaj jako Jahwe. W ST jest to najważniejsze imię Boga, które prawdopodobnie oznacza Tego, który jest, który wyzwala, który stwarza, który panuje ( Wj 3,14n). W Septuagincie - greckim przekładzie ST - tytuł Pan (Kyrios) stał się imieniem własnym Boga, najwyższego spośród wszystkich władców (Pwt 10,17). NT tytuł Kyrios odnosi do Jezusa. Upowszechnił się on w pierwszych wspólnotach chrześcijan, którzy oddając się pod panowanie Chrystusa, uznali Go za jedynego Pana, władcę życia i śmierci (Rz 14,9), tego, który powróci (1Tes 4,17), aby ostatecznie zatryumfować nad wszystkim (Flp 2,9-11). Rzeczywiste uznanie Jezusa za Pana jest warunkiem wystarczającym do otrzymania zbawienia (Rz 10,9; por. J 13,13n).
PAN ZASTĘPÓW - jedno z imion Boga. Słowo zastępy obejmuje wszystkie siły, które działają w świecie, realizując Boże rozkazy i polecenia. Bóg w rozumieniu Izraelitów był dowódcą wojsk ziemskich - armii żydowskiej, a także wojsk niebieskich tworzonych przez aniołów. Przekonanie to znalazło wyraz w zwyczaju zabierania na wyprawy wojenne Arki Przymierza - znaku obecności Boga pośród ludu. Starożytny przekład Biblii na jęz. gr. tłumaczył ten zwrot często jako ‘Pan Wszechmocny’ i w takiej formie pojawia się on w NT (np. 2Kor 6,18; Ap 4,8). Zob.
ARKA PRZYMIERZA.
Do Judy.
Po raz kolejny Nahum zapowiada zagładę tych, którzy sprzeniewierzyli się Bogu i ogłasza koniec dominacji Asyrii nad Judą. Bóg przyznaje, że ucisk ze strony Asyryjczyków był karą zesłaną na Izraela za jego grzechy. Jednocześnie obiecuje, że nie będzie więcej w ten sposób doświadczał swojego ludu.
Do Niniwy Nikczemne zamiary (w. 11) przeciwko Bogu podejmowane są w konkretnym środowisku. Wyrażenie: to z ciebie (w. 11) wskazuje na Niniwę (Na 1,1+), czyli stolicę Asyrii, przeciwko której skierowane jest orędzie Nahuma. Z tego wielkiego miasta, stolicy potężnego imperium, wyszedł ten, który chce walczyć z Bogiem. Walka ta polegała na wojnie wypowiedzianej ludowi Bożemu mieszkającemu w Judzie. Asyryjczycy nie ograniczyli się jedynie do najazdu na Judę, ale chcieli również zmierzyć się z potęgą samego Boga, jak miało to miejsce w przypadku najazdu Sennacheryba na Jerozolimę w 701 r. przed Chr. (2Krl 18 – 19).
Do Judy.
Po raz kolejny Nahum zapowiada zagładę tych, którzy sprzeniewierzyli się Bogu i ogłasza koniec dominacji Asyrii nad Judą. Bóg przyznaje, że ucisk ze strony Asyryjczyków był karą zesłaną na Izraela za jego grzechy. Jednocześnie obiecuje, że nie będzie więcej w ten sposób doświadczał swojego ludu.
Upadek Niniwy
Nahum przedstawia poetycki opis zdobycia ogromnego, jak na ówczesne czasy, i doskonale ufortyfikowanego miasta, jakim była Niniwa, stolica imperium asyryjskiego. Poprzez barwny i szczegółowy opis wyglądu i uzbrojenia atakującego wojska prorok chce zwrócić uwagę na potęgę najeźdźcy, któremu nie będzie się mogła oprzeć nawet taka siła, jaką dysponuje Niniwa. Jej mieszkańcy będą uciekać w popłochu, oddając w ręce wroga zgromadzone przez lata bogactwa. Obraz dramatycznej ucieczki niniwitów skłania proroka do wygłoszenia lamentacji nad ich losem. Lamentacja ta ma charakter wybitnie ironiczny. Opisując sytuację Niniwy sprzed ataku wroga, prorok porównuje ją do stada lwów. Lew symbolizuje króla Asyrii, który narzucał swoje panowanie wielu narodom, aby przywłaszczyć sobie ich bogactwa. Lwice i lwiątka obrazują niniwitów, którzy żyli w dostatku, korzystając z tego, co zrabowano podbitym narodom. Porównanie to ma niezwykle silną wymowę, ponieważ lew był dla Izraelitów symbolem wrogów ich narodu (Jr 4,7; 49,19). Nahum wyjawia w końcu powód ataku na potężną stolicę Asyrii. To Bóg zesłał na nią zagładę, ponieważ stanął w obronie swojego ludu i dokonał sądu nad stolicą największego wówczas imperium. Całkowity upadek miasta nastąpił w 612 r. przed Chr., kiedy zostało zdobyte i zburzone przez połączone armie: babilońską i medyjską.
Księga Nahuma
Wprowadzenie
Okoliczności powstania
Imię Nahum oznacza ‘Jahwe pociesza’ i w pewien sposób jest ono streszczeniem treści Księgi Nahuma, a także wskazuje na cel powstania dzieła, którego głównym przesłaniem jest zapowiedź upadku Niniwy, stolicy Asyrii. Księga Nahuma nie podaje żadnych informacji na temat jej autora. W tytule widnieje jedynie wzmianka o jego rodzinnej miejscowości – Elkosz, która prawdopodobnie była położona w Judei.
Czas powstania dzieła wyznaczają dwie daty: 663 r. przed Chr. – zdobycie przez Asyryjczyków Teb (hebr. No‑Amon), stolicy Egiptu, oraz 612 r. przed Chr. – zdobycie i zburzenie Niniwy. W Judei rządził w tym czasie król Manasses (691-643 przed Chr.), zależny politycznie od Asyrii, propagator pogańskich obyczajów. Po nim krótko rządził Amon, a następnie wielki reformator Jozjasz (641-609 przed Chr.). W tym okresie szybko zaczęła wzrastać polityczna i militarna potęga Babilonu i równie szybko gasła potęga Asyrii.
W takich okolicznościach żyje i działa prorok Nahum. Niektórzy zarzucają mu skrajny nacjonalizm. Nie piętnuje on bowiem, wzorem innych proroków, grzechów własnego narodu, lecz całą mocą ducha zwraca się przeciw znienawidzonej Asyrii. Nie należał on jednak do grona fałszywych proroków, którzy wyznawali zasadę, że naród izraelski ocaleje i będzie się mu się dobrze wiodło niezależnie od jego postawy religijno-moralnej. Nahum kieruje do swoich rodaków mocne słowa religijnej pociechy: Bóg na zasadzie sprawiedliwej odpłaty ukarze ciemięzców za wszelkie okrucieństwa i krzywdy wyrządzone nie tylko Judei, ale również innym ujarzmionym narodom.
Treść i teologia
Ze względu na treść księgi formalnie dzieli się ona na dwie części. Pierwszą stanowi alfabetyczny hymn, wysławiający Boga, który przychodzi na ziemię dla osądzenia i ukarania nieprzyjaciół oraz dla ocalenia swoich czcicieli. Hymn ten ma formę akrostychu alfabetycznego, to znaczy wersy zaczynają się od kolejnych liter alfabetu hebrajskiego (Alef, Bet, Gimel itd.). Po hymnie, stanowiącym swojego rodzaju wprowadzenie do właściwego proroctwa, następuje seria niezależnych wyroczni, z których niektóre są adresowane do Judy i obiecują jej zbawienie (Na 1,12; 2,1.3), a inne są groźbami przeciwko Niniwie (Na 1,9-11.14). Część zasadnicza księgi to poemat o zburzeniu Niniwy (Na 2,4 – 3,19), który pod względem siły wyrazu i plastyczności opisu przypomina pieśń Debory (Sdz 5). Zawiera on zarówno zapowiedzi kary Bożej, spowodowanej grzechami Asyrii, jak również ironiczne pieśni żałobne nad zagładą Niniwy.
Styl Nahuma jest wyrazisty, zwięzły i oryginalny. Opisy są dynamiczne i dramatyczne. Tekst przemawia do słuchacza przez asonanse, pytania retoryczne, wykrzykniki, metafory i symbole. Choć nie brak głosów, że księga jest wzorowana na liturgii sprawowanej po zburzeniu Niniwy w 612 r., to jednak więcej argumentów przemawia za tym, by wypowiedzi Nahuma o Niniwie traktować jako zapowiedzi prorockie dotyczące Asyrii.
Główną myśl teologiczną księgi stanowi prawda, że Bóg Izraelitów jest Panem nie tylko samego Izraela. Kieruje On zarówno dziejami narodu wybranego, jak i historią całego świata. Dowodem na to będzie całkowity upadek dumnej stolicy niezwyciężonego dotąd asyryjskiego imperium. Nauczanie Nahuma odzwierciedla więc wyznanie wiary we wszechpotęgę Boga Jahwe, jedynego Pana historii. Analiza treści i formy tekstu hebrajskiego księgi – mimo że wykazuje on pewne skażenia – ujawnia jego niezaprzeczalne literackie piękno. Niewielką Księgę Nahuma należy zaliczyć do arcydzieł złotego okresu religijnej literatury hebrajskiej. Nieprzemijającą wartość ma dla nas zawarta w księdze myśl, że wszelkie wydarzenia historii służą zbawczym planom Boga. Księga Nahuma to dzieło niosące pociechę i nadzieję.
Po raz kolejny Nahum zapowiada zagładę tych, którzy sprzeniewierzyli się Bogu i ogłasza koniec dominacji Asyrii nad Judą. Bóg przyznaje, że ucisk ze strony Asyryjczyków był karą zesłaną na Izraela za jego grzechy. Jednocześnie obiecuje, że nie będzie więcej w ten sposób doświadczał swojego ludu.