Rdz 1

1¹Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. ²A ziemia była bezładną pustką. Ciemność zalegała nad bezmiarem wód, a duch Boży unosił się nad wodami.

³Bóg rzekł: „Niech się stanie światłość. I stała się światłość. ⁴I widział Bóg, że światłość jest dobra. Oddzielił więc światłość od ciemności. ⁵I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność – nocą. Zapadł wieczór i zaświtał poranek dnia pierwszego.

⁶I rzekł Bóg: „Niech się stanie sklepienie wśród wód i niech oddzieli jedne wody od drugich. ⁷Uczynił więc Bóg to sklepienie i oddzielił wody pod sklepieniem od wód, które były nad nim. I tak się stało. ⁸I nazwał Bóg sklepienie niebem. Zapadł wieczór i zaświtał poranek dnia drugiego.

⁹I rzekł Bóg: „Niech się zbierze woda pod sklepieniem na jedno miejsce i niech się odsłoni sucha powierzchnia. I tak się stało. ¹⁰I nazwał Bóg suchą powierzchnię lądem, a zbiorowisko wody – morzem. I widział Bóg, że było to dobre.

¹¹I rzekł Bóg: „Niech ziemia napełni się zielonymi roślinami rozsiewającymi nasiona oraz różnymi gatunkami drzew, które rodzą owoce pełne nasion. I tak się stało. ¹²Ziemia wydała różne rodzaje zielonych roślin rozsiewających nasiona oraz różne gatunki drzew, które rodzą owoce pełne nasion. I widział Bóg, że było to dobre. ¹³Zapadł wieczór i zaświtał poranek dnia trzeciego.

¹⁴I rzekł Bóg: „Niech się staną światła na sklepieniu niebieskim, by oddzielały dzień od nocy i wyznaczały święta, dni i lata. ¹⁵Niech jaśnieją na sklepieniu niebieskim i świecą nad ziemią. I tak się stało. ¹⁶I uczynił Bóg dwa wielkie światła: światło większe, aby rządziło dniem, i światło mniejsze, aby rządziło nocą, oraz gwiazdy. ¹⁷Umieścił je Bóg na sklepieniu niebieskim, by świeciły nad ziemią, ¹⁸by rządziły dniem i nocą i oddzielały światło od ciemności. I widział Bóg, że było to dobre. ¹⁹Zapadł wieczór i zaświtał poranek dnia czwartego.

²⁰I rzekł Bóg: „Niech się zaroją wody od istot żyjących, a ptactwo niech lata nad ziemią, pod sklepieniem niebieskim. ²¹I stworzył Bóg wielkie potwory morskie i wszelkie pływające istoty żywe, których pełno było w wodach, i wszelkie latające ptactwo różnego rodzaju. ²²Pobłogosławił je Bóg tymi słowami: „Bądźcie płodne, mnóżcie się i zapełniajcie wody morskie. Ptactwo zaś niech się mnoży na ziemi.²³Zapadł wieczór i zaświtał poranek dnia piątego.

²⁴I rzekł Bóg: „Niech ziemia zrodzi różne żywe istoty: bydło, zwierzęta pełzające i polne. I tak się stało. ²⁵I Bóg uczynił różne polne zwierzęta, wszelkie bydło i zwierzęta pełzające. I widział Bóg, że było to dobre.

²⁶I rzekł Bóg: „Uczyńmy ludzi na Nasz obraz, podobnych do Nas. Niech panują nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad całą ziemią i nad wszelkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi. ²⁷I stworzył Bóg ludzi na swój obraz: na obraz Boży ich stworzył. Stworzył ich jako mężczyznę i kobietę. ²⁸I błogosławił im, mówiąc: „Bądźcie płodni, mnóżcie się i zaludniajcie ziemię oraz czyńcie ją sobie poddaną. Panujcie nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszelką istotą poruszającą się po ziemi. ²⁹I rzekł Bóg: „Oto dałem wam wszelkie rośliny na całej ziemi, wydające nasienie, i wszelkie drzewa owocowe, zawierające nasienie. Będą one dla was pokarmem. ³⁰A dla wszelkiego zwierzęcia polnego i wszelkiego ptactwa powietrznego, i dla wszystkiego, co się porusza po ziemi i ma w sobie życie, daję na pokarm wszelkie rośliny zielone”. I tak się stało. ³¹I widział Bóg, że wszystko, co stworzył, było bardzo dobre. Zapadł wieczór i zaświtał poranek dnia szóstego.

Rdz 2

2¹Tak Bóg dopełnił stworzenia nieba i ziemi wraz z tym, co na nich było. ²W siódmym dniu dopełnił Bóg dzieła, nad którym pracował. Siódmego dnia przestał pracować po całym dziele, które uczynił. ³I pobłogosławił Bóg ten siódmy dzień, i ustanowił go świętym, bo tego dnia przestał pracować po tym, jak dokonał dzieła stworzenia. ⁴Takie są dzieje stworzenia nieba i ziemi.

Gdy Pan Bóg uczynił ziemię i niebo,⁵nie było jeszcze na ziemi żadnego krzewu polnego i żadna trawa jeszcze nie wzeszła. Pan Bóg nie spuszczał bowiem deszczu na ziemię i nie było człowieka, który by pracował na roli⁶i kopał w ziemi studnię, aby nawodnić glebę. ⁷Pan Bóg ulepił człowieka z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza tchnienie życia. Odtąd człowiek stał się istotą żyjącą.

⁸Pan Bóg zasadził ogród w Edenie, na Wschodzie, i umieścił tam człowieka, którego ulepił.

⁹Pan Bóg sprawił, że wyrosły z gleby wszelkie drzewa o pięknym wyglądzie, których owoce nadawały się do jedzenia. W środku ogrodu natomiast rosło drzewo życia oraz drzewo poznania dobra i zła.

¹⁰A z Edenu wypływała rzeka, która miała nawadniać ogród. Tam rozdzielała się na cztery rzeki. ¹¹Pierwsza to Piszon, która opływa całą krainę Chawila, gdzie znajduje się złoto. ¹²A złoto tej krainy jest cenne. Jest tam również pachnąca żywica i czerwony kamień. ¹³Druga rzeka to Gichon. Opływa ona całą krainę Kusz.

¹⁴Trzecia rzeka zwie się Tygrys i płynie na Wschód od Asyrii. Czwarta rzeka to Eufrat.¹⁵Wziął więc Pan Bóg człowieka i dał mu odpocząć w ogrodzie Eden, aby go uprawiał i strzegł. ¹⁶Przykazał też Pan Bóg człowiekowi: „Możesz jeść owoce ze wszystkich drzew tego ogrodu. ¹⁷Nie wolno ci jednak jeść z drzewa poznania dobra i zła, bo gdy zjesz z niego, na pewno umrzesz.

¹⁸Potem rzekł Pan Bóg: „Nie jest dobrze, by człowiek był sam. Uczynię mu pomoc podobną do niego. ¹⁹Ulepił więc Pan Bóg z ziemi wszelkie dzikie zwierzęta i wszelkie ptactwo powietrzne. Przyprowadził je do człowieka, aby dowiedzieć się, jak on je nazwie. I wszystkie żyjące istoty miały się tak nazywać, jak on je nazwał.²⁰Człowiek nadał nazwę wszelkiemu bydłu, wszelkim ptakom powietrznym i dzikim zwierzętom. Nie znalazł jednak pomocy odpowiedniej dla siebie.

²¹Zesłał więc Pan Bóg głęboki sen na człowieka. A gdy ten zasnął, wyjął jedno z jego żeber, a miejsce to zapełnił ciałem. ²²Z żebra, które Pan Bóg wyjął z mężczyzny, utworzył kobietę i przyprowadził ją do niego.²³Wtedy mężczyzna rzekł: „Ta wreszcie jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała. Będzie się zwała kobietą, bo z mężczyzny została wzięta.

²⁴Dlatego opuści mężczyzna swego ojca i swoją matkę, a złączy się ze swoją żoną, tak że staną się jednym ciałem. ²⁵Mężczyzna i jego żona byli nadzy, ale nie odczuwali wstydu.

Rdz 3

3¹A wąż był bardziej przebiegły od wszystkich zwierząt polnych, które Pan Bóg uczynił. Rzekł on do kobiety: „Czy Bóg rzeczywiście powiedział: «Nie wolno wam jeść ze wszystkich drzew tego ogrodu»?.²Kobieta odrzekła: „Owoce z drzew tego ogrodu jeść możemy, ³lecz o owocach drzewa, które jest w środku ogrodu, Bóg powiedział: «Nie będziecie z niego jeść, a nawet go dotykać, abyście nie umarli». ⁴Odparł wąż kobiecie: „Na pewno nie umrzecie. ⁵Ale Bóg wie, że gdy zjecie ten owoc, otworzą się wam oczy i staniecie się jak Bóg: poznacie dobro i zło.

⁶Wtedy kobieta spostrzegła, że owoce tego drzewa ładnie wyglądają, są dobre do jedzenia i do zdobycia wiedzy. Sięgnęła więc po owoc, zjadła i dała też mężczyźnie, który był przy niej, a on zjadł. ⁷Wtedy obojgu otworzyły się oczy i poznali, że są nadzy. Zerwali więc liście z drzewa figowego i zrobili sobie przepaski.

⁸A gdy mężczyzna i jego żona usłyszeli głosPana Boga, przechadzającego się po ogrodzie podczas powiewu wiatru, ukryli się przed Panem Bogiem wśród drzew ogrodu.⁹Zawołał więc Pan Bóg mężczyznę i spytał: „Gdzie jesteś?.¹⁰On odrzekł: „Słyszałem Twój głos w ogrodzie, zląkłem się, gdyż jestem nagi, i ukryłem się. ¹¹Bóg zapytał: „Kto ci powiedział, że jesteś nagi? Czy zjadłeś z drzewa, z którego zakazałem ci jeść?. ¹²Odpowiedział mężczyzna: „Kobieta, którą postawiłeś przy mnie, dała mi owoc z drzewa i zjadłem. ¹³Pan Bóg zapytał kobietę: „Dlaczego to uczyniłaś?. Kobieta odpowiedziała: „Wąż mnie skusił i zjadłam.

¹⁴Wówczas Pan Bóg rzekł do węża: „Ponieważ to uczyniłeś, bądź przeklęty wśród bydła i polnych zwierząt. Na brzuchu będziesz pełzać i proch będziesz jeść przez wszystkie dni swego życia.¹⁵Wprowadzam nieprzyjaźń między tobą a kobietą, między twoim potomstwem a jej potomstwem. Ono zdepcze ci głowę, a ty zranisz mu piętę.

¹⁶Do kobiety powiedział: „Pomnożę twoje bóle związane z porodem. W bólu będziesz rodziła dzieci. Do twojego męża będziesz lgnęła, ale on będzie panował nad tobą.

¹⁷Po czym rzekł do mężczyzny: „Ponieważ posłuchałeś kobiety i zjadłeś owoc z drzewa, z którego zakazałem ci jeść, przeklęta niech będzie ziemia z twego powodu. W trudzie będziesz zdobywał na niej pożywienie przez wszystkie dni życia.¹⁸Będzie ci ona rodziła ciernie i osty, a przecież twoim pokarmem mają być płody roli. ¹⁹W pocie czoła będziesz zdobywał pożywienie, aż wrócisz do ziemi, bo z niej zostałeś wzięty. Bo z prochu jesteś i do prochu wrócisz.

²⁰I dał mężczyzna swej żonie imię Ewa, bo stała się matką wszystkich żyjących.

²¹Pan Bóg sporządził dla mężczyzny i kobiety ubrania ze skóry i ich okrył.²²Mówił też Pan Bóg: „Oto człowiek stał się taki jak My – zna dobro i zło. Oby nie wyciągnął ręki i nie zerwał owocu z drzewa życia, by go zjeść i żyć na wieki.²³Usunął więc Pan Bóg człowieka z Edenu, aby uprawiał ziemię, z której został wzięty.²⁴Wypędził go i postawił na wschód od Edenu cherubów z wirującym ognistym mieczem, by strzegli drogi do drzewa życia.

Rdz 4

4¹Adam współżył ze swoją żoną Ewą. Ona poczęła i urodziła Kaina. Rzekła więc: „Otrzymałam mężczyznę od Pana.²Następnie urodziła jego brata Abla. Abel został pasterzem owiec, a Kain uprawiał rolę.

³Po jakimś czasie Kain składał Panu ofiarę z plonów ziemi.⁴Także Abel złożył ofiarę z pierworodnych zwierząt swojego stada oraz z ich tłuszczu. Pan spojrzał na Abla i jego ofiarę,⁵na Kaina natomiast i jego ofiarę nie spojrzał. Kain bardzo się rozzłościł i chodził ze spuszczoną głową. ⁶Wtedy Pan rzekł do Kaina: „Dlaczego się złościsz i chodzisz ze spuszczoną głową?⁷Czyż nie jest tak, że jeśli dobrze postępujesz, podnosisz głowę, a jeśli nie postępujesz dobrze, grzech czyha u twych drzwi? On chce tobą zawładnąć, a przecież ty możesz nad nim panować.

⁸Kain powiedział coś do swojego brata Abla. A gdy byli na polu, Kain rzucił się na swego brata Abla i zabił go. ⁹Wtedy Pan zapytał Kaina: „Gdzie jest twój brat Abel?. On na to: „Nie wiem. Czyż jestem stróżem mojego brata?.¹⁰A Bóg zapytał: „Co uczyniłeś? Krew twojego brata woła do Mnie z ziemi. ¹¹Dlatego odtąd bądź przeklęty na tej ziemi, która się otworzyła, aby przyjąć krew twojego brata przelaną przez ciebie. ¹²Gdy będziesz uprawiał tę ziemię, nie da ci już plonów. Będziesz na ziemi tułaczem i zbiegiem. ¹³Wtedy Kain rzekł do Pana: „Zbyt ciężka jest moja kara, bym mógł ją dźwigać.¹⁴Bo wypędzasz mnie dzisiaj z tej ziemi i muszę się ukrywać przed Tobą. Tułaczem i zbiegiem będę na ziemi, więc każdy, kto mnie spotka, może mnie zamordować. ¹⁵Pan mu odrzekł: „Nie! Ktokolwiek by zabił Kaina, poniesie siedmiokrotną karę. Dał więc Pan Kainowi znamię, by ludzie, których spotka, nie zabili go.

¹⁶Wtedy odszedł Kain sprzed oblicza Pana. Zamieszkał w krainie Nod, na wschód od Edenu.

¹⁷Kain współżył ze swoją żoną, a ona poczęła i urodziła Henocha. Zbudował też Kain miasto i nazwał je imieniem swojego syna – Henoch. ¹⁸Henochowi urodził się Irad, który był ojcem Mechujaela. Mechujael był ojcem Metuszaela, a Metuszael Lameka.

¹⁹Lamek wziął sobie dwie żony. Jedna nazywała się Ada, a druga Silla. ²⁰Ada urodziła Jabala, a był on przodkiem ludzi mieszkających w namiotach i przy zwierzętach. ²¹Jego bratem był Jubal, a był on przodkiem grających na cytrze i flecie. ²²Silla zaś urodziła Tubal-Kaina, który był przodkiem wszystkich obrabiających brąz i żelazo. Jego siostrą była Naama.

²³Rzekł kiedyś Lamek swym żonom: „Ado i Sillo, słuchajcie! Żony Lameka, przyjmijcie me słowa. Zabiję mężczyznę za ranę, a dziecko za siniec. ²⁴Jeśli Kain ma być pomszczony siedmiokrotnie, to Lamek siedemdziesiąt siedem razy”.

²⁵Adam znów współżył ze swoją żoną i urodziła mu syna. Dała mu imię Set, mówiąc: „Bóg dał mi innego potomka zamiast Abla, którego zabił Kain. ²⁶Setowi również urodził się syn, którego nazwał imieniem Enosz. Wtedy zaczęto wzywać imienia Pana.

Rdz 5

5¹Oto dzieje potomków Adama. W dniu, w którym Bóg stworzył ludzi, uczynił ich podobnymi do siebie. ²Stworzył ich jako mężczyznę i kobietę. A gdy ich stworzył, pobłogosławił ich i nazwał ludźmi.

³Adam miał sto trzydzieści lat, gdy spłodził syna podobnego do niego jak jego obraz. Nazwał go Set. ⁴Po urodzeniu się Seta Adam żył jeszcze osiemset lat i miał synów i córki. ⁵Przeżył więc Adam dziewięćset trzydzieści lat i wtedy umarł.

⁶Set miał sto pięć lat, gdy spłodził Enosza. ⁷Po urodzeniu się Enosza Set żył jeszcze osiemset siedem lat i miał synów i córki. ⁸Przeżył więc Set dziewięćset dwanaście lat i wtedy umarł.

⁹Gdy Enosz miał dziewięćdziesiąt lat, spłodził Kenana. ¹⁰Po urodzeniu się Kenana Enosz żył jeszcze osiemset piętnaście lat i miał synów i córki. ¹¹Przeżył więc Enosz dziewięćset pięć lat i wtedy umarł.

¹²Kenan miał siedemdziesiąt lat, gdy spłodził Mahalaleela. ¹³Po urodzeniu się Mahalaleela Kenan żył jeszcze osiemset czterdzieści lat i miał synów i córki. ¹⁴Przeżył więc Kenan dziewięćset dziesięć lat i wtedy umarł.

¹⁵Gdy Mahalaleel miał sześćdziesiąt pięć lat, spłodził Jereda. ¹⁶Po urodzeniu się Jereda Mahalaleel żył jeszcze osiemset trzydzieści lat i miał synów i córki. ¹⁷Przeżył więc Mahalaleel osiemset dziewięćdziesiąt pięć lat i wtedy umarł.

¹⁸Gdy Jered miał sto sześćdziesiąt dwa lata, spłodził Henocha. ¹⁹Po urodzeniu się Henocha Jered żył jeszcze osiemset lat, mając synów i córki. ²⁰Przeżył więc Jered dziewięćset sześćdziesiąt dwa lata i wtedy umarł.

²¹Gdy Henoch miał sześćdziesiąt pięć lat, spłodził Metuszelacha. ²²Henoch żył w zażyłości z Bogiem. Po urodzeniu się Metuszelacha Henoch żył jeszcze trzysta lat. ²³Przeżył więc trzysta sześćdziesiąt pięć lat. ²⁴I żył Henoch w zażyłości z Bogiem. Potem zniknął, bo Bóg go zabrał.

²⁵Gdy Metuszelach miał sto osiemdziesiąt siedem lat, spłodził Lameka. ²⁶Po urodzeniu się Lameka Metuszelach żył jeszcze siedemset osiemdziesiąt dwa lata, płodząc synów i córki. ²⁷Przeżył więc Metuszelach dziewięćset sześćdziesiąt dziewięć lat i wtedy umarł.

²⁸Gdy Lamek miał sto osiemdziesiąt dwa lata, spłodził syna. ²⁹I dał mu imię Noe, bo mówił: „Ten pozwoli nam odetchnąć od naszej pracy i od trudów rąk naszych na ziemi przeklętej przez Pana.³⁰Po urodzeniu się Noego Lamek żył jeszcze pięćset dziewięćdziesiąt pięć lat, mając synów i córki. ³¹Przeżył więc Lamek siedemset dwadzieścia dwa lata i wtedy umarł.

³²Gdy Noe miał pięćset lat, spłodził Sema, Chama i Jafeta.

Rdz 6

6¹Gdy ludzie zaczęli się mnożyć na ziemi, rodziły się im córki. ²A synowie Boży widząc, że są one piękne, brali za żony wszystkie, które im się podobały. ³Wówczas Pan rzekł: „Nie pozostanie mój duch na zawsze w człowieku, bo jest on istotą cielesną. Będzie więc żył najwyżej sto dwadzieścia lat.

⁴A w tych i późniejszych czasach, gdy synowie Boży współżyli z córkami ludzkimi, a one im rodziły, na ziemi żyli olbrzymi. Byli to siłacze, którzy w tych dawnych czasach cieszyli się sławą.

⁵Widział wtedy Pan, jak wielka jest nieprawość ludzi na ziemi i że wszystkie ich pragnienia wciąż były tylko złe.⁶Żałował więc Pan, że uczynił człowieka na ziemi i głęboko się zasmucił.⁷Wówczas Pan powiedział: „Usunę z powierzchni ziemi człowieka, którego stworzyłem: zarówno człowieka, jak i bydło, istoty pełzające i latające pod niebem. Żałuję bowiem, że to wszystko stworzyłem.⁸Jedynie Noemu Pan okazał łaskę.

⁹Oto dzieje Noego. Noe był człowiekiem sprawiedliwym. Był nieskazitelny w swoim pokoleniu. Noe żył w zażyłości z Bogiem. ¹⁰Był on ojcem trzech synów: Sema, Chama i Jafeta.

¹¹Ziemia wobec Boga była pogrążona w złu i pełno było na niej bezprawia. ¹²Bóg widział panujące na ziemi zepsucie, bo ludzie wybrali złe drogi.

¹³Wtedy Bóg rzekł do Noego: „Położę kres wszelkim istotom cielesnym! Chcę je zniszczyć, ponieważ na ziemi pełno jest bezprawia. ¹⁴Zbuduj więc sobie arkę z cyprysowego drzewa i zrób w niej przegrody. Pokryj ją smołą od środka i na zewnątrz. ¹⁵A oto, jak masz ją zbudować: ma mieć trzysta łokci długości, pięćdziesiąt łokci szerokości i trzydzieści łokci wysokości.¹⁶Zrób w arce przykrycie przepuszczające światło, o wysokości jednego łokcia. Zrób wejście z boku oraz dolne, środkowe i górne piętro. ¹⁷Ja bowiem sprowadzę na ziemię wielką powódź, by zniszczyć pod niebem wszelką istotę mającą w sobie życie. Wszystko, co jest na ziemi, musi zginąć. ¹⁸Z tobą jednak zawrę przymierze. Wejdź więc do arki z twymi synami, żoną i synowymi. ¹⁹Wraz z tobą niech wejdzie do arki po parze wszystkiego, co żyje, z wszelkiej istoty cielesnej, samiec i samica, aby ocalały. ²⁰Niech więc wejdą po parze wszelkie gatunki ptaków, bydła, płazów, aby ocalały. ²¹Weź sobie także wszelkiego pożywienia, którym się karmisz, i zrób sobie zapasy, abyś miał pokarm dla siebie i dla nich. ²²I Noe tak uczynił. Wypełnił wszystko tak, jak mu Bóg polecił.

Rdz 7

7¹Potem rzekł Pan do Noego: „Wejdź do arki z całą swoją rodziną, bo widzę, że tylko ty jesteś sprawiedliwy w tym pokoleniu.²Ze wszystkich zwierząt czystych weź sobie po siedem samców i samic, a spośród zwierząt nieczystych – po parze, samca i samicę. ³Także spośród istot latających pod niebem po siedem, samca i samicę, aby mogły się rozmnażać po całej ziemi. ⁴Pozostaje bowiem jeszcze siedem dni, a potem spuszczę deszcz na ziemię. Będzie on padał czterdzieści dni i czterdzieści nocy. I zgładzę z powierzchni ziemi wszystkie żywe istoty, które stworzyłem. ⁵Noe uczynił więc wszystko, co mu polecił Pan.

⁶Miał on sześćset lat, gdy przyszedł potop na ziemię. ⁷Wszedł więc Noe z synami, żoną i synowymi do arki, zanim przyszedł potop. ⁸Spośród zwierząt czystych i nieczystych, spośród ptaków i płazów naziemnych ⁹weszły z Noem do arki, po parze, samce i samice, tak jak Bóg polecił Noemu.

¹⁰Po upływie siedmiu dni wody potopu zalały ziemię. ¹¹Gdy Noe miał sześćset lat, drugiego miesiąca, dnia siedemnastego otwarły się wszystkie źródła wielkiej otchłani i otworzyły się zawory nieba. ¹²Deszcz lał na ziemi przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy. ¹³W tym właśnie dniu weszli do arki: Noe ze swoimi synami – Semem, Chamem i Jafetem, z żoną i z trzema synowymi, ¹⁴a wraz z nimi wszelkie gatunki zwierząt, bydła i istot pełzających po ziemi oraz ptaków. ¹⁵Weszły wraz z Noem do arki po parze wszelkie istoty cielesne mające w sobie życie.

¹⁶Z wszystkich istot żywych weszły samiec i samica, jak Bóg polecił. Wtedy Pan zamknął za nim drzwi.¹⁷Potop na ziemi trwał czterdzieści dni. Woda wzbierała i unosiła arkę nad ziemią. ¹⁸Woda wzbierała coraz wyżej nad ziemią, ale arka pływała na wodzie. ¹⁹Woda podniosła się tak wysoko nad ziemią, że zakryła wszystkie wysokie góry istniejące pod niebem. ²⁰Była ona piętnaście łokci nad górami i przykrywała je. ²¹Zginęły wszelkie istoty żywe, poruszające się na ziemi, ptactwo, bydło i inne zwierzęta, których było pełno na ziemi. Zginęli też wszyscy ludzie. ²²Wszystko, co miało tchnienie życia w nozdrzach, co żyło na stałym gruncie, zginęło. ²³Bóg wytracił wszystkie istoty na ziemi: ludzi, bydło, istoty pełzające, ptaki powietrzne. Wszystkie wyginęły z powierzchni ziemi. Pozostał tylko Noe i to, co było z nim w arce. ²⁴A wody wzbierały nad ziemią przez sto pięćdziesiąt dni.

Rdz 8

8¹Pamiętał jednak Bóg o Noem i o wszystkich żywych istotach, o wszelkim bydle, które było z nim w arce. Posłał więc Bóg wiatr na ziemię i wody zaczęły opadać. ²Źródła otchłani i zawory nieba zamknęły się, a deszcz z nieba przestał padać. ³Woda stopniowo ustępowała z ziemi, a po stu pięćdziesięciu dniach ustąpiła zupełnie. ⁴W siedemnastym dniu siódmego miesiąca arka spoczęła na górze Ararat. ⁵Woda obniżała się coraz bardziej aż do dziesiątego miesiąca. W pierwszym dniu dziesiątego miesiąca ukazały się szczyty gór. ⁶Po czterdziestu dniach Noe otworzył w arce okno, które zrobił, ⁷i wypuścił kruka. Wylatywał on i wracał, aż wyschła woda na ziemi. ⁸Potem wypuścił gołębicę, aby zobaczyć, czy woda ustąpiła z powierzchni ziemi. ⁹Gołębica nie znalazła miejsca, gdzie mogłaby spocząć, gdyż woda była jeszcze na całej ziemi. Wyciągnął więc Noe rękę, chwycił gołębicę i wziął do siebie do arki. ¹⁰Odczekał jeszcze siedem dni i ponownie ją wypuścił. ¹¹Gołębica powróciła do niego pod wieczór, mając w dziobie świeżą gałązkę oliwną. Poznał więc Noe, że woda odpłynęła z ziemi. ¹²Odczekał znów siedem dni i posłał gołębicę, ale już do niego nie powróciła. ¹³W sześćset pierwszym roku, w pierwszym dniu pierwszego miesiąca wyschła woda na ziemi. Wtedy podniósł Noe dach arki i zobaczył, że ziemia już obeschła. ¹⁴W siedemnastym dniu drugiego miesiąca ziemia była zupełnie sucha.

¹⁵Przemówił wtedy Bóg do Noego: ¹⁶„Wyjdź z arki wraz z żoną, z twoimi synami i synowymi. ¹⁷Wyprowadź z sobą wszelkie zwierzęta, wszystkie istoty żyjące: ptaki, bydło i wszystko, co pełza po ziemi. Niech się zaroją na ziemi, niech będą płodne i niech się rozmnażają. ¹⁸Wyszedł więc Noe z synami, z żoną i swoimi synowymi. ¹⁹Wyszły także z arki wszystkie zwierzęta – według gatunków: bydło, ptaki i to, co pełza po ziemi.

²⁰Potem Noe zbudował ołtarz dla Pana i złożył na nim całopalną ofiarę z czystych zwierząt i z istot latających.²¹Gdy Pan poczuł miłą woń, postanowił: „Nie będę już więcej złorzeczył ziemi z powodu człowieka, gdyż skłonności człowieka są złe od młodości. Dlatego nie zniszczę więcej wszystkich żywych istot, jak to uczyniłem.

²²Jak długo istnieje ziemia,

nie ustanie siew i żniwo, zimno i upał,

lato i zima, dzień i noc.

Rdz 9

9¹Bóg pobłogosławił więc Noego i jego synów, mówiąc im: „Bądźcie płodni, mnóżcie się i napełniajcie ziemię.²Niech się was boją i lękają wszelkie zwierzęta na ziemi: ptaki powietrzne, wszystko, co pełza na ziemi, oraz wszystkie ryby w morzu. Daję wam władzę nad nimi. ³Wszystko, co się porusza i żyje, będzie dla was pokarmem, podobnie jak rośliny zielone. Wszystko to wam daję. ⁴Nie będziecie jedynie jeść mięsa, w którym jest krew. ⁵Zażądam krwi za wasze życie. Zażądam jej zarówno od każdego zwierzęcia, jak i od człowieka. Za życie brata zażądam krwi od człowieka.

⁶Kto przeleje krew ludzką,

przez ludzi ma być przelana jego krew,

bo na swój obraz Bóg stworzył człowieka.

⁷Wy zaś bądźcie płodni i mnóżcie się, zaludniajcie ziemię i czyńcie ją sobie poddaną. ⁸Potem Bóg rzekł do Noego i jego synów: ⁹„Oto Ja zawieram moje przymierze z wami, a po was z waszym potomstwem ¹⁰i z wszelką żywą istotą, która jest z wami, z ptactwem i bydłem oraz z wszelkim zwierzęciem spośród tych, które wyszły z arki. ¹¹Ustanawiam więc moje przymierze z wami. Żadna istota cielesna nie będzie już wyniszczona wodami potopu. Nie będzie już więcej potopu, który miałby spustoszyć ziemię. ¹²I Bóg rzekł: „Oto znak przymierza, który kładę między Mną i wami, i między wszelką istotą żywą, która jest z wami, dla wszystkich przyszłych pokoleń. ¹³Łuk mój kładę na obłoku, aby był znakiem między Mną a ziemią. ¹⁴Gdy więc ujrzę obłok nad ziemią i ukaże się łuk na chmurach, ¹⁵przypomnę sobie moje przymierze między Mną a wami oraz wszelką żywą istotą cielesną. Nie będzie już więcej wód potopu, niszczących wszelką istotę cielesną. ¹⁶Gdy więc pojawi się łuk na obłoku i zobaczę go, przypomnę sobie wieczne przymierze między Bogiem i wszelką żywą istotą cielesną, która jest na ziemi. ¹⁷I Bóg powiedział do Noego: „To jest znak przymierza, które zawarłem między Mną a wszelką istotą cielesną, jaka jest na ziemi.

Noe i synowie

¹⁸Z Noem wyszli z arki jego synowie: Sem, Cham i Jafet. Cham był ojcem Kanaana. ¹⁹To są trzej synowie Noego, od których pochodzi ludność całej ziemi.

²⁰Noe był pierwszym rolnikiem i uprawiał winną latorośl. ²¹Pewnego razu napił się wina, upił się i położył nagi w swoim namiocie. ²²Cham, ojciec Kanaana, zobaczył nagiego ojca i powiedział o tym dwóm swoim braciom, którzy byli na zewnątrz. ²³Wtedy Sem i Jafet wzięli płaszcz, położyli go sobie na ramionach, weszli tyłem i przykryli nagiego ojca. Twarze mieli odwrócone, tak że nie widzieli nagiego ojca. ²⁴Gdy Noe wytrzeźwiał i dowiedział się, co mu zrobił jego młodszy syn, ²⁵rzekł: „Niech będzie przeklęty Kanaan i niech będzie sługą swoich braci.

²⁶Potem powiedział:

„BłogosławionyPan, Bóg Sema,

niech Kanaan będzie jego sługą.

²⁷Niech Bóg da Jafetowi duży obszar

i niech zamieszka w namiotach Sema,

a Kanaan niech będzie jego sługą.

²⁸Noe żył jeszcze po potopie trzysta pięćdziesiąt lat. ²⁹W sumie Noe przeżył dziewięćset pięćdziesiąt lat i umarł.

Rdz 10

10¹Oto dzieje synów Noego: Sema, Chama i Jafeta. Po potopie urodzili się im synowie.

²Synowie Jafeta: Gomer, Magog, Madaj, Jawan, Tubal, Meszek i Tiras. ³Synowie Gomera: Aszkenaz, Rifat i Togarma. ⁴Synowie Jawana: Elisza, Tarszisz, Kittim i Dodanim. ⁵Od nich wywodzą się ludy wyspiarskie. Są to synowie Jafeta, będący w różnych krajach, odpowiednio do ich języków i rodów, pośród swoich ludów.

⁶Synowie Chama: Kusz, Misraim, Put i Kanaan. ⁷Synowie Kusza: Seba, Chawila, Sabta, Rama i Sabteka. Synowie Ramy: Saba i Dedan.

⁸Kusz spłodził także Nimroda. Był on pierwszym mocarzem na ziemi ⁹i zdolnym myśliwym. Dlatego mówi się: „Myśliwy, uzdolniony przez PANA jak Nimrod.¹⁰Jego władza rozciągała się początkowo na Babel, Erek, Akkad i Kalne, w kraju Szinear. ¹¹Z tego kraju poszedł on do Assuru. Zbudował tam Niniwę, Rechobot-Ir, Kalach i ¹²Resan, które jest wielkim miastem między Niniwą i Kalach.

¹³Misraim był przodkiem Ludytów, Anamitów, Lehabitów, Naftuchitów, ¹⁴Patrusytów, Kasluchitów, od których pochodzą Filistyni i Kaftoryci.

¹⁵Kanaan natomiast był ojcem pierworodnego Sydona, Cheta,¹⁶Jebusytów, Amorytów, Girgaszytów,¹⁷Chiwwitów, Arkitów, Sinitów,¹⁸Arwadytów, Semarytów, Chamatytów. Potem rozproszyły się rody Kananejczyków. ¹⁹Granica Kananejczyków biegła od Sydonu w kierunku Geraru, do Gazy. W kierunku Sodomy, Gomory, Admy i Seboim aż do Leszy. ²⁰To są potomkowie Chama – według ich rodów i języków, w ich ziemiach i ludach.

²¹Również Semowi, praojcu wszystkich synów Hebera, starszemu bratu Jafeta, urodzili się synowie. ²²Synowie Sema: Elam, Assur, Arpachszad, Lud i Aram.

²³Synowie Arama: Us, Chul, Geter i Masz. ²⁴Arpachszad był ojcem Szelacha, a Szelach spłodził Ebera. ²⁵Eberowi urodzili się dwaj synowie: pierwszy miał na imię Peleg, ponieważ za jego dni kraj był podzielony. Jego bratem był Joktan. ²⁶Joktan zaś był ojcem Almodada, Szelefa, Chasarmaweta i Jeracha, ²⁷Hadorama, Uzala i Dikli, ²⁸Obala, Abimaela, Saby, ²⁹Ofira, Chawili i Jobaba. Wszyscy oni byli synami Joktana. ³⁰Ich siedziby rozciągały się od Meszy aż do Sefar ku górom wschodnim. ³¹To są synowie Sema – według ich rodów i języków, w swoich ziemiach i ludach.

³²Takie są rody synów Noego – według ich rodowodów, według ich ludów. Od nich wywodzą się ludy na ziemi po potopie.

Rdz 11

11¹Na całej ziemi mówiono jednym językiem i posługiwano się jednakowymi wyrazami. ²Gdy jej mieszkańcy przywędrowali ze Wschodu, znaleźli równinę w kraju Szinear i tam się osiedlili.

³Mówili więc jeden do drugiego: „Do dzieła! Wyrabiajmy cegły i wypalajmy je. Używali więc cegieł jako budulca, a smoły jako zaprawy. ⁴Potem rzekli: „Do dzieła! Zbudujmy sobie miasto i wieżę, której szczyt sięgałby nieba, abyśmy zapewnili sobie imię i nie rozproszyli się po całym kraju.

⁵Pan zstąpił, aby zobaczyć miasto i wieżę, które ludzie budowali.⁶Wtedy Pan rzekł: „Są oni jednym ludem i wszyscy mówią tym samym językiem. A jest to dopiero początek ich działania. Odtąd będą mogli wykonać wszystko, cokolwiek zamierzą.⁷Zejdźmy tam i pomieszajmy ich język, aby jeden nie rozumiał drugiego.

⁸W taki sposób Pan rozproszył ich stamtąd po całej ziemi i zaprzestali budować miasto.⁹Dlatego dano mu nazwę Babel, ponieważ tam Pan pomieszał język mieszkańców ziemi i stamtąd Pan rozproszył ich po całej ziemi.

¹⁰Oto potomkowie Sema.

Gdy Sem miał sto lat, spłodził Arpachszada, dwa lata po potopie. ¹¹Po urodzeniu się Arpachszada Sem żył jeszcze pięćset lat i miał synów i córki.

¹²Gdy Arpachszad miał trzydzieści pięć lat, spłodził Szelacha. ¹³Po urodzeniu się Szelacha Arpachszad żył jeszcze czterysta trzy lata i miał synów i córki.

¹⁴Szelach miał trzydzieści lat, gdy spłodził Ebera. ¹⁵Po urodzeniu się Ebera Szelach żył jeszcze czterysta trzydzieści lat i miał synów i córki.

¹⁶Gdy Eber miał trzydzieści cztery lata, spłodził Pelega. ¹⁷Po urodzeniu się Pelega Eber żył jeszcze czterysta trzydzieści lat i miał synów i córki.

¹⁸Gdy Peleg miał trzydzieści lat, spłodził Reu. ¹⁹Po urodzeniu się Reu Peleg żył jeszcze dwieście dziewięć lat i miał synów i córki.

²⁰Gdy Reu miał trzydzieści dwa lata, spłodził Seruga. ²¹Po urodzeniu się Seruga Reu żył jeszcze dwieście siedem lat i miał synów i córki.

²²Gdy Serug miał trzydzieści lat, spłodził Nachora. ²³Po urodzeniu się Nachora Serug żył jeszcze dwieście lat i miał synów i córki.

²⁴Gdy Nachor miał dwadzieścia dziewięć lat, spłodził Teracha. ²⁵Po urodzeniu się Teracha Nachor żył jeszcze sto dziewiętnaście lat i miał synów i córki.

²⁶Gdy Terach miał siedemdziesiąt lat, urodzili mu się Abram, Nachor i Haran.

²⁷Oto potomkowie Teracha.

Terach był ojcem Abrama, Nachora i Harana. Haran natomiast był ojcem Lota. ²⁸Haran zmarł jeszcze za życia swego ojca Teracha w swojej ojczystej ziemi, w Ur chaldejskim. ²⁹Zarówno Abram, jak i Nachor ożenili się. Żoną Abrama była Saraj, a żoną Nachora – Milka. Była ona córką Harana, ojca Milki i Jeski. ³⁰Saraj jednak była niepłodna i nie miała dzieci.

³¹Pewnego razu Terach wziął swojego syna Abrama, wnuka Lota, synową Saraj, żonę swego syna Abrama, i wyruszył z nimi z Ur chaldejskiego, aby udać się do kraju Kanaan. Gdy doszli do Charanu, tam zamieszkali. ³²A Terach zmarł w Charanie, mając dwieście pięć lat.

Rdz 12

12¹Pan powiedział do Abrama: „Zostaw twoją ziemię, twój ród i dom twojego ojca, i idź do kraju, który ci wskażę.²Uczynię cię bowiem wielkim narodem. Będę ci błogosławił i uczynię cię sławnym. Będziesz błogosławieństwem. ³Będę błogosławił tym, którzy ciebie będą błogosławić, a tym, którzy tobie źle życzą, będę złorzeczył. Przez ciebie otrzymają błogosławieństwo wszystkie ludy ziemi.

⁴Abram poszedł zgodnie z poleceniem Pana, a z nim poszedł też Lot. Abram miał siedemdziesiąt pięć lat, gdy opuścił Charan.⁵Wziął on swoją żonę Saraj, swego bratanka Lota i cały dobytek, którego się dorobili, oraz służbę, którą nabyli w Charanie, i wszyscy udali się w drogę do Kanaanu.

⁶Abram wędrował przez kraj Kanaan do miejsca koło Sychem, aż do dębu Mamre. Mieszkali tam wtedy Kananejczycy.

⁷Pewnego dnia Pan ukazał się Abramowi i powiedział: „Twojemu potomstwu daję ten kraj. Abram zbudował w tym miejscu ołtarz dla Pana, który mu się ukazał.⁸Stamtąd udał się ku górom, na wschód od Betel i rozbił namiot między Betel na zachodzie i Aj na wschodzie. W tym miejscu również zbudował ołtarz dla Pana i odtąd wzywał Jego imienia.⁹Abram zmierzał coraz bardziej w stronę Negebu.

¹⁰Po pewnym czasie nastał głód w tym kraju. Wtedy Abram udał się do Egiptu i tam się osiedlił jako cudzoziemiec. W kraju Kanaan panował bowiem dotkliwy głód. ¹¹Gdy zbliżał się do Egiptu, rzekł do swojej żony Saraj: „Słuchaj, wiem dobrze, że jesteś piękną kobietą. ¹²Gdy ujrzą cię Egipcjanie, pomyślą: «To jego żona». Wtedy zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu. ¹³Mów więc, proszę, że jesteś moją siostrą, aby mi się dobrze wiodło dzięki tobie i bym pozostał przy życiu.

¹⁴Gdy Abram przyszedł do Egiptu, Egipcjanie zobaczyli, że jego żona jest bardzo piękna. ¹⁵Ujrzeli ją też urzędnicy faraona i chwalili ją przed nim. Zabrano ją więc do pałacu faraona. ¹⁶Abramowi zaś hojnie za nią wynagrodzono. Dostał bowiem owce i kozy, woły i osły, sługi i służące, oślice i wielbłądy. ¹⁷Pan jednak zesłał na faraona i jego dom ciężkie plagi z powodu Saraj, żony Abrama.¹⁸Faraon wezwał więc Abrama i rzekł: „Dlaczego tak ze mną postąpiłeś? Czemu mi nie powiedziałeś, że ona jest twoją żoną, ¹⁹lecz mówiłeś, że jest twoją siostrą? Wziąłem więc ją sobie za żonę. Teraz jednak oddaję ci twoją żonę. Weź ją i odejdź. ²⁰Faraon rozkazał swoim ludziom, aby odprawili Abrama wraz z żoną i wszystkim, co posiadał.

Rdz 13

13¹Abram opuścił Egipt i razem ze swoją żoną i z całym dobytkiem udał się w stronę Negebu. Szedł z nim również Lot.²Abram był bardzo bogaty: miał wiele bydła, srebra i złota. ³Zatrzymując się na postojach, wędrował z Negebu w stronę Betel, aż do miejsca, gdzie przedtem stał jego namiot – między Betel i Aj, ⁴do miejsca, gdzie poprzednio postawił ołtarz. Abram wezwał tam imienia Pana.⁵Lot, który szedł z Abramem, również miał wiele owiec, wołów i namiotów. ⁶Kraj ten nie mógł ich wszystkich utrzymać. Ich stada były zbyt liczne, by mogli pozostać razem. ⁷Wybuchnął też spór między pasterzami Abrama i Lota. W kraju tym mieszkali wówczas Kananejczycy i Peryzzyci. ⁸Abram powiedział do Lota: „Nie spierajmy się między sobą i nasi pasterze niech się nie spierają. Przecież jesteśmy braćmi. ⁹Czy cały ten kraj nie stoi przed tobą otworem? Odłącz się ode mnie. Jeśli pójdziesz na lewo, ja pójdę na prawo, jeśli ty pójdziesz na prawo, ja pójdę na lewo. ¹⁰Lot podniósł wzrok i ujrzał, że cała okolica Jordanu była dobrze nawodniona. Zanim Pan zniszczył Sodomę i Gomorę, była ona jak ogród Pana, jak ziemia Egiptu – aż do Soaru.¹¹Lot wybrał więc dla siebie okolicę Jordanu i udał się na Wschód. W ten sposób się rozdzielili. ¹²Abram osiadł w kraju Kanaan, Lot natomiast w okolicznych miastach i rozbił swoje namioty aż do Sodomy. ¹³Mieszkańcy Sodomy byli źli i bardzo grzeszyli przeciwko Panu.¹⁴Po oddzieleniu się Lota Pan powiedział do Abrama: „Podnieś oczy i popatrz z miejsca, na którym stoisz: na północ i południe, na wschód i na zachód.¹⁵Cały ten kraj, który widzisz, daję tobie i twemu potomstwu na wieki. ¹⁶Uczynię twoje potomstwo jak proch ziemi. Gdyby ktoś mógł zliczyć proch ziemi, będzie mógł zliczyć twoje potomstwo. ¹⁷Wstań i przejdź ten kraj wzdłuż i wszerz, gdyż daję go tobie. ¹⁸Abram zwinął namioty, przyszedł pod Hebron i zamieszkał pod dębem Mamre. W tym miejscu zbudował ołtarz dla Pana.

Rdz 14

14¹Za czasów Amrafela, króla Szinearu, Arioka, króla Ellasaru, Kedorlaomera, króla Elamu, i Tidala, króla Goim, ²wybuchła wojna z Berą, królem Sodomy, i z Birszą, królem Gomory, z Szinabem, królem Admy, z Szemeeberem, królem Seboim, i z królem miasta Beli, czyli Soaru. ³Wszyscy oni zgromadzili się w dolinie Siddim, gdzie dziś jest Morze Słone.

⁴Dwanaście lat byli oni poddanymi Kedorlaomera, w trzynastym roku jednak się zbuntowali. ⁵W czternastym roku przyszedł Kedorlaomer ze sprzymierzonymi z nim królami. Pobili Refaitów w Asztarot-Karnaim, Zuzytów pod Ham, Emitów na równinie Kiriataim, ⁶Chorytów pod górami Seiru, aż do El-Paran, które leży na skraju pustyni. ⁷Potem zawrócili i przyszli do En-Miszpat, co dziś nazywa się Kadesz. Spustoszyli cały obszar Amalekitów, a także Amorytów mieszkających w Chasason-Tamar.

⁸Wtedy wyszli królowie Sodomy, Gomory, Admy, Seboim i Beli, czyli Soaru, i stanęli w dolinie Siddim do walki ⁹z Kedorlaomerem, królem Elamu, Tidalem, królem Goim, z Amrafelem, królem Szinearu, Ariokiem, królem Ellasaru: czterech królów przeciwko pięciu. ¹⁰A Dolina Siddim była pełna dołów ze smołą. Gdy królowie Sodomy i Gomory musieli uciekać, wpadli do nich, a pozostali uciekli w góry.

¹¹Wtedy tamci zabrali cały majątek Sodomy i Gomory oraz wszelką żywność i odeszli. ¹²Uprowadzili też Lota wraz z jego majątkiem i odeszli. Mieszkał on bowiem w Sodomie.

¹³Jeden ze zbiegów przyszedł i oznajmił o tym Abramowi Hebrajczykowi, który mieszkał wtedy pod dębem Amoryty Mamrego, brata Eszkola i Anera. Byli oni sprzymierzeni z Abramem. ¹⁴Gdy Abram dowiedział się, że uprowadzono jego bratanka, zgromadził swoich trzystu osiemnastu służących, którzy byli wyszkoleni do walki. Potem wyruszył za napastnikami, ścigając ich aż do Dan. ¹⁵W nocy zaatakował ich wraz ze swoimi sługami i pobił. Potem ścigał ich aż do Choby, na północ od Damaszku. ¹⁶Odzyskał cały majątek, który zagrabili, i odbił swojego bratanka Lota wraz z jego majątkiem, a także jego żony i krewnych.

¹⁷Gdy Abram wracał po pobiciu Kedorlaomera i sprzymierzonych z nim królów, wyszedł mu na spotkanie król Sodomy. Było to w dolinie Szawe, czyli w dolinie Królewskiej. ¹⁸Melchizedek natomiast, król Szalemu, przyniósł chleb i wino. Był on kapłanem Boga Najwyższego.¹⁹Pobłogosławił on Abrama i powiedział: „Błogosławiony niech będzie Abram przez Boga Najwyższego, który stworzył niebo i ziemię.²⁰Błogosławiony niech będzie Bóg Najwyższy, który wydał twoich wrogów w twoje ręce. Abram dał mu dziesięcinę ze wszystkiego.

²¹A król Sodomy powiedział do Abrama: „Oddaj mi ludzi, a łup weź dla siebie. ²²Lecz Abram odparł: „Przysięgam na Pana, Boga Najwyższego, który stworzył niebo i ziemię.²³Nie wezmę ani nitki, ani rzemyka od sandała, ani czegokolwiek, co należy do ciebie, byś nie powiedział: «To ja wzbogaciłem Abrama». ²⁴Tylko to, co moi słudzy zjedli, i co Aner, Eszkol i Mamre, którzy poszli ze mną, wzięli jako łup, to mogą zatrzymać jako część im należną.

Rdz 15

15¹Po tych wydarzeniach Pan przemówił do Abrama w widzeniu: „Nie bój się, Abramie. Ja jestem twoim obrońcą. Twoja nagroda bardzo się pomnoży.²Abram odrzekł: „Panie Boże, co mi dasz? Przecież ja jestem bezdzietny, a cały mój majątek weźmie w spadku po mnie Damasceńczyk Eliezer.³I dodał: „Ponieważ nie dałeś mi potomka, mój sługa będzie dziedziczył po mnie”. ⁴Wtedy Pan powiedział do niego: „On nie będzie twoim spadkobiercą, lecz będzie nim ten, który od ciebie będzie pochodził.⁵Potem Bóg wyprowadził Abrama na zewnątrz i powiedział: „Spójrz na niebo i policz gwiazdy, jeśli będziesz mógł je policzyć. I rzekł mu: „Tak liczne będzie twoje potomstwo. ⁶Abram uwierzył Panu, który za to uznał go za sprawiedliwego.⁷Bóg powiedział: „Ja jestem Panem, który cię wyprowadził z Ur chaldejskiego, aby ci dać ten oto kraj w posiadanie.⁸Abram zapytał: „Panie Boże, po czym poznam, że go otrzymam?.⁹Odpowiedział mu: „Postaraj się dla Mnie o trzyletnią krowę, trzyletnią kozę i trzyletniego barana, a także synogarlicę i gołębicę. ¹⁰Abram wziął zwierzęta, przerąbał na pół i położył jedną część naprzeciwko drugiej. Ptaków nie rozcinał. ¹¹Do mięsa przyleciały drapieżne ptaki, lecz Abram je odpędzał. ¹²Gdy słońce zaszło, Abram głęboko zasnął. A oto opanował go lęk i wielka ciemność. ¹³Wtedy Bóg rzekł do Abrama: „Zapamiętaj, że twoi potomkowie będą przybyszami w ziemi, która nie będzie do nich należała. Będą tam służyć jako niewolnicy i będą uciskani przez czterysta lat. ¹⁴Lecz ja osądzę naród, któremu będą służyć, i wyjdą stamtąd z wielkim dobytkiem. ¹⁵Ty natomiast odejdziesz w pokoju do swych przodków i będziesz pochowany w późnej starości. ¹⁶Twoi potomkowie wrócą tutaj w czwartym pokoleniu, gdy niegodziwość Amorytów dojdzie do szczytu.

¹⁷Gdy słońce zaszło i zaległy ciemności, ukazał się dym jakby z pieca i ogień jakby pochodnia. Przeszły one między połowami zwierząt. ¹⁸W tym właśnie dniu Pan zawarł przymierze z Abramem w słowach: „Twojemu potomstwu daję ten kraj: od Rzeki Egipskiej do wielkiej rzeki Eufrat,¹⁹ziemię Kenitów, Kenizytów, Kadmonitów, ²⁰Chetytów, Peryzzytów, Refaitów,²¹Amorytów, Kananejczyków, Girgaszytów i Jebusytów.

Rdz 16

16¹Saraj, żona Abrama, nie urodziła mu dzieci. Miała ona służącą, Egipcjankę o imieniu Hagar. ²Saraj powiedziała więc Abramowi: „Oto Pan nie pozwolił mi urodzić. Idź więc do mojej służącej – może z niej będę miała dzieci?. Abram posłuchał rady Saraj.³W dziesięć lat po osiedleniu się Abrama w kraju Kanaan, Saraj, żona Abrama, wzięła Egipcjankę Hagar, swoją służącą, i dała ją za żonę swemu mężowi Abramowi. ⁴Poszedł więc on do Hagar, a ona poczęła. A gdy przekonała się, że jest w ciąży, lekceważyła swoją panią. ⁵Saraj rzekła więc do Abrama: „Z twojego powodu doznaję zniewagi. To ja dałam ci moją służącą za żonę. Ona jednak, widząc, że jest w ciąży, lekceważy mnie. Niech Pan rozsądzi między mną a tobą.⁶Abram jej odpowiedział: „Przecież twoja służąca jest w twoim ręku. Uczyń więc z nią to, co uważasz za słuszne. Saraj upokorzyła więc Hagar, tak że ona uciekła od niej.

⁷AniołPana znalazł ją w pobliżu źródła na pustyni, przy drodze wiodącej do Szur.⁸Zapytał ją: „Hagar, służebnico Saraj, skąd przyszłaś i dokąd idziesz?. Ona odpowiedziała: „Uciekłam od mojej pani, Saraj. ⁹Anioł Pana rzekł jej: „Wróć do swojej pani i poddaj się pod jej władzę.¹⁰Następnie anioł Pana oznajmił jej: „Rozmnożę twoje potomstwo tak bardzo, że nie będzie go można policzyć.

¹¹I mówił dalej:

„Oto jesteś w ciąży i urodzisz syna,

i nadasz mu imię Izmael,

gdyż Pan dostrzegł twoje upokorzenie.

¹²Będzie on jak dziki osioł.

Będzie walczył ze wszystkimi, a wszyscy z nim.

Będzie utrapieniem wszystkich swoich braci.

¹³Hagar nazwała Pana mówiącego do niej: „Ty jesteś Bogiem, który mnie widzi. Mówiła bowiem: „Mimo że ujrzałam Widzącego mnie, to jednak żyję.¹⁴Dlatego nazwano tę studnię studnią Lachaj-Roj. Znajduje się ona między Kadesz i Bered.

¹⁵Potem Hagar urodziła Abramowi syna. Abram dał synowi, którego mu urodziła Hagar, imię Izmael. ¹⁶Abram miał osiemdziesiąt sześć lat, gdy Hagar urodziła mu Izmaela.

Rdz 17

17¹Gdy Abram miał dziewięćdziesiąt dziewięć lat, ukazał mu się Pan i powiedział: „Ja jestem Bogiem Wszechmocnym. Żyj ze Mną w zażyłości i bądź bez skazy.²Chcę bowiem zawrzeć z tobą przymierze oraz dać ci niezmiernie liczne potomstwo. ³Wtedy Abram upadł na twarz, a Bóg mówił do niego: ⁴„Oto moje przymierze z tobą: będziesz ojcem wielu narodów. ⁵Odtąd nie będziesz się już nazywał Abram, lecz będziesz nosił imię Abraham, ponieważ ustanowię cię ojcem wielu narodów. ⁶Uczynię cię niezwykle płodnym, tak że dasz początek narodom i od ciebie będą pochodzić królowie. ⁷Zawrę też z tobą moje przymierze, a po tobie z twoim potomstwem. Będzie ono trwało z pokolenia na pokolenie, abym był twoim Bogiem, a po tobie – twojego potomstwa. ⁸Tobie i twojemu potomstwu dam kraj, w którym przebywasz – cały kraj Kanaan jako własność na wieki – i będę ich Bogiem.

⁹Potem Bóg rzekł do Abrahama: „Ty natomiast i wszystkie pokolenia po tobie zachowujcie moje przymierze. ¹⁰Takie będzie moje przymierze, którego ty i twoje potomstwo będziecie przestrzegać między Mną a wami: wszyscy wasi mężczyźni mają być obrzezani. ¹¹Będziecie obcinać napletek na znak przymierza między Mną a wami. ¹²Po wszystkie pokolenia każdy chłopiec w ósmym dniu życia będzie obrzezany. Dotyczy to urodzonego w twoim domu, nabytego za pieniądze, jak również każdego obcego, który nie jest twoim potomkiem. ¹³Sługa urodzony w twoim domu lub nabyty za pieniądze ma być obrzezany. Przymierze na waszym ciele ma być wiecznym przymierzem. ¹⁴Nieobrzezanego, czyli mężczyznę, któremu nie obcięto napletka, usuniecie spośród mojego ludu. Złamał on bowiem przymierze ze Mną.

¹⁵Następnie Bóg rzekł do Abrahama: „Twoja żona Saraj nie będzie się już nazywała Saraj, lecz będzie miała na imię Sara. ¹⁶Pobłogosławięs jej i sprawię, że urodzi ci syna. Będę jej błogosławił, tak że będzie matką narodów i od niej będą pochodzić królowie.

¹⁷Abraham upadł na twarz i roześmiał się. Pomyślał bowiem: „Czy stuletniemu człowiekowi może urodzić się syn? I czy dziewięćdziesięcioletnia Sara może urodzić?. ¹⁸Abraham rzekł więc do Boga: „Oby tylko Izmael cieszył się Twoją obecnością!. ¹⁹Lecz Bóg mu odpowiedział: „Ależ nie! Twoja żona Sara urodzi ci syna i dasz mu imię Izaak. Także z nim zawrę przymierze, które będzie wiecznym przymierzem obejmującym jego potomstwo. ²⁰A co do Izmaela – wysłucham cię. Pobłogosławię go i uczynię płodnym oraz dam mu bardzo liczne potomstwo. Będzie on ojcem dwunastu książąt i wyprowadzę z niego wielki naród. ²¹Moje przymierze zawrę jednak z Izaakiem, którego za rok o tej porze urodzi ci Sara.

²²Gdy Bóg skończył rozmowę z Abrahamem, wzniósł się ponad niego. ²³A Abraham tego samego dnia, gdy Bóg z nim rozmawiał, wziął swojego syna Izmaela, wszystkich zrodzonych w swoim domu oraz nabytych za pieniądze, czyli wszystkich mężczyzn ze swojego domu, i obrzezał ich napletki.

²⁴Abraham miał dziewięćdziesiąt dziewięć lat, gdy obrzezano mu napletek. ²⁵Izmael, jego syn, miał trzynaście lat, gdy obrzezano mu napletek. ²⁶W tym samym dniu obrzezano Abrahama i jego syna Izmaela. ²⁷Razem z Abrahamem obrzezano także wszystkich mężczyzn w domu: niewolników, którzy się u niego urodzili i których kupiono za pieniądze od innych narodów.

Rdz 18

18¹Pan ukazał się Abrahamowi pod dębami Mamre, gdy siedział on u wejścia do namiotu, w najcieplejszej porze dnia.²Abraham podniósł oczy i zobaczył naprzeciwko siebie trzech mężczyzn. Gdy ich ujrzał, pobiegł od wejścia do namiotu na ich spotkanie i skłonił się do ziemi. ³Po czym rzekł: „Panie, jeśli znalazłem u ciebie łaskę, nie omijaj, proszę, twojego sługi. ⁴Pozwól, by przyniesiono trochę wody, abyście mogli obmyć sobie nogi, a potem odpoczęli pod drzewami. ⁵Skoro przechodzicie obok waszego sługi, przyniosę też trochę chleba, abyście się posilili, nim wyruszycie dalej. Odrzekli mu: „Uczyń, jak powiedziałeś.

⁶Abraham pobiegł więc prędko do namiotu i powiedział Sarze: „Przygotuj szybko ciasto z trzech miar najlepszej mąki i upiecz podpłomyki. ⁷Następnie sam pobiegł do bydła, wybrał tłuste i piękne cielę i kazał słudze, aby je szybko przyrządził. ⁸Potem wziął twaróg, mleko i przyrządzone cielę i położył je przed nimi. A gdy oni jedli, on stał pod drzewem.

⁹Wtedy zapytali go: „Gdzie jest twoja żona Sara?. Odpowiedział: „Jest w namiocie. ¹⁰Rzekł mu jeden z nich: „O tej porze za rok znowu przyjdę do ciebie, a wówczas twoja żona Sara będzie miała syna. Sara zaś stała przy wejściu do namiotu, tuż za Abrahamem, i przysłuchiwała się rozmowie. ¹¹Abraham i Sara byli bardzo starzy. Sara nie miewała już miesiączki. ¹²Dlatego zaśmiała się do siebie i rzekła: „Teraz, gdy przekwitłam i mój pan jest starcem, miałabym doznawać rozkoszy?. ¹³Pan rzekł więc do Abrahama: „Dlaczego Sara śmieje się, mówiąc: «Czy rzeczywiście będę mogła urodzić, gdy się zestarzałam?».¹⁴Czy dla Pana jest coś niemożliwego? Za rok o tej porze powrócę do ciebie, a Sara będzie miała syna.¹⁵Sara przestraszyła się i wyparła się: „Nie śmiałam się. On jednak powiedział: „Przeciwnie, śmiałaś się.

¹⁶Mężczyźni wstali i skierowali się ku Sodomie. Abraham szedł z nimi, aby ich odprowadzić. ¹⁷Wtedy Pan rzekł: „Czy miałbym ukryć przed Abrahamem to, co zamierzam uczynić?¹⁸On przecież ma się stać licznym i potężnym narodem, a przez niego otrzymają błogosławieństwo wszystkie narody ziemi. ¹⁹Wybrałem go bowiem, aby nakazywał swoim potomkom i całemu swojemu domowi trzymać się drogi wytyczonej przez Pana oraz przestrzegać sprawiedliwości i prawa, tak by Pan mógł wypełnić względem Abrahama wszystko, co mu zapowiedział.

²⁰Potem Pan rzekł: „Zarzut przeciw Sodomie i Gomorze jest niezwykle poważny, bo ich przestępstwa są bardzo ciężkie.²¹Zejdę więc i zobaczę, czy rzeczywiście postępują tak, jak głosi oskarżenie, które do Mnie doszło. Chcę się tego dowiedzieć.

²²Wtedy owi ludzie odeszli stamtąd i udali się ku Sodomie, Abraham zaś stał wciąż przed Panem.²³Następnie zbliżył się do Niego i prosił: „Czyżbyś chciał wytracić sprawiedliwych razem z przestępcami? ²⁴Może w tym mieście jest pięćdziesięciu sprawiedliwych? Czy także je zniszczysz i nie przebaczysz mu ze względu na tych pięćdziesięciu sprawiedliwych, którzy się w nim znajdują? ²⁵O, nie czyń tego, by zginęli sprawiedliwi razem z przestępcami! Nie czyń tego! Czy Sędzia całego świata mógłby rozsądzić niesprawiedliwie?. ²⁶Pan odrzekł: „Jeśli znajdę w Sodomie pięćdziesięciu sprawiedliwych, ze względu na nich przebaczę całemu miastu.²⁷Abraham mówił dalej: „Odważę się jeszcze mówić do mego Pana, choć jestem prochem i pyłem. ²⁸Gdyby wśród tych pięćdziesięciu sprawiedliwych brakło pięciu, czy z powodu braku pięciu zniszczysz całe miasto?. Odrzekł Bóg: „Nie zniszczę, jeśli znajdę tam czterdziestu pięciu. ²⁹A Abraham prosił Go nadal: „A gdyby znalazło się tam czterdziestu?. Odrzekł Bóg: „Nie zniszczę przez wzgląd na tych czterdziestu. ³⁰Mówił znów Abraham: „Niech się nie gniewa mój Pan, że powiem: Może znalazłoby się tam trzydziestu?. Odrzekł Bóg: „Nie zniszczę, jeśli znajdę tam trzydziestu.³¹A na to Abraham: „Jeszcze odważę się zapytać Pana: Może znalazłoby się tam dwudziestu?. Odrzekł Bóg: „Nie zniszczę ze względu na tych dwudziestu. ³²Mówił znów Abraham: „Niech się nie gniewa mój Pan, że jeszcze tylko raz zapytam: Może znalazłoby się tam dziesięciu?. Odrzekł Bóg: „Nie zniszczę ze względu na tych dziesięciu”. ³³Gdy Pan skończył rozmawiać z Abrahamem, odszedł. Abraham zaś wrócił do siebie.

Rdz 19

19¹Pod wieczór przyszli do Sodomy dwaj aniołowie. Lot siedział wtedy w bramie miasta. Gdy ich zobaczył, wyszedł im naprzeciw i oddał im głęboki pokłon. ²Potem rzekł: „Zechciejcie, panowie, zajść do domu waszego sługi. Przenocujcie i obmyjcie sobie nogi, rano natomiast udacie się w drogę. Oni jednak odpowiedzieli: „Nie. Przenocujemy na zewnątrz. ³Gdy bardzo ich nakłaniał, zgodzili się i weszli do jego domu. Wtedy przygotował im wieczerzę i polecił upiec przaśne chleby, którymi się posilili.

⁴Zanim się położyli, mieszkańcy miasta Sodomy, młodzi i starzy, wszyscy bez wyjątku, otoczyli dom. ⁵Zawołali oni Lota i zapytali: „Gdzie są ci mężczyźni, którzy przyszli do ciebie w nocy? Wyprowadź ich do nas, abyśmy się nimi zabawili. ⁶Lot wyszedł do nich, stanął przed wejściem i zamknął za sobą drzwi. ⁷Rzekł do nich: „Bracia moi, proszę was, nie popełniajcie tego występku! ⁸Mam dwie córki, które jeszcze nie współżyły z mężczyzną. Pozwólcie, że wyprowadzę je do was. Możecie zrobić z nimi, co się wam podoba. Lecz tym mężczyznom nie czyńcie nic złego, dlatego że schronili się pod moim dachem. ⁹Oni jednak odpowiedzieli: „Odsuń się!. I mówili: „Przyszedł tu jako cudzoziemiec i chce nami rządzić. Z tobą możemy postąpić jeszcze gorzej niż z nimi. Gwałtownie odepchnęli Lota i rzucili się do drzwi, aby je wyważyć. ¹⁰Wtedy ci dwaj mężczyźni wysunęli ręce, wciągnęli Lota do wnętrza domu i zamknęli drzwi. ¹¹Mężczyzn zaś, którzy byli przed wejściem do domu, młodych i starych, porazili ślepotą, tak że na próżno szukali drzwi.

¹²Potem ci dwaj mężczyźni rzekli do Lota: „Jeśli masz w mieście zięcia, synów i córki lub kogokolwiek innego, wyprowadź ich z tego miejsca. ¹³Mamy bowiem zniszczyć to miejsce, ponieważ poważne oskarżenie przeciwko niemu doszło do Pana. I Pan wysłał nas, abyśmy je zniszczyli.

¹⁴Lot wyszedł więc, aby oznajmić to swoim zięciom, którzy mieli poślubić jego córki. Mówił: „Zbierzcie się i wyjdźcie z tego miejsca, gdyż Pan ma zniszczyć miasto. Ale jego zięciowie wzięli to za żart.

¹⁵Gdy już zaczynało świtać, aniołowie ponaglali Lota, mówiąc: „Wstań i zabierz stąd swoją żonę oraz twoje dwie córki, które tu są, abyście nie zginęli z powodu winy tego miasta. ¹⁶A gdy on zwlekał, chwycili go za rękę, a także jego żonę i dwie córki – Pan bowiem ulitował się nad nim – zabrali go i wyprowadzili poza miasto. ¹⁷A gdy już wyprowadzili ich z miasta, rzekli: „Uciekaj, abyś ocalił swoje życie! Nie oglądaj się za siebie i nie zatrzymuj się nigdzie w tej okolicy. Uciekaj w góry, abyś nie zginął.

¹⁸Lot im odrzekł: „O nie, Panie! ¹⁹Okazałeś twojemu słudze łaskę i obdarzyłeś mnie wielką twą dobrocią, ratując mi życie. Ale zanim zdołam uciec w góry, dosięgnie mnie nieszczęście i zginę. ²⁰Tu w pobliżu jest miasto, do którego dałbym radę uciec. Choć jest ono niewielkie, pozwól, że się w nim schronię. Jest ono małe – prawda? W ten sposób ocalę moje życie. ²¹Odrzekł mu: „Przychylam się i do twojej prośby. Nie zniszczę więc miasta, o którym mówisz. ²²Szybko się w nim schroń, gdyż nic nie mogę uczynić, zanim do niego nie wejdziesz. Dlatego dano temu miastu nazwę Soar.

²³Gdy nad ziemią wzeszło słońce, Lot przyszedł do Soaru. ²⁴Wtedy Pan spuścił z nieba na Sodomę i Gomorę deszcz siarki i ognia.²⁵W ten sposób zniszczył te miasta i całą okolicę, jak również wszystkich mieszkańców tych miast i roślinność. ²⁶Żona Lota obejrzała się do tyłu i stała się słupem soli.

²⁷Abraham wstał rano i udał się na miejsce, gdzie przedtem stał przed Panem.²⁸Gdy spojrzał na Sodomę, Gomorę i na całą okoliczną krainę, zobaczył, że nad ziemią unosi się dym jak z pieca, w którym wytapia się metal. ²⁹Chociaż Bóg zniszczył okoliczne miasta, pamiętał jednak o Abrahamie i ocalił Lota od zagłady, jaką zesłał na miasta, w których on przedtem mieszkał.

³⁰Lot opuścił Soar i osiadł w górach ze swoimi dwiema córkami, bał się bowiem mieszkać w Soarze. Zamieszkał wraz z nimi w jaskini. ³¹Pewnego razu starsza córka powiedziała do młodszej: „Nasz ojciec jest stary, a nie ma w tym kraju mężczyzny, który mógłby przyjść do nas według ogólnego zwyczaju. ³²Chodź, upoimy winem naszego ojca, a potem się z nim położymy. W ten sposób zapewnimy sobie potomstwo dzięki naszemu ojcu. ³³W nocy więc upoiły winem swojego ojca i starsza przyszła i położyła się przy swoim ojcu, a on nie wiedział, kiedy się położyła i kiedy wstała.

³⁴Następnego dnia starsza rzekła do młodszej: „Wczoraj ja spałam z ojcem. Upójmy go winem również tej nocy, a wtedy ty pójdziesz i będziesz z nim spała. W ten sposób zapewnimy sobie potomstwo dzięki naszemu ojcu.

³⁵Także tej nocy upoiły więc swojego ojca winem. Wtedy przyszła młodsza i spała z nim, a on nie wiedział, kiedy się położyła i kiedy wstała. ³⁶W ten sposób obie córki Lota zaszły w ciążę ze swoim ojcem.

³⁷Gdy starsza urodziła syna, dała mu imię Moab. Jest on praojcem dzisiejszych Moabitów. ³⁸Młodsza również urodziła syna i dała mu imię Ben-Ammi. Jest on praojcem dzisiejszych Ammonitów.

Rdz 20

20¹Abraham wyruszył stamtąd do Negebu i osiedlił się między Kadesz a Szur. Potem jako przybysz przebywał w Gerarze. ²Pewnego razu powiedział o swojej żonie Sarze: „Ona jest moją siostrą. Abimelek, król Geraru, wysłał więc ludzi i zabrał Sarę. ³W nocy przyszedł Bóg do Abimeleka i we śnie rzekł mu: „Umrzesz z powodu kobiety, którą wziąłeś, gdyż ona jest mężatką. ⁴Abimelek jednak jej nie tknął. Rzekł więc: „Panie, czy także sprawiedliwego zabijesz? ⁵Czy on mi nie mówił: «Ona jest moją siostrą» i czy ona również nie mówiła: «On jest moim bratem?». Uczyniłem to szczerym sercem i czystymi rękami.

⁶A Bóg odrzekł mu we śnie: „Ja wiem, że uczyniłeś to w szczerości serca. Dlatego sam cię powstrzymałem od występku przeciwko Mnie i nie dopuściłem, abyś ją dotknął. ⁷Lecz teraz zwróć żonę temu człowiekowi, ponieważ on jest prorokiem. Będzie się modlił za ciebie, abyś pozostał przy życiu. Jeśli jednak jej nie zwrócisz, wiedz, że ty i wszyscy twoi bliscy na pewno umrzecie.

⁸Abimelek wstał o świcie, zwołał wszystkie swoje sługi i opowiedział im o tym wszystkim. A oni bardzo się przestraszyli. ⁹Zawołał też Abrahama i rzekł mu: „Dlaczego tak z nami postąpiłeś? Czym wykroczyłem przeciwko tobie, że sprowadziłeś na mnie i na moje królestwo tak wielki grzech? Postąpiłeś ze mną tak, jak nie godzi się postępować. ¹⁰Abimelek zapytał jeszcze Abrahama: „Co chciałeś osiągnąć, postępując w ten sposób?. ¹¹Abraham odrzekł: „Myślałem: nie ma tu bojaźni Bożej, dlatego zabiją mnie z powodu mojej żony.¹²Zresztą ona naprawdę jest moją siostrą. Jest bowiem córką mojego ojca, lecz z innej matki. Mimo to została moją żoną. ¹³Gdy więc Bóg kazał mi wyruszyć w drogę z domu mojego ojca, prosiłem ją: Wyświadcz mi tę przysługę w każdym miejscu, do którego przyjdziemy, i mów, że jestem twoim bratem.

¹⁴Abimelek dał więc Abrahamowi owce i bydło oraz sługi i służące i odesłał mu jego żonę Sarę. ¹⁵I rzekł Abimelek: „Oto mój kraj stoi przed tobą. Zamieszkaj, gdzie ci się podoba. ¹⁶A do Sary rzekł: „Twemu bratu daję tysiąc sztuk srebra. Ma to być dla ciebie dowód, wobec wszystkich twoich bliskich, że jesteś niewinna.

¹⁷Abraham modlił się do Boga i Bóg uzdrowił Abimeleka, a także jego żonę i niewolnice, aby mogły rodzić. ¹⁸Pan bowiem sprawił, że z powodu Sary, żony Abrahama, wszystkie kobiety na dworze Abimeleka stały się niepłodne.

Rdz 21

21¹Zgodnie z zapowiedzią Pan zatroszczył się o Sarę i wypełnił swoją obietnicę.²Sara więc poczęła i w tym czasie, który Bóg wyznaczył, urodziła staremu Abrahamowi syna. ³Abraham dał swojemu synowi, którego mu urodziła Sara, imię Izaak ⁴i gdy miał on osiem dni, obrzezał Izaaka, zgodnie z tym, jak mu polecił Bóg.

⁵Abraham miał sto lat, gdy urodził mu się Izaak. ⁶A Sara mówiła: „Bóg dał mi powód do śmiechu! Ktokolwiek o tym usłyszy, będzie się śmiał ze mną. ⁷Mówiła jeszcze: „Kto by się ośmielił rzec Abrahamowi, że Sara będzie karmiła piersią dzieci? A jednak urodziłam syna mimo starości męża.

⁸Dziecko rosło i zostało odstawione od piersi. W dniu, w którym Izaak został odstawiony od piersi, Abraham urządził wielką ucztę. ⁹Sara spostrzegła kiedyś, że syn Egipcjanki Hagar, którego ta urodziła Abrahamowi, wyśmiewa się z jej syna. ¹⁰Rzekła więc do Abrahama: „Wypędź tę niewolnicę i jej syna, bo nie będzie dziedziczyć syn tej niewolnicy z moim synem Izaakiem. ¹¹Słowa te wydały się Abrahamowi bardzo złe. Odnosiły się bowiem do jego syna. ¹²Wtedy Bóg powiedział do Abrahama: „Nie uważaj za złe tego, co o tym chłopcu i jego matce powiedziała do ciebie Sara. Posłuchaj jej głosu, gdyż za twoje potomstwo będzie uznane potomstwo Izaaka. ¹³Syna tej niewolnicy również uczynię wielkim narodem, bo jest on twoim potomkiem.

¹⁴Abraham wstał więc wcześnie, wziął chleb i skórzany worek z wodą i dał Hagar. Włożył jej na plecy dziecko, a następnie ją odesłał. Ona poszła i błąkała się po pustyni Beer-Szeby. ¹⁵Gdy skończyła się woda w skórzanym worku, położyła swoje dziecko pod jednym z krzewów. ¹⁶Potem odeszła i usiadła w pobliżu, w odległości strzału z łuku. Myślała bowiem: „Nie chcę patrzeć na śmierć mojego dziecka. Usiadła więc niedaleko i zaczęła głośno płakać.

¹⁷Wtedy Bóg usłyszał płacz chłopca. Anioł Boży zawołał więc z nieba do Hagar: „Co ci jest, Hagar? Nie bój się, bo Bóg usłyszał płacz chłopca, który tam leży. ¹⁸Wstań, podnieś chłopca i weź go za rękę, bo uczynię go wielkim narodem. ¹⁹Gdy Bóg otworzył jej oczy, ujrzała studnię. Podeszła, napełniła skórzany worek wodą i dała chłopcu pić.

²⁰Bóg był z tym chłopcem. Gdy dorósł, mieszkał na pustyni i stał się łucznikiem. ²¹Mieszkał on na pustyni Paran. A jego matka sprowadziła mu z Egiptu żonę.

²²W tym czasie Abimelek wraz z dowódcą swego wojska, Pikolem, powiedział do Abrahama: „Bóg jest z tobą we wszystkim, co czynisz! ²³Teraz więc przysięgnij mi tu na Boga, że ani wobec mnie, ani wobec całego mojego potomstwa nie postąpisz zdradliwie. Tak jak ja darzyłem cię życzliwością, tak i ty będziesz darzył życzliwością mnie i kraj, w którym jesteś gościem.

²⁴Abraham odpowiedział: „Przysięgam!. ²⁵Zrobił jednak Abimelekowi wymówkę z powodu studni z wodą, którą przywłaszczyli sobie słudzy Abimeleka. ²⁶Abimelek wyjaśnił: „Nie wiem, kto to zrobił. Nie powiadomiłeś mnie o tym, a ja do dzisiaj nic na ten temat nie słyszałem.

²⁷Abraham wziął więc owce i bydło i dał je Abimelekowi. Tak obaj zawarli przymierze. ²⁸Gdy Abraham wydzielił z trzody siedem jagniąt, ²⁹Abimelek go zapytał: „Co znaczy te siedem jagniąt, które wydzieliłeś?. ³⁰Abraham tak to wyjaśnił: „Te siedem jagniąt weźmiesz ode mnie, aby służyły mi jako dowód, że to ja wykopałem tę studnię. ³¹Dlatego nazwano to miejsce Beer-Szeba, bo tam obaj sobie przysięgli.

³²Po zawarciu przymierza w Beer-Szebies Abimelek wraz z dowódcą wojska Pikolem wyruszył i wrócił do kraju Filistynów. ³³Abraham zasadził w Beer-Szebie tamaryszek. Tam też wzywał imienia Pana, Boga Wiecznego.³⁴I długi czas gościł Abraham w kraju Filistynów.

Rdz 22

22¹Po tych wydarzeniach Bóg wystawił Abrahama na próbę. Zawołał: „Abrahamie!. On odpowiedział: „Oto jestem. ²Wtedy Bóg rzekł: „Idź do kraju Moria razem z twoim jedynym synem Izaakiem. Tam złożysz go na ofiarę na jednym z pagórków, który ci wskażę.

³Nazajutrz Abraham wstał wcześnie, osiodłał swojego osła, wziął ze sobą dwóch służących i swojego syna Izaaka. Narąbał drewna do spalenia ofiary, a następnie poszedł w kierunku miejsca, o którym mówił Bóg. ⁴W trzecim dniu Abraham podniósł oczy i z daleka dostrzegł to miejsce. ⁵Wtedy powiedział do swoich sług: „Zostańcie tu z osłem, a ja i chłopiec pójdziemy tam, oddamy pokłon i wrócimy do was.⁶Wziął więc Abraham drewno do spalenia ofiary i włożył je na swojego syna Izaaka. Wziął też do ręki ogień i nóż, po czym obaj ruszyli.

⁷W pewnej chwili Izaak rzekł do swojego ojca Abrahama: „Mój Ojcze. „Jestem, mój synu” – odpowiedział Abraham. Syn zapytał: „Oto ogień i drewno, ale gdzie jest jagnię na całopalną ofiarę?.⁸Abraham odrzekł: „Mój synu, Bóg znajdzie sobie jagnię na całopalną ofiarę. I szli dalej razem.

⁹Wreszcie przyszli na miejsce wskazane przez Boga. Abraham zbudował tam ołtarz, ułożył na nim drewno, związał swojego syna Izaaka i położył go na tym drewnie na ołtarzu. ¹⁰Potem wyciągnął rękę i wziął nóż, aby zabić swojego syna. ¹¹Wtedy aniołPana zawołał na niego z nieba: „Abrahamie, Abrahamie!. A on na to: „Oto jestem.¹²Anioł mówił dalej: „Nie podnoś ręki na tego chłopca i nie czyń mu nic złego. Teraz wiem, że boisz się Boga, gdyż nie odmówiłeś mi swojego jedynego syna.

¹³Potem Abraham rozejrzał się i dostrzegł barana zaplątanego rogami w zaroślach. Poszedł więc, wziął tego barana i złożył go na całopalną ofiarę zamiast swojego syna. ¹⁴I dał temu miejscu nazwę „Pan widzi. Dlatego do dziś się mówi: „Pan ukazuje się na wzgórzu.

¹⁵Potem anioł Pana ponownie zawołał z nieba do Abrahama:¹⁶„Przysięgam na samego siebie, wyroczniaPana. Ponieważ to uczyniłeś i nie oszczędziłeś swojego jedynego syna,¹⁷będę cię obficie błogosławił i rozmnożę niezmiernie twoje potomstwo, jak gwiazdy na niebie i jak piasek na brzegu morza. Twoje potomstwo zdobędzie twierdze swoich wrogów. ¹⁸Dlatego że posłuchałeś mojego głosu, wszystkie narody ziemi będą życzyły sobie takiego błogosławieństwa, jakie stanie się udziałem twojego potomstwa.

¹⁹Potem Abraham wrócił do swoich sług i wspólnie udali się do Beer-Szeby. Tam właśnie Abraham zamieszkał.

²⁰Po tych wydarzeniach doniesiono Abrahamowi: „Milka również urodziła dzieci twojemu bratu Nachorowi: ²¹pierworodnego Usa, Buza i jego brata Kemuela, przodka Aramejczyków, ²²Keseda, Chazo, Pildasza, Jedlafa i Betuela. ²³Betuelowi zaś urodziła się Rebeka. Milka urodziła Nachorowi, bratu Abrahama, tych ośmiu synów. ²⁴Inna żona Nachora, Reuma, urodziła Tebacha, Gachama, Tachasza i Maakę.

Rdz 23

23¹Sara przeżyła sto dwadzieścia siedem lat. ²Zmarła w Kiriat-Arba, czyli w Hebronie, w kraju Kanaans. Wtedy Abraham zaczął obchodzić żałobę po Sarze i ją opłakiwać.

³Następnie odszedł od swojej zmarłej, aby rozmawiać z Chetytami. Mówił do nich: ⁴„Jestem wśród was przybyszem i wędrowcem. Dajcie mi na własność jeden z waszych grobów, abym mógł pogrzebać moją zmarłą. ⁵Chetyci odpowiedzieli Abrahamowi: ⁶„Posłuchaj nas, panie! Jesteś wśród nas jak książę Boga. Pochowaj swoją zmarłą w najpiękniejszym z naszych grobów. Nikt spośród nas nie odmówi ci swojego grobu do pochowania twojej zmarłej. ⁷Abraham podniósł się, pokłonił się do ziemi przed ludem tego kraju, czyli Chetytami, ⁸i mówił do nich: „Jeśli zgadzacie się, bym pochował wśród was moją zmarłą, to wysłuchajcie mojej prośby: Wstawcie się za mną u Efrona, syna Sochara. ⁹Niech odda mi grotę Makpela, która jest jego własnością i znajduje się na krańcu jego pola. Niech mi ją odda za odpowiednią sumę, abym miał wśród was grób na własność.

¹⁰Wśród zebranych był Efron Chetyta. Odpowiedział więc Abrahamowi w obecności swoich rodaków i tych, którzy przychodzili do bramy miasta: ¹¹„Nie, panie mój, posłuchaj mnie. Ja daję ci to pole, a także grotę, która jest na nim. Daję ci ją w obecności mego ludu na grób dla twojej zmarłej. ¹²Abraham skłonił się do ziemi przed ludem tego kraju ¹³i powiedział do Efrona wobec zebranych: „Raczej ty mnie wysłuchaj! Daję pieniądze za to pole, weź je ode mnie. Wtedy będę mógł tam pochować moją zmarłą. ¹⁴Efron odpowiedział Abrahamowi: ¹⁵„Posłuchaj, mój panie! Ta ziemia warta jest czterysta syklów srebra – cóż to znaczy dla nas? Pochowaj swoją zmarłą. ¹⁶Abraham wysłuchał Efrona i wypłacił mu sumę, której zażądał w obecności Chetytów: czterysta syklów srebra, według ówczesnej wartości.

¹⁷W ten sposób pole Efrona w pobliżu Mamre, czyli pole wraz ze znajdującą się na nim grotą Makpela, a także wszystkie drzewa wokół jego granicy ¹⁸przeszły na własność Abrahama. Świadkami tego byli Chetyci i wszyscy przychodzący do bramy miasta.

¹⁹Potem Abraham pochował swoją żonę Sarę w grocie na polu Makpela pod Mamre, czyli Hebronem, w kraju Kanaan. ²⁰Pole więc i znajdująca się na nim grota, należące do Chetytów, stały się własnością Abrahama jako miejsce rodzinnego grobowca.

Rdz 24

24¹Abraham zestarzał się i osiągnął sędziwy wiek, a Pan błogosławił mu we wszystkim.²Pewnego razu Abraham rzekł do swojego najstarszego sługi, zarządzającego całym jego majątkiem: „Włóż mi swoją rękę między nogi ³i przysięgnij mi na Pana, Boga nieba i ziemi, że nie wybierzesz mojemu synowi żony spośród kobiet Kanaanu, w którym mieszkam.⁴Udasz się natomiast do mojego rodzinnego kraju i tam wybierzesz żonę dla Izaaka. ⁵Sługa mu odrzekł: „A jeśli ta kobieta nie zechce pójść ze mną do tego kraju, czy wtedy mam zaprowadzić twojego syna do kraju, z którego wyszedłeś?. ⁶Abraham mu odpowiedział: „Strzeż się tego, byś miał tam zaprowadzić mojego syna! ⁷Pan, Bóg nieba, który wyprowadził mnie z domu mego ojca i z mojej rodzinnej ziemi, który mówił do mnie i przysiągł mi: «Twojemu potomstwu oddaję ten kraj», pośle przed tobą swojego anioła, abyś znalazł tam żonę dla mojego syna.⁸A gdyby ta kobieta nie chciała z tobą pójść, będziesz zwolniony z tej przysięgi. Tylko nie prowadź tam mojego syna. ⁹Sługa ów włożył więc rękę między nogi swego pana Abrahama i przysiągł mu zgodnie z jego wolą.

¹⁰Potem wziął dziesięć wielbłądów, a także kosztowności swojego pana i udał się w drogę do Aram Nacharaim, czyli do miasta Nachora.

¹¹Tam rozsiodłał wielbłądy przy studni poza miastem. Było to wieczorem, gdy wychodzono czerpać wodę. ¹²I zaczął się modlić: „Panie, Boże mojego pana Abrahama, daj mi pomyślne spotkanie i okaż łaskę mojemu panu Abrahamowi.¹³Oto stoję teraz przy źródle, a córki mieszkańców tego miasta wychodzą czerpać wodę. ¹⁴Niech dziewczyna, której powiem: Przechyl dzban, abym mógł się napić, odpowie: «Napij się i napoję także twoje wielbłądy». Niech ona będzie tą, którą przeznaczyłeś dla twojego sługi Izaaka. Niech po tym poznam, że okazałeś łaskę mojemu panu.

¹⁵Jeszcze nie skończył się modlić, gdy z dzbanem na ramieniu przyszła Rebeka, córka Betuela, który był synem Milki, ona natomiast była żoną Nachora, brata Abrahama. ¹⁶Była to bardzo piękna dziewczyna, dziewica, z którą nie współżył jeszcze żaden mężczyzna. Zeszła do źródła, napełniła dzban wodą i zamierzała odejść. ¹⁷Wtedy ów sługa wybiegł jej na spotkanie, mówiąc: „Pozwól mi się napić trochę wody z twojego dzbana. ¹⁸Ona odrzekła: „Pij, panie mój. Szybko pochyliła swój dzban i dała mu pić. ¹⁹Gdy się napił, powiedziała: „Naczerpię wody także dla twoich wielbłądów, aby piły według potrzeby. ²⁰Wylała więc szybko wodę z dzbana do koryta, pobiegła znów do studni, aby naczerpać wody. Czerpała tak dla wszystkich jego wielbłądów. ²¹Mężczyzna przypatrywał się jej w milczeniu, aby się upewnić, czy Pan poszczęści jego podróży, czy nie.

²²Gdy tylko wielbłądy przestały pić, wyjął złoty kolczyk ważący pół sykla, a na jej ręce włożył dwie złote bransolety ważące dziesięć syklów. ²³Następnie zapytał: „Czyją jesteś córką?. I dodał: „Powiedz mi, czy w domu twojego ojca byłoby dla nas miejsce na nocleg?. ²⁴Ona mu odpowiedziała: „Jestem córką Betuela, syna Milki, którego ona urodziła Nachorowi. ²⁵Jest u nas dużo słomy i paszy, jak również miejsca na nocleg.

²⁶Wtedy ów człowiek uklęknął, oddał Panu głęboki pokłon²⁷i mówił: „Niech będzie błogosławionyPan, Bóg mojego pana Abrahama, bo nie odmówił mojemu panu swojej łaski i wierności. Prowadził mnie bowiem w drodze do domu krewnych mojego pana.

²⁸Tymczasem dziewczyna pobiegła i w domu swojej matki opowiedziała o tym, co się stało. ²⁹Rebeka miała brata imieniem Laban. Pobiegł on do tego człowieka za miasto, do źródła. ³⁰Gdy zobaczył kolczyk i bransolety na rękach swojej siostry i usłyszał słowa Rebeki: „Tak mi mówił ten człowiek”, podszedł do mężczyzny, który stał z wielbłądami u źródła, ³¹i rzekł: „Chodź, błogosławiony przez Pana. Dlaczego tu stoisz? Przygotowałem już dla ciebie dom i miejsce dla wielbłądów.

³²Wszedł więc ów człowiek do domu i rozsiodłano wielbłądy. Następnie dano słomę i paszę wielbłądom, a przybyszowi i jego towarzyszom wodę do umycia nóg. ³³A gdy postawiono przed nim jedzenie, rzekł: „Nie będę jadł, dopóki nie przedstawię swojej sprawy. Odpowiedzieli: „Mów. ³⁴A on oświadczył: „Jestem sługą Abrahama. ³⁵Pan stale błogosławił mojemu panu, dlatego ma wszystkiego pod dostatkiem: dał mu owce i woły, srebro i złoto, sługi i służące, wielbłądy i osły.³⁶Żona mojego pana, Sara, urodziła mu w starości syna. Jemu właśnie oddał on cały swój majątek. ³⁷Pan mój kazał mi przysiąc i powiedział: «Nie wybierzesz dla mojego syna żony spośród kobiet kananejskich, w których kraju mieszkam. ³⁸Pójdziesz natomiast do mojego rodzinnego domu, do moich krewnych, aby tam wybrać żonę dla mojego syna». ³⁹Odpowiedziałem mojemu panu: A jeśli ta kobieta nie zechce pójść ze mną? ⁴⁰Powiedział mi: «Pan, z którym żyję w zażyłości, wyśle z tobą swojego anioła, sprawi, że ci się poszczęści i wybierzesz mojemu synowi żonę w moim rodzinnym domu, spośród moich krewnych.⁴¹Będziesz jednak zwolniony z przysięgi, jeśli przyjdziesz do moich krewnych, a oni ci jej nie dadzą. Wówczas będziesz wolny od przysięgi». ⁴²Dziś właśnie przyszedłem do tego źródła. I modliłem się: Panie, Boże mojego pana Abrahama, obyś zechciał poszczęścić podróży, którą odbywam.⁴³Oto stoję tu, przy źródle. Spraw, aby dziewczyna, która przyjdzie czerpać wodę i do której powiem, aby dała mi się trochę napić ze swojego dzbana, ⁴⁴i która odpowie mi, że da pić zarówno mnie, jak i naczerpie dla moich wielbłądów, była tą, którą Pan wybrał dla syna mojego pana.⁴⁵Zanim skończyłem tę żarliwą modlitwę, przyszła Rebeka z dzbanem na ramieniu. Zeszła do źródła i naczerpała wody. Powiedziałem więc do niej: Proszę, daj mi się napić. ⁴⁶A ona szybko nachyliła swój dzban i powiedziała: «Pij, a potem napoję twoje wielbłądy». Napiłem się więc, a potem napoiła wielbłądy. ⁴⁷Następnie zapytałem ją: Czyją jesteś córką? A ona odrzekła: «Jestem córką Betuela, syna Nachora, którego mu urodziła Milka». Wtedy włożyłem kolczyk w jej nozdrza i bransolety na jej ręce. ⁴⁸Potem uklęknąłem, oddałem pokłon Panu i błogosławiłem Pana, Boga mojego pana Abrahama za to, że prowadził mnie właściwą drogą, abym mógł dla jego syna wziąć za żonę córkę jego brata.⁴⁹Teraz więc, jeśli zamierzacie okazać mojemu panu prawdziwą życzliwość, to mi powiedzcie. A jeśli nie, to też mi powiedzcie, a wtedy udam się gdzie indziej.

⁵⁰Laban i Betuel odpowiedzieli: „Skoro od Pana wyszło to wszystko, to nie my mamy tu głos decydujący.⁵¹Oto przed tobą jest Rebeka: niech idzie z tobą i będzie żoną syna twojego pana, jak to Pan zdecydował.⁵²Gdy sługa Abrahama usłyszał te słowa, oddał głęboki pokłon Panu.⁵³Następnie wyjął srebrne i złote naczynia, a także szaty i dał je Rebece. Bratu zaś i jej matce wręczył kosztowności. ⁵⁴A gdy się posilili i napili wraz z towarzyszami, udali się na spoczynek. O świcie wstali, a sługa Abrahama powiedział: „Odprawcie mnie do mego pana. ⁵⁵Brat i matka Rebeki rzekli: „Niech dziewczyna zostanie z nami chociaż dziesięć dni, a potem może odjechać. ⁵⁶Na to sługa: „Nie zatrzymujcie mnie, skoro Pan poszczęścił mojej podróży. Odprawcie mnie, abym mógł udać się do mojego pana.⁵⁷Odpowiedzieli: „Zawołajmy dziewczynę i ją spytajmy.

⁵⁸Zawołali więc Rebekę i zapytali: „Czy chcesz iść z tym człowiekiem?. Odpowiedziała: „Tak!. ⁵⁹Wtedy odprawili swoją siostrę, Rebekę, jej niańkę, a także sługę Abrahama i jego towarzyszy. ⁶⁰Błogosławili też Rebece, mówiąc:

„Siostro nasza, wzrastaj w tysiące!

Niech twoje potomstwo zdobędzie bramy swoich wrogów!.

⁶¹Potem Rebeka wsiadła razem ze swoimi służącymi na wielbłądy i wyruszyła za owym człowiekiem. Sługa ów odjechał więc razem z Rebeką.

⁶²Tymczasem Izaak, który mieszkał w Negebie, właśnie wrócił od studni Lachaj-Roj. ⁶³Pod wieczór wyszedł na pole, aby rozmyślać. Gdy podniósł wzrok, zobaczył zbliżające się wielbłądy. ⁶⁴Również Rebeka podniosła wzrok, a gdy dostrzegła Izaaka, zsiadła z wielbłąda. ⁶⁵Zapytała sługę: „Kim jest ten mężczyzna idący do nas przez pole?. Sługa odpowiedział: „To mój pan. Wtedy ona wzięła zasłonę i zakryła się.

⁶⁶Kiedy sługa opowiedział o wszystkim, co zrobił, ⁶⁷Izaak wprowadził ją do namiotu swojej matki Sary. Przyjął więc Rebekę i została jego żoną. Izaak pokochał ją i doznał pociechy po śmierci matki.

Rdz 25

25¹Abraham pojął jeszcze za żonę kobietę imieniem Ketura. ²Ona urodziła mu Zimrana, Jokszana, Medana, Midiana, Jeszbaka i Szuacha.

³Jokszan był ojcem Saby i Dedana. Synami zaś Dedana byli: Assurim, Letuszim i Leummim.

⁴Synami Midiana byli: Efa, Efer, Henoch, Abida i Eldaa. Wszyscy ci byli potomkami Ketury.

⁵Abraham całe swoje mienie przekazał Izaakowi. ⁶Pozostałych synów, których urodziły mu jego inne żony, obdarował i jeszcze za swojego życia kazał im odejść od Izaaka na obszar wschodni.

⁷A gdy Abraham dożył stu siedemdziesięciu pięciu lat, ⁸zbliżył się do kresu życia i umarł, osiągnąwszy sędziwy wiek. Syty życia został przyłączony do swoich przodków. ⁹Jego synowie, Izaak i Izmael, pochowali go w grocie Makpela, na polu Efrona, syna Sochara Chetyty, w pobliżu Mamre.¹⁰Abraham nabył to pole od Chetytów. Tam spoczął Abraham obok swojej żony Sary. ¹¹Po śmierci Abrahama Bóg błogosławił jego synowi Izaakowi, który zamieszkał w pobliżu studni Lachaj-Roj.

¹²A oto potomkowie Izmaela, syna Abrahama, którego mu zrodziła Egipcjanka Hagar, służąca Sary, żony Abrahama.

¹³Synowie Izmaela i ich potomkowie nosili następujące imiona: Nebajot – pierworodny syn Izmaela, Kedar, Adbeel, Mibsam, ¹⁴Miszma, Duma, Massa, ¹⁵Chadad, Tema, Jetur, Nafisz i Kedma.

¹⁶To są synowie Izmaela, którzy dali początek dwunastu ludom i od nich pochodzą nazwy ich miejscowości i osiedli.

¹⁷Gdy Izmael miał sto trzydzieści siedem lat, doszedł do kresu swojego życia, umarł i został przyłączony do swoich przodków. ¹⁸Jego potomkowie mieszkali od Chawila do Szur, naprzeciw Egiptu, na drodze do Assuru. Osiedlili się tam blisko siebie.

¹⁹A oto potomkowie Izaaka, syna Abrahama. Abraham był ojcem Izaaka. ²⁰Izaak miał czterdzieści lat, gdy poślubił Rebekę, córkę Betuela Aramejczyka z Paddan-Aram, siostrę Labana Aramejczyka.

²¹Izaak modlił się do Pana za swoją żonę, ponieważ była niepłodna. Pan go wysłuchał i jego żona Rebeka zaszła w ciążę.²²A gdy dzieci walczyły w jej łonie, myślała: „Jeśli tak się zdarza, to dlaczego akurat mnie to spotyka?. Poszła więc zapytać Pana.²³Pan jej odpowiedział:

„W twoim łonie są dwa narody

i dwa ludy wyjdą z twojego wnętrza.

Jeden będzie górował nad drugim,

starszy będzie służył młodszemu.

²⁴Gdy nadszedł czas porodu, okazało się, że będzie miała bliźnięta. ²⁵Pierwszy chłopiec, który się urodził, był czerwony i cały pokryty owłosieniem jak płaszczem. Dlatego dano mu imię Ezaw. ²⁶Potem urodził się jego brat, który trzymał Ezawa za piętę, dlatego dano mu imię Jakub. Izaak miał sześćdziesiąt lat, gdy mu się oni urodzili.

²⁷Gdy chłopcy urośli, Ezaw stał się zdolnym myśliwym i wędrował po polach. Jakub natomiast był człowiekiem spokojnym i mieszkał w namiocie. ²⁸Izaak kochał Ezawa, ponieważ polował dla niego, Rebeka natomiast kochała Jakuba.

²⁹Pewnego razu, gdy Jakub przyrządzał jakąś potrawę, Ezaw wrócił z pola zmęczony i głodny. ³⁰Rzekł więc do Jakuba: „Daj mi tej czerwonej potrawy, bo jestem bardzo głodny. Dlatego to nazwano go Edomem. ³¹Jakub mu powiedział: „Odstąp mi za to twoje pierworództwo.³²Ezaw odparł: „Skoro jestem śmiertelnie wyczerpany, na cóż mi pierworództwo?. ³³Wtedy Jakub rzekł: „Przysięgnij mi teraz. Ezaw przysiągł i oddał mu swoje pierworództwo. ³⁴Jakub dał Ezawowi chleb i potrawę z soczewicy. Ezaw zjadł to i wypił, a potem wstał i się oddalił. W ten sposób Ezaw zlekceważył swoje pierworództwo.

Rdz 26

26¹Po głodzie, który panował za czasów Abrahama, znów nastał w tym kraju głód. Izaak udał się więc do króla filistyńskiego Abimeleka, do Geraru. ²Wtedy Pan ukazał mu się i powiedział: „Nie idź do Egiptu, lecz zamieszkaj w kraju, który ci wskażę.³Zatrzymaj się jako przybysz w tym kraju, a Ja będę z tobą i będę ci błogosławił. Tobie bowiem i twojemu potomstwu oddaję wszystkie te ziemie, dotrzymując przysięgi, którą złożyłem twojemu ojcu Abrahamowi. ⁴Twoje potomstwo rozmnożę jak gwiazdy na niebie i dam mu wszystkie te ziemie. Wszystkie narody ziemi będą sobie życzyć błogosławieństwa, na wzór błogosławieństwa twojego potomstwa. ⁵Będzie tak dlatego, że Abraham słuchał mojego głosu i przestrzegał moich nakazów, praw i pouczeń.

⁶Izaak zamieszkał więc w Gerarze. ⁷A gdy mieszkańcy tego miasta pytali go o żonę, odpowiadał: „Ona jest moją siostrą. Bał się bowiem przyznać: „To jest moja żona”, aby ci ludzie nie zamordowali go z powodu Rebeki, która była piękną kobietą.

⁸Mieszkał tam dłuższy czas, aż pewnego razu król filistyński Abimelek patrzył przez okno i ujrzał Izaaka pieszczącego swoją żonę. ⁹Abimelek zawołał więc Izaaka i powiedział: „To przecież twoja żona! Dlaczego więc mówiłeś: «Jest moją siostrą»?. Izaak mu odrzekł: „Mówiłem tak, aby nie umrzeć z jej powodu. ¹⁰Abimelek odpowiedział: „Jak mogłeś z nami tak postąpić! Mało brakowało, a ktoś z mojego ludu spałby z twoją żoną i tak doprowadziłbyś nas do występku. ¹¹Wtedy Abimelek zagroził całemu swojemu ludowi: „Kto dotknie tego człowieka lub jego żony, na pewno umrze.

¹²Izaak zasiał w tym kraju ziarno i zebrał stokrotny plon, ponieważ Pan mu błogosławił.¹³Jego posiadłości rozrastały się coraz bardziej, aż wreszcie stał się bardzo bogaty. ¹⁴Posiadał stada owiec i wołów oraz wiele sług, tak że Filistyni mu zazdrościli. ¹⁵Z tego powodu zasypywali ziemią wszystkie studnie, które za czasów Abrahama wykopali jego słudzy. ¹⁶Abimelek natomiast powiedział Izaakowi: „Odejdź od nas, bo jesteś od nas zamożniejszy.

¹⁷Wtedy Izaak odszedł, rozbił obóz nad potokiem Gerar i tam zamieszkał. ¹⁸Potem oczyścił studnie, które za czasów jego ojca Abrahama wykopali słudzy, a które po jego śmierci zasypali Filistyni. Przywrócił im nazwy, które kiedyś nadał jego ojciec.

¹⁹Pewnego razu słudzy Izaaka kopali w dolinie Gerar i znaleźli tam tryskające źródło. ²⁰Wtedy pasterze z Geraru kłócili się z pasterzami Izaaka, mówiąc: „To nasza woda!. Nazwał więc tę studnię Esek, bo spierali się z nim. ²¹Gdy wykopali inną studnię, znów kłócili się o nią. Dlatego dał jej nazwę Sitna.

²²Izaak zmienił więc miejsce zamieszkania i wykopał kolejną studnię. O nią nie było już sporu, dlatego nazwał ją Rechobot. Mówił bowiem: „Teraz Pan dał nam dużo miejsca, byśmy się rozmnażali w tym kraju.

²³Potem Izaak udał się stamtąd do Beer-Szeby.²⁴Pierwszej nocy Pan mu się ukazał i powiedział: „Ja jestem Bogiem twojego ojca Abrahama. Nie bój się, bo jestem z tobą. Będę ci błogosławił i pomnożę twoje potomstwo ze względu na mojego sługę Abrahama.

²⁵Izaak zbudował tam ołtarz i wzywał imienia Pana. Tam też rozbił swój namiot, a jego słudzy wykopali studnię.²⁶Wtedy przyszedł do niego z Geraru Abimelek razem ze swoim doradcą Achuzatem i dowódcą wojska Pikolem. ²⁷Izaak zapytał ich: „Po co przyszliście do mnie, skoro mnie nienawidzicie i wypędziliście mnie od siebie?. ²⁸Oni odpowiedzieli: „Zobaczyliśmy naprawdę, że Pan jest z tobą. Pomyśleliśmy więc: Niech między nami a tobą będzie umowa. Chcemy zawrzeć z tobą przymierze,²⁹na mocy którego nie wyrządzisz nam krzywdy, tak jak my nie skrzywdziliśmy ciebie i wyświadczyliśmy ci jedynie dobro. Pozwoliliśmy ci również odejść w spokoju. Jesteś więc teraz błogosławiony przez Pana.³⁰Izaak wyprawił im ucztę. Oni zaś jedli i pili. ³¹Następnego dnia wstali wcześnie i złożyli sobie wzajemnie przysięgę. Potem Izaak pożegnał się z nimi, a oni spokojnie odeszli. ³²Tego samego dnia przyszli słudzy Izaaka i oznajmili mu o studni, którą wykopali. Mówili: „Znaleźliśmy studnię. ³³On nazwał ją Szibea. Dlatego do dziś to miasto nazywa się Beer-Szeba.

³⁴Gdy Ezaw miał czterdzieści lat, poślubił Jehudit, córkę Chetyty Beeriego, i Bosmat, córkę Chetyty Elona.³⁵Były one przyczyną utrapień Izaaka i Rebeki.

Rdz 27

27¹Gdy Izaak się zestarzał, a jego oczy osłabły, tak że nie widział, wezwał swojego starszego syna Ezawa i powiedział do niego: „Mój synu. On odrzekł: „Jestem. ²Izaak mówił dalej: „Zestarzałem się i moja śmierć jest już blisko. ³Teraz więc weź swoją broń, kołczan i łuk, wyjdź na pole i upoluj coś dla mnie. ⁴Potem przygotuj mi potrawę, którą lubię, przynieś mi ją do zjedzenia, abym ci mógł pobłogosławić zanim umrę.

⁵Rebeka podsłuchiwała, gdy Izaak rozmawiał ze swoim synem Ezawem. Ezaw poszedł więc na pole, aby upolować coś dla swojego ojca. ⁶Tymczasem Rebeka powiedziała do swojego syna Jakuba: „Słyszałam, jak twój ojciec rozmawiał z twoim bratem Ezawem: ⁷«Przynieś mi coś z polowania i przygotuj mi ulubioną potrawę, abym ją zjadł i pobłogosławił cię wobec Pana, zanim umrę».⁸Słuchaj więc, mój synu, co teraz zrobisz. ⁹Idź do trzody i przynieś mi dwa dorodne koźlątka. Ja przygotuję z nich ulubioną potrawę dla twojego ojca. ¹⁰Potem zaniesiesz ją ojcu do zjedzenia, aby ci pobłogosławił, zanim umrze. ¹¹Jakub odrzekł swojej matce Rebece: „Przecież mój brat Ezaw jest owłosiony, a ja mam gładką skórę! ¹²Jeśli ojciec mnie dotknie, okażę się wobec niego kłamcą i ściągnę na siebie przekleństwo zamiast błogosławieństwa.¹³Matka mu odpowiedziała: „Mój synu, niech na mnie spadnie przekleństwo, które miałoby dosięgnąć ciebie. Posłuchaj mnie, idź i zrób to, o co cię proszę. ¹⁴Poszedł więc, wybrał koźlęta i przyniósł je matce, a ona przygotowała z nich ulubioną potrawę dla jego ojca. ¹⁵Potem Rebeka wzięła ubrania starszego syna Ezawa, najcenniejsze, jakie miała w domu, i ubrała w nie swojego młodszego syna. ¹⁶Skórami koźląt owinęła mu ręce i nieowłosione części szyi. ¹⁷Następnie dała Jakubowi smaczną potrawę, którą przygotowała, i chleb.

¹⁸Jakub poszedł więc do swojego ojca i powiedział: „Mój ojcze!. Izaak odrzekł: „Jestem. I zapytał: „Którym jesteś synem?. ¹⁹Jakub odpowiedział swojemu ojcu: „To ja, Ezaw, twój pierworodny. Zrobiłem, jak mi kazałeś. Podnieś się więc, usiądź i jedz przygotowaną potrawę, abyś mi z serca pobłogosławił. ²⁰Wtedy Izaak zapytał swojego syna: „Mój synu, jak to możliwe, że tak szybko coś upolowałeś?. Jakub odrzekł: „To Pan, twój Bóg mi poszczęścił.²¹Izaak powiedział do Jakuba: „Zbliż się, mój synu, abym cię dotknął i sprawdził, czy ty jesteś moim synem Ezawem, czy nie.

²²Jakub podszedł do swojego ojca Izaaka. On dotknął go i rzekł: „Masz głos Jakuba, ale ręce Ezawa. ²³Nie rozpoznał go jednak, gdyż jego ręce były owłosione jak ręce Ezawa. Chcąc go więc pobłogosławić, ²⁴zapytał: „Czy ty jesteś moim synem Ezawem?. Ten odpowiedział: „Tak. ²⁵Na to Izaak: „Mój synu, podaj mi to, co upolowałeś, abym zjadł i mógł ci z serca pobłogosławić. Wtedy Jakub podał mu potrawę i on jadł. Przyniósł mu też wina, które wypił.

²⁶Potem jego ojciec Izaak rzekł do niego: „Mój synu, podejdź i pocałuj mnie. ²⁷Jakub podszedł i pocałował go. Gdy Izaak poczuł zapach jego ubrania, błogosławił go, mówiąc:

„Zapach mojego syna, jak zapach pola, które Pan pobłogosławił.

²⁸Niech Bóg da ci rosę z nieba i żyzną ziemię, obfitość zboża i moszczu.

²⁹Niech narody ci służą i ludy nisko się kłaniają.

Bądź panem swoich braci i niech synowie twojej matki oddają ci pokłon.

Przeklęty, kto cię przeklina, a błogosławiony, kto cię błogosławi.

³⁰Zaledwie Izaak skończył błogosławić Jakuba i gdy tylko Jakub wyszedł od niego, zaraz wszedł Ezaw, który wrócił z łowów. ³¹On także przygotował ulubioną potrawę, przyniósł ją ojcu i powiedział: „Wstań, mój ojcze, i jedz to, co upolowałem, abyś mógł mi pobłogosławić. ³² Izaak, jego ojciec, zapytał go: „Kim jesteś?. A on odrzekł: „To ja, twój starszy syn Ezaw. ³³Wtedy Izaak bardzo się przeraził i zapytał: „Któż zatem upolował zwierzę i przyniósł mi, abym jadł, zanim ty przyszedłeś, a ja mu pobłogosławiłem? To on otrzymał błogosławieństwo. ³⁴Gdy Ezaw usłyszał te słowa, wybuchnął płaczem pełnym goryczy i błagał swojego ojca: „Pobłogosław i mnie, mój ojcze!. ³⁵Izaak powiedział: „Twój brat podstępnie przyszedł i zabrał twoje błogosławieństwo. ³⁶Ezaw mówił: „Czy nie dlatego dano mu na imię Jakub? Przecież już dwa razy użył względem mnie podstępu: odebrał mi pierworództwo, a teraz przechwycił należne mi błogosławieństwo. I pytał ojca: „Nie zachowałeś dla mnie błogosławieństwa?. ³⁷Izaak odpowiedział Ezawowi: „Właśnie ustanowiłem go panem nad tobą i wszyscy jego krewni będą mu poddani. Zapewniłem mu obfitość pszenicy i moszczu. Cóż więc mogę dla ciebie zrobić, mój synu?.

³⁸Ezaw zapytał swojego ojca: „Mój ojcze, czy masz tylko jedno błogosławieństwo?. I prosił: „Mój ojcze, pobłogosław i mnie. Gdy to powiedział, głośno się rozpłakał. ³⁹A Izaak tak mu odpowiedział:

„Twój kraj będzie z dala od żyznej ziemi i nie będziesz miał rosy z góry.

⁴⁰Będziesz żył z miecza i będziesz służył swojemu bratu.

Ale gdy zapragniesz wolności, to zrzucisz jarzmo ze swojej szyi.

⁴¹Odtąd Ezaw traktował Jakuba jak wroga z powodu błogosławieństwa, którego udzielił mu ojciec. Pomyślał więc: „Zbliżają się dni żałoby po moim ojcu – wtedy zabiję mojego brata Jakuba.

⁴²Rebece doniesiono o zamiarach jej starszego syna. Kazała więc przywołać młodszego syna i rzekła mu: „Uważaj, bo twój brat Ezaw chce się zemścić i zabić cię. ⁴³Posłuchaj więc, synu, mojej rady. Zbierz się i uciekaj do mojego brata Labana, do Charanu. ⁴⁴Pozostań u niego przez pewien czas, aż minie gniew twojego brata. ⁴⁵A gdy ustąpi jego gniew na ciebie i gdy zapomni, co mu uczyniłeś, każę cię stamtąd sprowadzić. Dlaczego jednego dnia miałabym stracić was obu?.

⁴⁶Potem Rebeka powiedziała do Izaaka: „Sprzykrzyło mi się życie z Chetytami. Gdyby jeszcze Jakub wziął żonę z tego kraju, nie miałabym po co żyć.

Rdz 28

28¹Izaak przywołał więc Jakuba i pobłogosławił mu. Dał mu też nakaz: „Nie wybierzesz sobie żony spośród kobiet Kanaanu.²Wyrusz do Paddan-Aram, do domu Betuela, ojca twojej matki. Tam wybierz sobie żonę spośród córek Labana, brata twojej matki. ³A Bóg Wszechmocny niech ci błogosławi. Niech cię uczyni płodnym i niech cię rozmnoży, abyś się stał ojcem wielu ludów. ⁴I niech ci udzieli błogosławieństwa Abrahama, a potem twojemu potomstwu, abyś posiadł ziemię, w której żyjesz jako obcy, a którą niegdyś Bóg dał Abrahamowi.

⁵Izaak odprawił więc Jakuba, a ten udał się do Paddan-Aram, do Labana, syna Betuela Aramejczyka, brata Rebeki, matki Jakuba i Ezawa.⁶Ezaw zauważył, że Izaak udzielił błogosławieństwa Jakubowi i wysłał go do Paddan-Aram, aby tam się ożenił, a błogosławiąc go, nakazał mu: „Nie ożenisz się z kobietą z Kanaanu. ⁷Ezaw widział, że Jakub posłuchał rodziców i udał się do Paddan-Aram. ⁸Zorientował się, że kobiety kananejskie nie podobały się jego ojcu Izaakowi. ⁹Dlatego poszedł do Izmaela i oprócz żon, które już miał, wziął za żonę Machalat, córkę Izmaela, syna Abrahama, siostrę Nebajota.

¹⁰Jakub opuścił Beer-Szebę i udał się do Charanu.¹¹Gdy zaszło słońce, zatrzymał się w jakimś miejscu, aby przenocować. Wziął kamień, który tam znalazł, wsunął go sobie pod głowę i się położył. ¹²W czasie snu zobaczył schody, które opierały się o ziemię, a wierzchołkiem sięgały nieba. Ujrzał też aniołów Bożych, którzy po nich wchodzili i schodzili. ¹³Pan natomiast stał obok niego i mówił: „Ja jestem Pan, Bóg twojego ojca Abrahama i Bóg Izaaka. Ziemię, na której leżysz, dam tobie i twojemu potomstwu.¹⁴Potomstwo twoje będzie liczne jak proch ziemi. Rozprzestrzenisz się na zachód i na wschód, na północ i południe. Przez ciebie i twoje potomstwo wszystkie ludy ziemi otrzymają błogosławieństwo. ¹⁵Ja będę z tobą i będę cię chronił wszędzie, dokąd pójdziesz, a potem przyprowadzę cię do tego kraju. Bo nie opuszczę cię, aż spełnię to, co ci obiecałem.

¹⁶Gdy Jakub zbudził się ze snu, powiedział: „Naprawdę Pan jest w tym miejscu, a ja o tym nie wiedziałem.¹⁷Ogarnęła go bojaźń i rzekł: „Ależ to miejsce napawa lękiem! Nie może to być nic innego, jak dom Boga i brama nieba.

¹⁸Gdy Jakub wstał rano, wziął kamień, który miał pod głową, ustawił go jako stelę i wylał na niego oliwę. ¹⁹Dał temu miejscu nazwę Betel. Dotąd bowiem nazywało się ono Luz. ²⁰Potem Jakub złożył następujący ślub: „Jeśli Bóg będzie ze mną i będzie mnie strzegł na drodze, którą idę, jeśli będzie mnie karmił i ubierał, ²¹i jeśli szczęśliwie wrócę do domu mojego ojca, to Pan będzie moim Bogiem.²²Kamień, który ustawiłem jako stelę, będzie domem Boga. Ze wszystkiego, co mi dasz, złożę Ci dziesięcinę.

Rdz 29

29¹Potem Jakub wyruszył w drogę i udał się do ziemi, w której mieszkały ludy Wschodu. ²W pewnej chwili dostrzegł w polu studnię i trzy stada owiec, które wylegiwały się wokół niej. Studnia, w której pojono stada, była zakryta wielkim kamieniem. ³Pasterze dopiero wtedy odsuwali kamień przykrywający otwór studni i poili owce, gdy zebrały się wszystkie stada. Potem znów zasuwali kamień na to samo miejsce. ⁴Jakub zapytał pasterzy: „Bracia, skąd jesteście?. Oni odpowiedzieli: „Z Charanu. ⁵Zapytał ich: „Znacie Labana, syna Nachora?. Odpowiedzieli: „Znamy. ⁶Zapytał znowu: „Dobrze mu się powodzi?. Odrzekli: „Dobrze. I dodali: „Właśnie nadchodzi jego córka Rachela ze swoim stadem. ⁷Wtedy Jakub powiedział: „Skoro jest jeszcze jasno i za wcześnie, żeby zapędzać stada, napójcie owce i idźcie je paść. ⁸Odrzekli: „Nie możemy poić, dopóki nie zbiorą się wszystkie stada. Wtedy dopiero odsuwamy kamień znad otworu studni i poimy owce. ⁹Gdy on jeszcze z nimi rozmawiał, przyszła Rachela z owcami swojego ojca. Była bowiem pasterką. ¹⁰Gdy Jakub zobaczył Rachelę, córkę Labana, brata jego matki, i jego stado, podszedł, odsunął kamień znad otworu studni i napoił owce Labana. ¹¹Potem ucałował Rachelę i głośno zapłakał. ¹²Wyjaśnił też Racheli, że należy do rodziny jej ojca, ponieważ jest synem Rebeki. Ona pobiegła więc oznajmić to swojemu ojcu. ¹³Gdy Laban usłyszał o Jakubie, synu swojej siostry, wybiegł mu naprzeciw, objął go i ucałował, a następnie wprowadził do domu. Jakub opowiedział Labanowi o tym, co się wydarzyło. ¹⁴Wtedy Laban mu odrzekł: „Naprawdę jesteś krwią z mojej krwi i kością z mojej kości!. Jakub przebywał u niego przez miesiąc.

¹⁵Laban rzekł do Jakuba: „To, że jesteś moim siostrzeńcem nie oznacza, że masz mi służyć bez żadnej zapłaty. Powiedz mi, co chcesz otrzymać jako zapłatę?. ¹⁶Laban miał dwie córki: starszą, która nazywała się Lea i młodszą o imieniu Rachela. ¹⁷Lea miała smutne oczy, Rachela natomiast była zgrabna i piękna. ¹⁸Jakub pokochał Rachelę i powiedział do Labana: „Będę ci służył przez siedem lat za twoją młodszą córkę Rachelę. ¹⁹Laban odrzekł: „Wolę dać ją tobie niż komuś innemu. Pozostań u mnie.

²⁰Jakub służył więc za Rachelę siedem lat, które były dla niego jak kilka dni, bo kochał Rachelę. ²¹Rzekł więc do Labana: „Skoro minął już czas, daj mi ją za żonę, bym się z nią związał. ²²Laban zaprosił wszystkich mężczyzn z okolicy i wyprawił ucztę. ²³Gdy nadszedł wieczór, wziął swoją córkę Leę i wprowadził ją do Jakuba, a on z nią współżył. ²⁴Laban dał też swojej córce Lei służącą Zilpę. ²⁵Rano Jakub spostrzegł, że jest z nim Lea, rzekł więc do Labana: „Coś ty mi zrobił? Czy nie służyłem ci za Rachelę? Dlaczego mnie oszukałeś?. ²⁶Laban odparł Jakubowi: „W naszej miejscowości nie wydaje się za mąż młodszej córki przed starszą. ²⁷Dopełnij weselnego tygodnia z tą, a potem dam ci także drugą, za którą będziesz mi jednak służył następne siedem lat. ²⁸Jakub zgodził się na to i był przez tydzień z Leą. Potem Laban dał mu za żonę swoją córkę Rachelę. ²⁹Dał też swojej córce Racheli swoją służącą Bilhę, aby jej usługiwała. ³⁰Jakub współżył z Rachelą, którą kochał bardziej niż Leę. Służył za nią Labanowi przez następne siedem lat.

³¹Pan, widząc, że Lea jest pogardzana, otworzył jej łono. Rachela natomiast była niepłodna.³²Lea poczęła i urodziła syna i dała mu imię Ruben. Mówiła bowiem: „Pan widział moje upokorzenie. Teraz jednak mój mąż będzie mnie kochał.³³Gdy znów poczęła i urodziła syna, mówiła: „Pan dał mi także tego syna, bo usłyszał, jak byłam pogardzana. Dała mu więc imię Symeon.³⁴Gdy znów poczęła i urodziła syna, mówiła: „Tym razem mój mąż przylgnie do mnie, bo urodziłam mu trzech synów. Dlatego dała synowi imię Lewi. ³⁵Gdy jeszcze raz poczęła i urodziła syna, mówiła: „Tym razem będę uwielbiać Pana. Dlatego dała synowi imię Juda. Potem przestała rodzić.

Rdz 30

30¹Rachela widziała, że nie może dać dzieci Jakubowi, dlatego zazdrościła swojej siostrze. Mówiła do Jakuba: „Daj mi dzieci, bo inaczej umrę. ²Jakub rozgniewał się na Rachelę i powiedział: „Czy to ja odmawiam ci potomstwa, czy raczej Bóg?. ³A ona odpowiedziała: „Oto moja służąca, Bilha. Współżyj z nią, aby urodziła na moich kolanach. Przynajmniej z niej ja także będę miała dzieci.

⁴Dała mu więc swoją służącą Bilhę za żonę, a wtedy Jakub współżył z nią. ⁵Bilha poczęła i urodziła Jakubowi syna. ⁶Wtedy Rachela mówiła: „Bóg sprawiedliwie mnie osądził! Wysłuchał także mojego głosu i dał mi syna. Dlatego dała synowi imię Dan. ⁷Potem służąca Racheli, Bilha, znów poczęła i urodziła Jakubowi drugiego syna. ⁸Wtedy Rachela mówiła: „Niezwykłą walkę prowadziłam z moją siostrą i zwyciężyłam. Dała mu więc imię Neftali.

⁹Lea widząc, że przestała rodzić, wzięła swoją służącą Zilpę i dała ją Jakubowi za żonę. ¹⁰Tak to służąca Lei, Zilpa, urodziła Jakubowi syna. ¹¹Wtedy Lea mówiła: „Co za szczęście!. Dała mu więc imię Gad. ¹²A potem służąca Lei, Zilpa, urodziła Jakubowi drugiego syna. ¹³Wtedy Lea rzekła: „Co za szczęście! Kobiety nazwą mnie szczęśliwą. Dlatego dała mu imię Aser.

¹⁴Pewnego razu Ruben poszedł na pole podczas żniwa pszenicy i znalazł mandragory. Przyniósł je więc swojej matce Lei. Wtedy Rachela rzekła do Lei: „Daj mi, proszę, mandragory swojego syna”. ¹⁵Lea odpowiedziała: „Nie dość, że mi zabrałaś męża, to teraz jeszcze chciałabyś wziąć mandragory mojego syna?. Na to Rachela: „W takim razie niech śpi z tobą tej nocy w zamian za mandragory twojego syna. ¹⁶Gdy Jakub wracał z pola, Lea wyszła mu naprzeciw i powiedziała: „Przyjdź do mnie, bo zapłaciłam za ciebie mandragorami mego syna”. Jakub więc spał z nią tej nocy. ¹⁷A Bóg wysłuchał Leę. Poczęła i urodziła Jakubowi piątego syna. ¹⁸Wtedy Lea mówiła: „Bóg odpłacił mi za to, że dałam moją służącą mężowi. Dlatego dała mu imię Issachar.

¹⁹Potem Lea znów poczęła i urodziła Jakubowi szóstego syna. ²⁰Wtedy Lea mówiła: „Obdarzył mnie Bóg wspaniałym darem. Tym razem mój mąż doceni moją wartość, bo urodziłam mu sześciu synów. Dlatego dała mu imię Zabulon.

²¹Urodziła także córkę i dała jej imię Dina. ²²Bóg pamiętał jednak o Racheli, wysłuchał ją i otworzył jej łono. ²³Poczęła więc i urodziła syna. I mówiła: „Bóg zdjął ze mnie hańbę. ²⁴Dlatego dała mu imię Józef i powiedziała: „Oby Pan dał mi jeszcze jednego syna!.

²⁵Gdy Rachela urodziła Józefa, Jakub rzekł do Labana: „Pozwól mi odejść, bo chcę udać się w rodzinne strony, do mojego kraju. ²⁶Daj mi moje żony i moje dzieci, za które ci służyłem, abym mógł iść. Wiesz przecież, jak uczciwie ci służyłem. ²⁷Laban mu powiedział: „Bądź dla mnie życzliwy. Odgadłem bowiem, że Pan błogosławi mi z twojego powodu.²⁸I mówił dalej: „Sam ustal zapłatę, a ja ci ją dam. ²⁹Jakub odrzekł: „Wiesz dobrze, jak ci służyłem i ile zyskałeś dzięki mnie. ³⁰Niewiele miałeś, zanim przyszedłem. Lecz twój majątek bardzo się pomnożył, bo po moim przyjściu Pan ci błogosławił. Teraz jednak muszę zadbać o moją rodzinę.³¹Laban więc zapytał: „Co mam ci dać?. Jakub mu odrzekł: „Nie musisz mi nic dawać. Pozwól jedynie, abym nadal pasł twoje owce i zajmował się nimi. ³²Przejrzę dziś wszystkie twoje stada i odłączę spośród owiec sztuki nakrapiane i pstre oraz wszystkie sztuki czarne, a spośród kóz pstre i nakrapiane. To będzie moja zapłata. ³³Gdy więc potem przyjdziesz, aby mi zapłacić, przekonasz się o mojej uczciwości wobec ciebie. Wszystko, co nie będzie nakrapiane i pstre wśród kóz i czarne wśród owiec, będziesz mógł uważać za kradzione. ³⁴Laban odparł: „Zgoda! Niech będzie, jak powiedziałeś.

³⁵W tym dniu Laban wydzielił więc prążkowane i pstre kozły oraz nakrapiane i pstre kozy, czyli wszystkie, które miały białe plamki, a także czarne owce. Następnie dał je swoim synom. ³⁶Pomiędzy tymi stadami a Jakubem, który pasł pozostałe jego trzody, wyznaczył odległość, którą można było przejść w ciągu trzech dni.

³⁷Jakub wziął świeże gałązki topoli, drzewa migdałowego i platanu i zdarł z nich korę, tak że widać było na nich białe prążki. ³⁸Gałązki, które ponacinał, umieścił przy rynnach i przy korytach z wodą, do których stada przychodziły pić. Chodziło o to, by stada parzyły się, przychodząc pić. ³⁹Parzyły się więc stada przy owych gałązkach i rodziły się sztuki prążkowane, nakrapiane i pstre. ⁴⁰W stadzie Labana Jakub oddzielił białe owce i skierował ich wzrok ku sztukom prążkowanym i czarnym. Swoje stada trzymał osobno i nie łączył ich ze zwierzętami Labana. ⁴¹Działo się więc tak, że gdy parzyły się zwierzęta silne, wtedy Jakub stawiał przed nimi gałązki w korytach, by parzyły się właśnie przy owych gałązkach. ⁴²Przed słabszymi ich nie kładł. Słabsze sztuki przypadały więc Labanowi, a mocne Jakubowi. ⁴³W ten sposób Jakub stał się bardzo zamożny. Miał wiele stad, służące i sługi, wielbłądy i osły.

Rdz 31

31¹Pewnego razu Jakub usłyszał, jak synowie Labana mówili: „Jakub zabrał wszystko, co należało do naszego ojca, i dzięki temu zdobył całe swoje bogactwo. ²Jakub zauważył więc, że nastawienie Labana do niego nie jest takie jak wcześniej. ³Wtedy Pan rzekł do Jakuba: „Wracaj do kraju twojego ojca i do twojego rodu, a Ja będę z tobą.

⁴Jakub kazał przywołać Rachelę i Leę na pastwisko ⁵i rzekł im: „Widzę, że nastawienie waszego ojca do mnie nie jest takie jak dawniej. Bóg mojego ojca był jednak ze mną. ⁶Wy przecież wiecie, że z całych sił służyłem waszemu ojcu. ⁷Ale wasz ojciec oszukiwał mnie i dziesięć razy zmieniał mi zapłatę. Bóg jednak nie pozwolił mnie skrzywdzić. ⁸Gdy bowiem Laban mówił: «Nakrapiane będą twoją zapłatą», rodziły się nakrapiane, a gdy mówił: «Twoją zapłatą będą prążkowane», wówczas rodziły się prążkowane. ⁹W ten sposób Bóg odebrał dobytek waszemu ojcu i dał go mnie. ¹⁰Gdy bowiem był czas parzenia się stad, podnosiłem oczy i widziałem we śnie, że samce zapładniające owce były prążkowane, nakrapiane i łaciate. ¹¹Wtedy, we śnie, mówił do mnie anioł Boży: «Jakubie!». Odpowiadałem: Jestem. ¹²A on dalej: «Podnieś wzrok i zobacz: wszystkie samce zapładniające owce są nakrapiane, prążkowane i łaciate. Widziałem bowiem wszystko, co uczynił ci Laban. ¹³Ja jestem Bogiem, któremu w Betel namaściłeś stelę i któremu tam złożyłeś ślub. Teraz więc wstań, wyjdź z tego kraju i wracaj do rodzinnej ziemi».

¹⁴Rachela i Lea odpowiedziały Jakubowi: „Czy mamy jeszcze udział w majątku i dziedzictwie naszego ojca? ¹⁵Czyż nie traktował nas jak obce? Nie tylko wziął za nas zapłatę, lecz także przejadł należny nam posag. ¹⁶Całe mienie, które Bóg odjął naszemu ojcu, należy się nam i naszym dzieciom. Czyń więc wszystko, co ci Bóg polecił.

¹⁷Jakub zebrał się i posadził na wielbłądy swoje dzieci i żony. ¹⁸Zabrał wszystkie swoje stada i cały majątek, który zdobył w Paddan-Aram, i udał się do swojego ojca Izaaka, do kraju Kanaan. ¹⁹Gdy Laban poszedł strzyc swoje stada, Rachela ukradła posążki należące do niego. ²⁰Jakub oszukał Aramejczyka Labana, nie oznajmiając mu, że chce uciec.²¹Uciekł więc wraz z całym swoim dobytkiem. Przeprawił się najpierw przez Eufrat, a następnie skierował się ku wyżynie Gilead.

²²W trzecim dniu doniesiono Labanowi, że Jakub uciekł.

²³Wziął więc ze sobą krewnych i ścigał go przez siedem dni, aż dogonił go na wyżynie Gilead.

²⁴W nocy Bóg przyszedł we śnie do Labana i powiedział mu: „Strzeż się, abyś nic przykrego nie powiedział Jakubowi. ²⁵Laban dogonił Jakuba, gdy on rozbił namiot na wyżynie. Laban i jego krewni również rozbili namioty na wyżynie Gileada. ²⁶Laban powiedział do Jakuba: „Jak mogłeś mnie oszukać i uprowadzić moje córki jak branki wojenne! ²⁷Dlaczego potajemnie uciekłeś i okradłeś mnie? Nic mi nie powiedziałeś, abym cię mógł pożegnać w radości, przy pieśniach, bębnach i cytrach.²⁸Nie pozwoliłeś mi też pocałować moich wnuków i córek. Postąpiłeś głupio. ²⁹Mógłbym uczynić wam coś złego! Ale Bóg twojego ojca rzekł mi poprzedniej nocy: «Strzeż się, abyś nie mówił Jakubowi nic przykrego». ³⁰Skoro już zdecydowałeś się iść, bo bardzo tęskniłeś za domem twojego ojca, to dlaczego ukradłeś mi posążki moich bogów?. ³¹Jakub mu odpowiedział: „Bałem się, bo myślałem, że siłą odbierzesz mi swoje córki. ³²U kogo natomiast znajdziesz swoje bóstwa, ten nie przeżyje. Sprawdź w obecności naszych krewnych, czy coś twojego jest u mnie i zabierz sobie. Jakub nie wiedział jednak, że to Rachela skradła figurki.

³³Laban wszedł do namiotu Jakuba i do namiotu Lei, a także do namiotu dwóch niewolnic, lecz niczego nie znalazł. Gdy wyszedł z namiotu Lei, wszedł do namiotu Racheli. ³⁴Rachela natomiast wzięła posążki, schowała je pod siodło wielbłąda i na nich usiadła. Laban dokładnie przeszukał cały namiot, lecz niczego nie znalazł. ³⁵Rachela mówiła do swojego ojca: „Niech się mój pan nie gniewa, że nie mogę wstać, gdyż mam kobiecą słabość. On nadal szukał, lecz nie znalazł posążków.

³⁶Wtedy Jakub rozgniewał się i zganił Labana w słowach: „Jaki popełniłem występek i co ci zawiniłem, że mnie ścigasz? ³⁷Przecież przeszukałeś wszystkie moje rzeczy – czy znalazłeś coś z twojego domu? Połóż to przed moimi i twoimi braćmi, niech rozsądzą między nami dwoma. ³⁸Oto dwadzieścia lat byłem u ciebie. Twoje owce i kozy nie były bezpłodne, a baranów z twoich stad nie jadłem. ³⁹Rozszarpanej sztuki nie przynosiłem do ciebie, lecz dawałem z mojego stada; a gdy ci coś ukradziono w dzień lub w nocy, szukałeś u mnie. ⁴⁰Za dnia męczył mnie upał, a nocą chłód i nie mogłem zasnąć. ⁴¹Takie było te dwadzieścia lat w twoim domu. Służyłem ci czternaście lat za dwie twoje córki, a sześć lat za twoje stada, ty natomiast dziesięć razy zmieniałeś moją zapłatę. ⁴²Gdyby Bóg mojego ojca, Bóg Abrahama, Ten, którego z bojaźnią czci Izaak, nie był ze mną, to teraz odesłałbyś mnie z niczym. Ale Bóg wejrzał na mój ucisk i trud, o czym zaświadczył poprzedniej nocy.⁴³Laban odpowiedział na to Jakubowi: „To są moje córki, a ich dzieci są moimi, stada stanowią moją własność i wszystko, co widzisz, należy do mnie. Cóż jednak mógłbym dziś uczynić dla moich córek i ich dzieci, które one urodziły? ⁴⁴Zawrzyjmy teraz przymierze, ja i ty. Niech Pan będzie świadkiem zgody między mną i tobą.

⁴⁵Jakub wziął kamień i ustawił go jako stelę. ⁴⁶Potem rzekł do swoich braci: „Nazbierajcie kamieni. Oni wzięli kamienie i usypali stos, a następnie jedli na nim. ⁴⁷Laban nazwał go Jegar Sahaduta, a Jakub dał mu nazwę Galed. ⁴⁸Laban mówił też: „Ten stos niech będzie dziś świadkiem zgody między mną i tobą. Dlatego nazwał go Galed ⁴⁹i Mispa, bo mówił: „Niech Pan czuwa nade mną i nad tobą, gdy się oddalimy od siebie. ⁵⁰Gdybyś traktował źle moje córki i gdybyś wziął sobie żony oprócz moich córek, to patrz – nie ma między nami nikogo. Bóg niech będzie świadkiem między mną i tobą. ⁵¹Laban mówił dalej do Jakuba: „Ten stos i stela, którą postawiłem między mną i tobą, ⁵²będą świadectwem, że ani ja nie przejdę obok tego stosu do ciebie, ani ty nie przejdziesz obok tego stosu i tej steli do mnie w złym zamiarze. ⁵³Niech Bóg Abrahama, Bóg Nachora i Bóg ich ojców będzie naszym sędzią.

Jakub przysiągł na Tego, którego z bojaźnią czcił jego ojciec Izaak. ⁵⁴Złożył też na wzgórzu ofiarę i zaprosił swoich braci na posiłek. Ucztowali i przenocowali na tej górze.

Rdz 32

32¹Nazajutrz rano Laban ucałował swoich wnuków i swoje córki, pobłogosławił ich, a potem udał się w drogę powrotną do siebie.

²Jakub udał się w dalszą drogę. Gdy spotkali go aniołowie Boga, ³powiedział: „To tak, jakbym widział obóz Boga. Dlatego nazwał to miejsce Machanaim.

⁴Potem wysłał przed sobą poselstwo do swojego brata Ezawa, do kraju Seir, czyli do Edomu. ⁵Dał im następujące polecenie: „Tak powiecie mojemu panu Ezawowi: «To mówi twój sługa Jakub. Przebywałem u Labana i aż dotąd byłem nieobecny. ⁶Dorobiłem się wołów, osłów i owiec, mam sługi i służące. Mój panie, posyłam tę wiadomość, aby zyskać twoją życzliwość».

⁷Gdy posłańcy wrócili do Jakuba, mówili: „Przyszliśmy do twojego brata Ezawa, ale on też wyszedł naprzeciwko ciebie razem z czterystoma ludźmi. ⁸Wtedy Jakub bardzo się przestraszył i poczuł się osaczony. Podzielił więc swoich ludzi, stada, bydło i wielbłądy na dwa obozy. ⁹Potem rzekł: „Jeśli Ezaw skieruje się w stronę jednego obozu i uderzy na niego, to drugi obóz będzie mógł ocaleć. ¹⁰Jakub modlił się: „Boże mojego ojca Abrahama i Boże mojego ojca Izaaka! Panie, który mi powiedziałeś: «Wracaj do swojego kraju i do swojego rodu, a Ja będę ci wyświadczał dobro».¹¹Nie zasługuję na wierność i wszystkie łaski, które wyświadczyłeś swojemu słudze. Przecież tylko z laską przekroczyłem Jordan, a teraz mam dwa obozy. ¹²Ocal mnie, proszę, z ręki mojego brata Ezawa, gdyż obawiam się, że przybędzie i zabije mnie i matki z dziećmi. ¹³Ty przecież powiedziałeś: «Będę cię obdarzał dobrem i uczynię twoje potomstwo jak piasek morski, którego nie można zliczyć z powodu jego mnóstwa».

¹⁴W tym miejscu Jakub spędził noc, a potem z tego, co posiadał, wydzielił jako dar dla swojego brata ¹⁵dwieście kóz i dwadzieścia kozłów, dwieście owiec i dwadzieścia baranów, ¹⁶trzydzieści karmiących wielbłądzic z ich małymi, czterdzieści krów i dziesięć wołów, dwadzieścia oślic i dziesięć ośląt. ¹⁷Następnie każde stado przekazał pod opiekę swoich sług i rozkazał im: „Idźcie przede mną i zachowajcie odstęp między stadami. ¹⁸Pierwszemu słudze powiedział: „Jeśli cię spotka mój brat Ezaw i zapyta: «Czyim jesteś sługą i dokąd idziesz oraz do kogo należą te stada przed tobą?», ¹⁹odpowiesz: «Do twojego sługi Jakuba, który idzie za nami. A jest to dar posłany dla Ezawa, jego pana». ²⁰Tak samo rozkazał drugiemu, trzeciemu i wszystkim sługom prowadzącym stada: „Gdy spotkacie Ezawa, będziecie mówić to, co wam powiedziałem ²¹i dodacie: «Twój sługa Jakub idzie za nami». Myślał bowiem: „Przebłagam go darem, który mnie poprzedza, a dopiero potem sam się z nim spotkam. Może będzie dla mnie życzliwy?. ²²Wysłał więc dary przed sobą, a sam spędził noc w obozie.

²³W nocy wstał jednak, wziął dwie swoje żony i dwie swoje służące oraz jedenaścioro dzieci i przeprawił się przez bród na Jabboku. ²⁴Gdy ich przeprawił przez ten potok, przeniósł także cały dobytek.

²⁵Gdy Jakub pozostał sam, ktoś walczył z nim aż do wschodu jutrzenki. ²⁶Widząc, że nie może pokonać Jakuba, uderzył go w czasie walki w staw biodrowy i zwichnął mu go. ²⁷Potem rzekł: „Puść mnie, bo już wzeszła jutrzenka. Jakub odparł: „Nie puszczę cię, aż mi pobłogosławisz.²⁸Wtedy go zapytał: „Jak się nazywasz?. On odrzekł: „Jakub. ²⁹Wtedy powiedział: „Nie będziesz się już nazywał Jakub, lecz Izrael, bo walczyłeś zwycięsko z Bogiem i z ludźmi. ³⁰Jakub prosił: „Podaj mi, proszę, swoje imię. On odparł: „Czemu mnie pytasz o imię?. I pobłogosławił go w tym miejscu.

³¹Jakub dał temu miejscu nazwę Penuel, mówiąc: „Choć widziałem Boga twarzą w twarz, to jednak ocaliłem moje życie.

³²Wschodziło właśnie słońce, gdy Jakub mijał Penuel, utykając na nogę. ³³Dlatego do dziś Izraelici nie jadają ścięgna, które jest w stawie biodrowym, gdyż Jakub został ugodzony w ścięgno biodrowe.

Rdz 33

33¹Jakub podniósł oczy i zobaczył Ezawa nadchodzącego z czterystoma ludźmi. Podzielił więc dzieci między Leę, Rachelę i dwie służące. ²Następnie ustawił na przodzie służące z ich dziećmi, za nimi Leę z jej dziećmi, a na końcu Rachelę z Józefem. ³Sam wyszedł przed nich i zbliżając się do swojego brata, skłonił się siedem razy aż do ziemi.

⁴Ezaw wybiegł mu naprzeciw, wziął go w objęcia, rzucił mu się na szyję i ucałował go. Obaj się rozpłakali. ⁵Gdy Ezaw zobaczył kobiety i dzieci, zapytał: „Kim one są dla ciebie?. Jakub odrzekł: „To są moje dzieci, które w swojej łaskawości Bóg dał twojemu słudze. ⁶Wtedy zbliżyły się służące ze swoimi dziećmi i oddali pokłon. ⁷Potem podeszła Lea ze swoimi dziećmi i oddali pokłon. Na końcu zbliżyła się Rachela z Józefem i oddali pokłon. ⁸Ezaw zapytał: „Co znaczy cała ta twoja karawana, którą napotkałem?. Jakub odpowiedział: „Chciałem, panie, pozyskać twoją życzliwość. ⁹Ezaw odrzekł: „Mój bracie, mam wszystkiego pod dostatkiem. Zatrzymaj więc swoją własność. ¹⁰Ale Jakub nalegał: „Jeśli jesteś dla mnie życzliwy, to przyjmij ode mnie ten dar. Bo gdy ujrzałem twoje oblicze, to tak jakbym widział oblicze Boga, a ty łaskawie się ze mną obszedłeś. ¹¹Przyjmij więc mój dar, który ci przekazano. Bóg bowiem udzielił mi wszystkiego. I nalegał na niego, aż w końcu dar przyjął.

¹²Ezaw powiedział: „Ruszajmy w dalszą drogę i chodźmy, a ja pójdę obok ciebie. ¹³Jakub mu odrzekł: „Mój pan wie, że mam dzieci wątłe, a owce i krowy karmią młode. Jeśli będę je pędził przez cały dzień, to wszystkie stada padną. ¹⁴Niech mój pan raczy iść przed swoim sługą, a ja będę szedł powoli, stosownie do tempa moich stad, które pędzę, i do możliwości dzieci, aż przyjdę do mojego pana do Seiru. ¹⁵Ezaw powiedział: „To chociaż zostawię z tobą trochę ludzi, którzy są ze mną. Lecz Jakub odrzekł: „Po co mi oni, skoro mój pan darzy mnie życzliwością.

¹⁶W tym dniu Ezaw udał się więc w drogę powrotną do Seiru. ¹⁷Jakub natomiast wyruszył do Sukkot. Tam zbudował sobie dom, a dla swoich stad zrobił szałasy. Dlatego nazwał to miejsce Sukkot.

¹⁸Po powrocie z Paddan-Aram Jakub przyszedł szczęśliwie do miasta Sychem, które leży w kraju Kanaan. Tuż przed miastem rozbił obóz. ¹⁹Potem nabył za sto kesitów kawałek pola od Chamora, ojca Sychema. Tam właśnie rozbił swój namiot. ²⁰Wzniósł tam również ołtarz i nazwał go imieniem El – Bóg Izraela.

Rdz 34

34¹Pewnego razu Dina, córka Lei i Jakuba, wyszła, aby zobaczyć kobiety tego kraju. ²Gdy ujrzał ją Sychem, syn Chamora Chiwwity, władcy tego kraju, porwał ją, położył się z nią i zgwałcił. ³Przywiązał się jednak głęboko do Diny, córki Jakuba, i rozmawiał z nią serdecznie. ⁴Sychem prosił także swojego ojca Chamora: „Weź mi tę dziewczynę za żonę. ⁵Gdy Jakub dowiedział się, że Sychem zhańbił jego córkę Dinę, podczas gdy jego synowie byli przy stadach w polu – milczał o tym aż do ich przyjścia. ⁶Chamor, ojciec Sychema, wybrał się do Jakuba, aby z nim porozmawiać. ⁷Wtedy właśnie wrócili synowie Jakuba z pola. Gdy dowiedzieli się o wszystkim, zasmucili się i wpadli w gniew. Sychem bowiem popełnił zbrodnię, gwałcąc córkę Jakuba. W Izraelu nie wolno tak postępować. ⁸A Chamor tak do nich przemówił: „Mój syn Sychem z miłości przylgnął do waszej córki, więc dajcie mu ją za żonę. ⁹Zwiążcie się z nami: dajcie nam wasze córki za żony i żeńcie się z naszymi córkami. ¹⁰Możecie osiedlić się wśród nas i ten kraj będzie dla was otwarty. Mieszkajcie w nim, wędrujcie po nim i nabywajcie w nim posiadłości. ¹¹Sychem zwrócił się do ojca i braci Diny: „Jeśli okażecie mi życzliwość, dam wam wszystko, czego zażądacie. ¹²Zażądajcie ode mnie wielkiego okupu i daru, a dam wam zgodnie z waszym życzeniem. Dajcie mi tylko tę dziewczynę za żonę.

¹³Synowie Jakuba podstępnie odpowiedzieli Sychemowi i jego ojcu Chamorowi. Zrobili tak dlatego, że zgwałcił ich siostrę Dinę. ¹⁴Mówili więc do nich: „Nie możemy spełnić tej prośby i oddać naszej siostry człowiekowi nieobrzezanemu, gdyż byłoby to dla nas hańbą. ¹⁵Zgodzimy się na waszą prośbę tylko wtedy, gdy staniecie się jak my, czyli gdy wszyscy wasi mężczyźni będą obrzezani.¹⁶Wtedy dopiero damy wam nasze córki za żony i będziemy się żenić z waszymi córkami. Zamieszkamy z wami i staniemy się jednym ludem. ¹⁷Jeśli jednak nas nie posłuchacie i nie poddacie się obrzezaniu, zabierzemy naszą córkę i odejdziemy.

¹⁸Słowa te podobały się Chamorowi i jego synowi Sychemowi. ¹⁹Młodzieniec nie wahał się spełnić tego warunku, gdyż zakochał się w córce Jakuba. A cieszył się on największym szacunkiem w domu swojego ojca.

²⁰Gdy Chamor i jego syn Sychem wrócili do bramy swojego miasta, powiedzieli do jego mieszkańców: ²¹„Tamci mężczyźni byli dla nas życzliwi. Niech więc mieszkają w tym kraju i wędrują po nim. Kraj ten jest bowiem rozległy. Będziemy brać sobie ich córki za żony i damy im nasze córki. ²²Zgodzili się mieszkać z nami, byśmy byli jednym ludem, ale pod tym warunkiem, że każdy mężczyzna u nas będzie obrzezany, tak jak i oni są obrzezani. ²³Czyż ich stada i dobytek oraz wszelkie bydło nie będą nasze? Tylko przyjmijmy ich warunek, a zamieszkają z nami.

²⁴Wtedy wszyscy przechodzący przez bramę tego miasta usłuchali Chamora i jego syna Sychema. Każdy mężczyzna przechodzący przez bramę tego miasta został obrzezany. ²⁵Gdy w trzecim dniu bardzo cierpieli, wtedy dwaj synowie Jakuba, Symeon i Lewi – bracia Diny, z łatwością wtargnęli do miasta i mieczami wymordowali wszystkich mężczyzn. ²⁶Zamordowali też mieczem Chamora i jego syna Sychema, a Dinę zabrali z domu Sychema i odeszli. ²⁷Wtedy inni synowie Jakuba wpadli do pomordowanych i złupili miasto za to, że zhańbiono ich siostrę. ²⁸Zabrali ich stada, bydło, osły oraz wszystko, co było w mieście i na polu. ²⁹Cały ich dobytek, wszystkie ich dzieci i kobiety wzięli do niewoli i zrabowali wszystko, co było w ich domach. ³⁰Jakub powiedział do Symeona i Lewiego: „Postawiliście mnie w trudnym położeniu. Znienawidzą mnie mieszkańcy tego kraju – Kananejczycy i Peryzzyci, a ja przecież mam mało ludzi. Razem uderzą na mnie, zniszczą mnie i mój dom. ³¹A oni odparli: „Czy naszą siostrę można traktować jak nierządnicę?.

Rdz 35

35¹Bóg rzekł do Jakuba: „Ruszaj w drogę, idź do Betel i tam zamieszkaj. Zbuduj tam ołtarz Bogu, który ci się ukazał, gdy uciekałeś przed swoim bratem Ezawem. ²Jakub rzekł do członków swojej rodziny i do wszystkich, którzy z nim byli: „Usuńcie obcych bogów, którzy są wśród was, oczyśćcie się i zmieńcie ubrania. ³Potem będziemy mogli wyruszyć do Betel. Tam zbuduję ołtarz Bogu, który odpowiadał mi w czasie mojego utrapienia, i będę prosił, aby był ze mną na drodze, którą podejmuję.

⁴Oddali więc Jakubowi wszystkie posągi obcych bogów, które mieli, i kolczyki noszone w uszach, a on zakopał je pod dębem w pobliżu Sychem.

⁵Następnie wyruszyli. A ponieważ na okoliczne miasta padł wielki strach, nikt nie ścigał synów Izraela. ⁶Jakub doszedł więc z całym swoim ludem do Luz, które leży w kraju Kanaan, czyli do Betel. ⁷Tam zbudował ołtarz i nazwał to miejsce El-Betel, gdyż tam objawił mu się Bóg, gdy uciekał przed swoim bratem.

⁸Gdy zmarła Debora, niańka Rebeki, pochowano ją pod dębem, w pobliżu Betel. Dlatego nazywa się on dębem płaczu.

⁹Bóg znowu ukazał się Jakubowi po jego przyjściu z Paddan-Aram i pobłogosławił mu:¹⁰„Masz na imię Jakub, ale nie będziesz się już tak nazywał, lecz będziesz miał na imię Izrael. Dał mu więc imię Izrael. ¹¹I Bóg mówił dalej: „Ja jestem Bóg Wszechmocny. Bądź płodny i rozmnażaj się. Od ciebie będzie pochodził naród i wiele narodów. Od ciebie będą się wywodzić królowie. ¹²Tobie i twojemu potomstwu daję kraj, który dałem Abrahamowi i Izaakowi.

¹³Potem Bóg odstąpił od niego. ¹⁴A Jakub na miejscu, gdzie Bóg z nim rozmawiał, ustawił kamienną stelę. Złożył na niej ofiarę z płynów i wylał oliwę.¹⁵Miejsce, na którym Bóg z nim rozmawiał, Jakub nazwał Betel.

¹⁶Potem wyruszyli z Betel. Tuż przed przybyciem do Efraty Rachela zaczęła rodzić i poród był trudny. ¹⁷Gdy rodziła w wielkich bólach, położna mówiła do niej: „Nie bój się, bo znów masz syna. ¹⁸Rachela jednak umierała i wydając ostatnie tchnienie, dała synowi imię Benoni, lecz jego ojciec nazwał go Beniamin. ¹⁹Tak to umarła Rachela i pochowano ją przy drodze do Efraty, czyli do Betlejem. ²⁰Jakub na jej grobie postawił stelę, która istnieje do dziś.

²¹Izraels znów udał się w drogę i rozbił obóz poza Migdal-Eder. ²²Gdy Izrael zamieszkał w tym kraju, Ruben współżył z Bilhą, drugorzędną żoną swojego ojca. A Izrael dowiedział się o tym.

Synów Jakuba było dwunastu. ²³Synowie Lei: pierworodnys Jakuba – Ruben, potem Symeon, Lewi, Juda, Issachar i Zabulon. ²⁴Synowie Racheli: Józef i Beniamin. ²⁵Synowie Bilhy, służącej Racheli: Dan i Neftali. ²⁶Synowie Zilpy, służącej Lei: Gad i Aser. To są właśnie synowie Jakuba, którzy mu się urodzili w Paddan-Aram.

²⁷Wreszcie Jakub dotarł do swojego ojca Izaaka, do Mamre, do Kiriat-Arba, czyli do Hebronu, gdzie kiedyś mieszkał Abraham, a teraz przebywał Izaak. ²⁸Izaak miał wówczas sto osiemdziesiąt lat. ²⁹Wtedy opuściły go siły i umarł. Osiągnął piękny wiek i dołączył do swoich przodków. Pochowali go jego synowie, Ezaw i Jakub.

Rdz 36

36¹Oto rodowód Ezawa, czyli Edomu.

²Ezaw wziął sobie żony spośród kobiet Kanaanu: Adę, córkę Elona Chetyty, Oholibamę, córkę Any a wnuczkę Chetyty Sibeona,³i Izmaelitkę Basmat, siostrę Nebajota. ⁴Ada urodziła Ezawowi Elifaza, a Basmat – Reuela. ⁵Oholibama urodziła Jeusza, Jalama i Koracha. To są synowie Ezawa, którzy mu się urodzili w kraju Kanaan.

⁶Ezaw wziął swoje żony, synów, córki i wszystkich domowników, swoje stada, bydło i całe mienie, które zdobył w Kanaanie, i odszedł do innego kraju, z dala od swojego brata Jakuba. ⁷Kraj, w którym przebywali, nie mógł ich utrzymać z powodu wielkiej liczby ich stad. ⁸Ezaw zamieszkał więc na wyżynie Seir. Ezaw to Edom.

⁹Oto potomkowie Ezawa, ojca Edomitów, na wyżynie Seir.¹⁰Oto imiona synów Ezawa: Elifaz, syn Ady, żony Ezawa, Reuel, syn Basmat, żony Ezawa.

¹¹Synami Elifaza byli: Teman, Omar, Sefo, Gatam i Kenaz. ¹²A Timna, która była drugorzędną żoną Elifaza, syna Ezawa, urodziła Elifazowi Amaleka. To są synowie Ady, żony Ezawa. ¹³A oto synowie Reuela: Nachat, Zerach, Szamma i Mizza. Byli oni potomkami Basmat, żony Ezawa. ¹⁴A ci byli synami żony Ezawa, Oholibamy, córki Any, a wnuczki Sibeona. Urodziła ona Ezawowi Jeusza, Jalama i Koracha.

¹⁵A oto potomkowie Ezawa, czyli synowie Elifaza, pierworodnego syna Ezawa, naczelnicy rodów: Teman, Omar, Sefo, Kenaz, ¹⁶Korach, Gatam i Amelek. To są naczelnicy rodów, w kraju Edomu, a są to synowie Ady.

¹⁷A oto synowie Reuela, syna Ezawa, naczelnicy rodów: Nachat, Zerach, Szamma i Mizra. Są to naczelnicy rodów Reuela w ziemi Edom. Są oni synami Basmat, żony Ezawa.

¹⁸A oto synowie Oholibamy, żony Ezawa, naczelnicy rodów: Jeusz, Jalam i Korach. Są to naczelnicy rodów, potomkowie żony Ezawa Oholibamy, córki Any. ¹⁹To są właśnie potomkowie Ezawa, a zarazem naczelnicy Edomitów.

²⁰A oto synowie Seira, Choryty, mieszkańcy tego kraju: Lotan, Szobal, Sibeon i Ana, ²¹Diszon, Eser i Diszan. Są to naczelnicy rodów, Choryci, synowie Seira, w kraju Edom.

²²A synami Lotana byli: Chori i Hemam. Siostrą Lotana była Timna.

²³A oto synowie Szobala: Alwan, Manachat, Ebal, Szefo i Onam. ²⁴A oto synowie Sibeona: Ajja i Ana. Tenże Ana znalazł gorące źródła na pustyni, gdy pasł osły swojego ojca Sibeona. ²⁵A oto dzieci Any: Diszon i córka Oholibama, córka Any. ²⁶A oto synowie Diszona: Chemdan, Eszban, Jetran i Cheran. ²⁷Synowie Esera: Bilhan, Zaawan i Akan. ²⁸Synowie Diszana: Us i Aran.

²⁹Oto naczelnicy rodów, Choryci: Lotan, Szobal, Sibeon, Ana, ³⁰Diszon, Eser, Diszan. Są to Choryci, naczelnicy rodów w ziemi Seir.

³¹A oto królowie, którzy rządzili w kraju Edom, zanim w Izraelus panował król. ³²W Edomie królem był Bela, syn Beora, a jego miasto nazywało się Dinhaba. ³³Gdy Bela umarł, królem po nim był Jobab, syn Zeracha z Bosry. ³⁴Gdy umarł Jobab, królem po nim był Chuszam z kraju Temanitów. ³⁵Po nim królem był Hadad, syn Bedada. On to pobił Madianitów na równinie Moabu. Jego miasto nosiło nazwę Awit. ³⁶A po śmierci Hadada królem był Samla z Masreki. ³⁷Po śmierci Samli królem był Szaul z Rechobot nad Rzeką. ³⁸A po śmierci Szaula królem był Baal-Chanan, syn Akbora. ³⁹Po śmierci Baal-Chanana, syna Akbora, królem był Hadar. Jego miasto zwało się Pau, a jego żoną była Mehetabeel, córka Matreda z Me-Zahab.

⁴⁰Oto imiona naczelników rodów Ezawa według ich rodów i miejscowości noszących ich imiona: Timna, Alwa, Jetet, ⁴¹Oholibama, Ela, Pinon, ⁴²Kenaz, Teman, Mibsar, ⁴³Magdiel i Iram. Są to naczelnicy rodów Edomu według ich posiadłości, w których zamieszkali. Praojcem Edomitów był Ezaw.

Rdz 37

37¹Jakub zamieszkał w kraju, w którym przebywał jego ojciec, czyli w Kanaanie.

²Oto dzieje potomków Jakuba.

Gdy Józef miał siedemnaście lat, był pasterzem owiec razem ze swoimi braćmi, synami Bilhy i Zilpy, żonami jego ojca. Pewnego razu doniósł on ojcu, że źle mówiono o jego braciach. ³Izrael kochał Józefa najbardziej ze wszystkich swoich synów, gdyż urodził mu się w starości. Dlatego podarował mu kosztowne ubranie. ⁴Gdy jego bracia zauważyli, że ojciec kocha go bardziej od nich wszystkich, tak go znienawidzili, że nie byli w stanie przyjaźnie z nim rozmawiać.

⁵Pewnego razu Józef miał sen. Gdy opowiedział go swoim braciom, znienawidzili go jeszcze bardziej. ⁶Mówił im tak: „Posłuchajcie, jaki miałem sen. ⁷Wiązaliśmy snopy na polu i w pewnej chwili mój snop podniósł się i stanął. Wasze snopy otoczyły go i oddały głęboki pokłon mojemu snopowi. ⁸Wtedy odrzekli mu jego bracia: „Czyżbyś rzeczywiście chciał być królem nad nami lub nami rządzić?. I jeszcze bardziej go znienawidzili z powodu jego snów i opowiadań. ⁹Potem miał jeszcze inny sen i znów opowiedział go swoim braciom. Mówił: „Tym razem śniło mi się, że słońce i księżyc oraz jedenaście gwiazd oddają mi pokłon. ¹⁰A gdy opowiedział to ojcu i braciom, ojciec zganił go, mówiąc: „Cóż to masz za sny? Czyż ja, twoja matka i bracia mielibyśmy przyjść i oddać ci pokłon aż do ziemi?. ¹¹I zazdrościli mu jego bracia. Ojciec jednak zapamiętał ten sen.

¹²Gdy bracia poszli do Sychem paść stada swojego ojca, ¹³Izrael rzekł do Józefa: „Czy twoi bracia nie pasą stad w Sychem? Chciałbym, żebyś do nich poszedł. Odrzekł mu: „Dobrze. ¹⁴Wtedy ojciec mu polecił: „Idź i zobacz, czy wszystko dobrze z twoimi braćmi i ze stadami, a potem mi opowiesz. Wysłał go więc z doliny Hebronu, a on udał się do Sychem. ¹⁵W drodze spotkał kogoś, kto widząc błąkającego się Józefa, zapytał go: „Czego szukasz?. ¹⁶On odpowiedział: „Szukam moich braci. Powiedz mi, proszę, gdzie oni pasą?. ¹⁷Człowiek ten odrzekł: „Wyruszyli stąd. Słyszałem, jak mówili: «Pójdźmy do Dotain». Józef poszedł więc za swoimi braćmi i znalazł ich w Dotain. ¹⁸Bracia ujrzeli go z daleka. Zanim jednak zbliżył się do nich, postanowili podstępnie go zabić. ¹⁹Mówili między sobą: „Oto nadchodzi pan, który miewa sny. ²⁰Teraz więc chodźcie, zamordujmy go i wrzućmy do jednego ze zbiorników na wodę. Potem powiemy, że pożarło go dzikie zwierzę. Zobaczymy, co wyniknie z jego snów. ²¹Gdy Ruben to usłyszał, chciał go ocalić z ich rąk. Mówił do nich: „Nie zabijajmy go. ²²Chciał go wybawić z ich rąk, a potem odesłać do jego ojca. Dlatego dodał: „Nie przelewajcie krwi! Wrzućcie go do tego zbiornika, który jest na stepie. Jednak nie podnoście na niego ręki!”.

²³Gdy Józef przyszedł do swoich braci, ściągnęli z niego kosztowne ubranie, które miał na sobie. ²⁴Związali go i wrzucili do zbiornika na wodę. Zbiornik ten był pusty, bez wody. ²⁵Potem zasiedli do posiłku. A gdy spojrzeli w dal, dostrzegli grupę kupców izmaelickich, idących z Gileadu. Ich wielbłądy dźwigały wonne korzenie, żywicę i pachnące olejki. Karawana ta zmierzała do Egiptu. ²⁶Wtedy Juda powiedział do swoich braci: „Co nam to da, jeśli zamordujemy naszego brata i ukryjemy tę zbrodnię? ²⁷Sprzedajmy go Izmaelitom, a nie róbmy mu krzywdy, bo przecież on jest naszym bratem. Bracia go posłuchali. ²⁸Gdy więc kupcy madianiccy przechodzili obok, bracia wyciągnęli Józefa ze zbiornika na wodę i sprzedali go Izmaelitom za dwadzieścia sztuk srebra, a oni zabrali Józefa do Egiptu.

²⁹Gdy Ruben wrócił, Józefa już nie było w zbiorniku. Wtedy rozdarł swoje ubranie. ³⁰Potem poszedł do swoich braci i rzekł: „Nie ma już chłopca! A ja, dokąd mam iść?. ³¹Oni natomiast zabili młodego kozła, wzięli ubranie Józefa i umoczyli je we krwi. ³²Potem odesłali to ubranie ojcu. A przekazali je z zapytaniem: „Zobacz, czy to, co znaleźliśmy, nie jest ubiorem twojego syna?. ³³On rozpoznał je i zawołał: „To ubranie mojego syna! Pożarło go dzikie zwierzę. Józef został rozszarpany!. ³⁴Jakub rozdarł więc swoje ubranie, na biodra nałożył wór i opłakiwał syna przez wiele dni.

³⁵Wszyscy jego synowie i córki usiłowali go pocieszyć. On jednak nie dawał się pocieszyć i mówił: „W smutku zstąpię do mojego syna, do krainy umarłych. I tak opłakiwał go jego ojciec. ³⁶Tymczasem Madianici sprzedali Józefa urzędnikowi faraona, Egipcjaninowi Potifarowi, który był przełożonym straży przybocznej.

Rdz 38

38¹W tym czasie Juda odłączył się od swoich braci i przyłączył się do pewnego mieszkańca miasta Adullam, który nazywał się Chira. ²Gdy ujrzał tam córkę Kananejczyka, który miał na imię Szua, wziął ją za żonę i współżył z nią. ³A ona poczęła i urodziła syna, którego nazwała imieniem Er. ⁴Gdy ponownie poczęła i urodziła syna, nazwała go imieniem Onan. ⁵Potem znów urodziła syna i dała mu imię Szela. A urodziła go w miejscowości Kezib.

⁶Juda wziął dla swojego pierworodnego syna Era żonę imieniem Tamar. ⁷Er, pierworodny syn Judy, nie podobał się jednak Panu, dlatego Pan pozbawił go życia.⁸Wtedy Juda rzekł do Onana: „Idź do swojej bratowej, weź ją jako szwagier i zapewnij potomstwo swojemu bratu. ⁹Ponieważ Onan wiedział, że potomstwo nie będzie należeć do niego, podczas współżycia z żoną brata przerywał stosunek, by nie dać swojemu bratu potomstwa.

¹⁰Postępowanie Onana nie podobało się Panu, dlatego pozbawił go życia.¹¹Rzekł więc Juda do swojej synowej Tamar: „Zamieszkaj w domu swojego ojca jako wdowa aż do czasu, gdy dorośnie mój syn Szela. Myślał jednak: „Oby on również nie umarł, podobnie jak jego bracia. Tamar poszła więc i zamieszkała w domu swojego ojca.

¹²Po długim czasie zmarła żona Judy, córka Szuy. Gdy zakończono żałobę, Juda wraz ze swoim przyjacielem Chirą z Adullam poszedł do Timny, bo tam strzyżono jego owce. ¹³Wtedy doniesiono Tamar: „Twój teść idzie do Timny, aby strzyc swoje owce. ¹⁴Zdjęła więc z siebie wdowie szaty, owinęła się welonem i tak zasłonięta usiadła przy bramie miasta Enaim, leżącego na drodze do Timny. Wiedziała bowiem, że Szela już dorósł, ale ona nie będzie jego żoną.

¹⁵Gdy Juda ją zobaczył, pomyślał, że to nierządnica, bo miała zakrytą twarz. ¹⁶Zszedł więc z drogi i rzekł do niej: „Oddaj mi się!. Nie wiedział, że to jego synowa. A ona na to: „Co mi dasz, jeśli ci się oddam?. ¹⁷Odrzekł Juda: „Przyślę ci koźlę ze stada. Wtedy ona powiedziała: „A czy dasz mi zastaw, zanim przyślesz?. ¹⁸Odparł: „Co mam ci dać w zastaw?. Ona powiedziała: „Swój sygnet, naszyjnik i laskę, którą masz w ręce. Dał jej więc, a potem współżył z nią i ona zaszła z nim w ciążę. ¹⁹Następnie odeszła, zdjęła z siebie welon i ubrała wdowie szaty.

²⁰Juda posłał koźlę przez swojego przyjaciela z Adullam, by odebrać zastaw od owej kobiety, ale on jej nie znalazł. ²¹Pytał więc mieszkańców tej miejscowości: „Gdzie w Enaim jest ta nierządnica, która siedziała przy drodze?. Oni odpowiedzieli: „Nie było tu nierządnicy. ²²Wrócił więc do Judy i powiedział: „Nie znalazłem jej, a mieszkańcy tej miejscowości mówili: «Nie było tu nierządnicy». ²³Wtedy Juda rzekł: „Niech sobie zatrzyma zastaw, bylebyśmy tylko nie narazili się na pośmiewisko. Przecież posłałem koźlę, a ty jej nie znalazłeś.

²⁴Po upływie około trzech miesięcy doniesiono Judzie: „Twoja synowa Tamar stała się nierządnicą, a nawet zaszła w ciążę przez nierząd. Juda zdecydował: „Wyprowadźcie ją i spalcie!. ²⁵Gdy ją wyprowadzano, przekazała swojemu teściowi wiadomość: „Jestem w ciąży z tym człowiekiem, do którego należą te rzeczy. I dodała: „Rozpoznaj, proszę, kto jest właścicielem tego sygnetu, naszyjnika i laski. ²⁶Juda rozpoznał je i stwierdził: „Ona jest sprawiedliwsza ode mnie, bo przecież nie dałem jej za żonę mojemu synowi Szeli. Więcej jednak już z nią nie współżył.

²⁷Gdy nadszedł czas porodu, okazało się, że będzie mieć bliźnięta. ²⁸W czasie porodu jedno z dzieci wyciągnęło rączkę. Położna zawiązała na tej rączce czerwoną tasiemkę mówiąc: „On urodzi się pierwszy. ²⁹Dziecko jednak cofnęło rączkę, a urodził się jego brat. Wtedy ona rzekła: „Jak się przedarłeś przez to przejście?. I nazwano go Peres. ³⁰Potem urodził się jego brat, który miał na rączce czerwoną tasiemkę. I nazwano go Zerach.

Rdz 39

39¹Izmaelici przyprowadzili Józefa do Egiptu. Kupił go od nich Egipcjanin Potifar, urzędnik faraona, przełożony straży przybocznej. ²Ponieważ Pan był z Józefem, dlatego wszystko mu się udawało, gdy był w domu Egipcjanina, swojego pana.³Egipcjanin, jego pan, widział więc, że Pan jest z Józefem i że Pan szczęści mu we wszystkim, co czyni.⁴Darzył go więc życzliwością i ustanowił go swoim sługą. Uczynił go również zarządcą swojego domu i oddał mu w opiekę cały swój majątek. ⁵Od kiedy uczynił go zarządcą swojego domu i całego majątku, Pan, ze względu na Józefa, błogosławił domowi tego Egipcjanina. Błogosławieństwo Pana spoczęło na wszystkim, co miał w domu i w polu.⁶Dlatego powierzył on cały majątek Józefowi i nie miał żadnej troski oprócz tego, by mieć takie pożywienie, jakie lubił.

Józef był bardzo przystojny. ⁷Żona jego pana zwróciła więc na niego uwagę i powiedziała: „Połóż się ze mną. ⁸On jednak odmówił, mówiąc do żony swojego pana: „Mój pan o nic się już przy mnie nie troszczy i powierzył mi cały swój majątek. ⁹On sam nie ma w tym domu większej władzy ode mnie i nie zabrania mi niczego, oprócz ciebie, bo jesteś jego żoną. Jak więc mógłbym popełnić tak wielkie zło i zgrzeszyć przeciwko Bogu?. ¹⁰Ale ona namawiała go codziennie, aby położył się z nią i współżył. Lecz on jej nie uległ.

¹¹Pewnego dnia, gdy wszedł do domu, by wykonywać swoje obowiązki – a w domu nie było żadnego z domowników – ¹²chwyciła go za płaszcz, mówiąc: „Połóż się ze mną!. On jednak zostawił płaszcz w jej ręce i wybiegł na zewnątrz. ¹³Ona widząc, że zostawił płaszcz w jej ręce i wybiegł na zewnątrz, ¹⁴zawołała swoich dworzan i mówiła do nich: „Patrzcie, sprowadzono do nas tego Hebrajczyka, aby sobie igrał z nami. Przyszedł do mnie, by się ze mną położyć, i dlatego krzyknęłam na cały głos. ¹⁵Gdy usłyszał, że głośno krzyknęłam, zostawił płaszcz przy mnie i szybko uciekł na zewnątrz. ¹⁶Zatrzymała więc jego płaszcz, aż przyszedł do domu jego pan. ¹⁷Wtedy zaczęła mu opowiadać: „Ten hebrajski niewolnik, którego sprowadziłeś, przyszedł do mnie, aby się ze mną zabawić. ¹⁸Ponieważ głośno krzyknęłam, zostawił przy mnie swój płaszcz i uciekł na zewnątrz. ¹⁹Gdy jego pan usłyszał opowieść żony, która stwierdziła: „Tak postąpił ze mną twój sługa”, uniósł się gniewem. ²⁰Kazał schwytać Józefa i osadzić w więzieniu, w miejscu, gdzie przebywali więźniowie króla.

Józef siedział w więzieniu. ²¹Pan jednak był z Józefem i okazał mu miłosierdzie. Sprawił również, że nadzorca więzienia był dla niego życzliwy²²i powierzył Józefowi wszystkich więźniów, którzy byli w więzieniu. Zarządzał więc wszystkim, co się tam działo. ²³Nadzorca więzienia nie troszczył się o nic, co było pod władzą Józefa. Pan bowiem współdziałał z nim i zapewniał mu pomyślność we wszystkim, co czynił.

Rdz 40

40¹Po tych wydarzeniach podczaszy i piekarz dopuścili się przestępstwa przeciwko swojemu panu, królowi Egiptu. ²Faraon rozgniewał się na obydwu dworzan: na głównego podczaszego i przełożonego piekarzy. ³Kazał ich oddać pod straż do domu przełożonego dworzan, czyli do więzienia, gdzie był zamknięty Józef. ⁴Przełożony dworzan oddał ich pod nadzór Józefa, który miał im też usługiwać.

Po jakimś czasie pobytu w więzieniu, ⁵pewnej nocy obydwaj – podczaszy i piekarz króla egipskiego, przebywający w więzieniu – mieli sen. Ich sny miały jednak różne znaczenia. ⁶Gdy rano Józef przyszedł do nich, spostrzegł, że są smutni. ⁷Zapytał więc dworzan faraona, którzy byli wraz z nim pod strażą w domu ich pana: „Dlaczego wasze twarze są dziś tak smutne?. ⁸Oni mu odpowiedzieli: „Każdy z nas miał sen, a nie ma nikogo, kto by go wytłumaczył. Józef rzekł do nich: „Czyż Bóg ich nie wyjaśnia? Opowiedzcie mi.

⁹Podczaszy zaczął więc opowiadać Józefowi: „Śniło mi się, że widzę przed sobą winny krzew. ¹⁰Na tym krzewie rosły trzy gałązki. Gdy krzew wyrósł, pojawiły się kwiaty, a potem grona dojrzałych owoców. ¹¹Ja miałem w ręce kubek faraona. Zerwałem te owoce, wycisnąłem je do kubka i wręczyłem kubek faraonowi.

¹²Józef mu odpowiedział: „Takie jest znaczenie snu: trzy gałązki to trzy dni. ¹³Jeszcze trzy dni, a faraon cię wywyższy i przywróci na twój urząd. Znów będziesz podawał faraonowi kubek, jak wcześniej, gdy byłeś jego podczaszym. ¹⁴A gdy będzie ci się dobrze powodziło, pamiętaj, że byłem z tobą. Wyświadcz mi przysługę i przypomnij o mnie faraonowi, aby mnie stąd uwolnił. ¹⁵Uprowadzono mnie bowiem siłą z ziemi Hebrajczyków. Także tutaj nie uczyniłem nic, za co trzeba by mnie wrzucić do lochu.

¹⁶Gdy główny piekarz usłyszał, że wyjaśnienie snu było pomyślne dla podczaszego, rzekł do Józefa: „Ja miałem taki sen. Trzymałem na głowie trzy kosze pieczywa. ¹⁷W koszu znajdującym się na wierzchu było różne pieczywo, przygotowane przez piekarza dla faraona. Ptaki jednak wydziobywały je z kosza, który był na mojej głowie. ¹⁸Józef odpowiedział: „Takie jest znaczenie snu: trzy kosze to trzy dni. ¹⁹Jeszcze trzy dni, a faraon każe ściąć ci głowę i powiesi cię na drzewie, a ptaki będą jadły twoje ciało.

²⁰Trzeciego dnia, w dzień swoich urodzin, faraon urządził wielką ucztę dla wszystkich swoich sług. Wtedy, w ich obecności, zdecydował o losie głównego podczaszego i przełożonego piekarzy. ²¹Głównego podczaszego przywrócił na jego urząd. Podawał więc znów puchar do rąk faraona. ²²Przełożonego piekarzy natomiast powiesił, jak to przepowiedział Józef.

²³Główny podczaszy zapomniał jednak o Józefie.

Rdz 41

41¹Dwa lata po tych wydarzeniach faraon miał sen. Śniło mu się, że stoi nad Nilem. ²A oto z Nilu wyszło siedem pięknych i tłustych krów, które zaczęły paść się w trawie. ³Nagle za nimi wyszło z Nilu siedem innych krów, które były brzydkie i chude. Stanęły one nad brzegiem Nilu obok tamtych krów. ⁴W pewnej chwili krowy brzydkie i chude pożarły siedem krów pięknych i tłustych. Wtedy faraon się przebudził. ⁵Gdy znów zasnął, miał drugi sen. Widział siedem pełnych i dorodnych kłosów, wyrastających na jednym źdźble. ⁶Po nich wyrosło siedem kłosów pustych i zniszczonych wschodnim wiatrem. ⁷Puste kłosy pochłonęły siedem kłosów dorodnych i pełnych. Faraon obudził się i zdał sobie sprawę, że to był sen. ⁸Rano odczuwał jednak zaniepokojenie. Kazał więc wezwać wszystkich egipskich wróżbiarzy i wszystkich mędrców. Opowiedział im swój sen, ale nikt nie potrafił go wyjaśnić.⁹Wtedy główny podczaszy powiedział do faraona: „Przypomnę dzisiaj mój występek, ¹⁰gdy faraon rozgniewał się na swoje sługi i mnie oraz przełożonego piekarzy kazał oddać pod straż w domu przełożonego dworzan. ¹¹Otóż, jednej nocy obaj mieliśmy sen, każdy o innym znaczeniu. ¹²Był tam z nami hebrajski młodzieniec, sługa przełożonego dworzan. Gdy opowiedzieliśmy mu nasze sny, on nam je wyjaśnił.¹³Potem wydarzenia potoczyły się zgodnie z jego wyjaśnieniem: mnie faraon przywrócił na mój urząd, a tamtego powiesił.

¹⁴Faraon kazał więc wezwać Józefa. Wtedy natychmiast wyprowadzono go z lochu. On ostrzygł się, zmienił ubranie i przyszedł do faraona. ¹⁵Faraon rzekł do Józefa: „Miałem sen, którego nikt nie potrafi mi wyjaśnić. Słyszałem jednak, że skoro usłyszysz sen, zaraz go wytłumaczysz. ¹⁶Józef odrzekł faraonowi: „Nawet beze mnie Bóg potrafi przyjaźnie odpowiedzieć faraonowi.

¹⁷Faraon zaczął więc opowiadać Józefowi: „Śniło mi się, że stoję nad brzegiem Nilu. ¹⁸A z Nilu wyszło siedem pięknych i tłustych krów, które zaczęły paść się w trawie. ¹⁹Potem za nimi wyszło siedem innych krów, które były bardzo chude, słabe i wynędzniałe. Podobnych nie widziałem w całym Egipcie. ²⁰W pewnej chwili te chude i brzydkie krowy pożarły siedem pierwszych, pięknych krów. ²¹Gdy one znalazły się w ich wnętrzu, nie można było dostrzec różnicy. Wygląd tych, które je pożarły, nie zmienił się. I przebudziłem się. ²²Potem widziałem we śnie siedem kłosów, pełnych i dorodnych, wyrastających na jednym źdźble. ²³Ale po nich wyrosło siedem kłosów zeschniętych, pustych i zniszczonych wschodnim wiatrem. ²⁴Te puste kłosy pochłonęły siedem dorodnych kłosów. Opowiedziałem sen wróżbitom, ale nikt mi nic nie wyjaśnił.

²⁵Józef rzekł do faraona: „Właściwie jest to jeden sen, przez który Bóg oznajmia faraonowi, co zamierza uczynić. ²⁶Siedem krów pięknych to siedem lat, i siedem pełnych kłosów to także siedem lat. Jest to jeden sen. ²⁷Siedem krów chudych i brzydkich, wychodzących za pierwszymi, to również siedem lat, podobnie jak siedem pustych kłosów, zniszczonych wschodnim wiatrem. W tych siedmiu latach będzie panował głód. ²⁸Mam więc dla faraona następujące wyjaśnienie. Bóg uczyni tak, jak oznajmił faraonowi: ²⁹Nadchodzi siedem lat wielkiej obfitości w całym Egipcie. ³⁰Po nich jednak nastanie siedem lat głodu i Egipcjanie zapomną, czym jest dostatek. Głód ten wyniszczy cały kraj. ³¹Z powodu tego głodu, który będzie bardzo ciężki, zapomni się w kraju o dostatku. ³²Ponieważ sen ten wystąpił dwa razy, oznacza to, że Bóg tak postanowił i wkrótce to spełni.

³³Teraz więc niech faraon znajdzie roztropnego i mądrego człowieka i postawi go nad Egiptem. ³⁴Niech faraon ustanowi nadzorców nad Egiptem i zgromadzi piątą część zbiorów podczas siedmiu lat obfitości. ³⁵Niech oni gromadzą całe pożywienie w tych dobrych latach, które nadchodzą. Niech zbiorą zboże do dyspozycji faraona, jako żywność dla miast, i niech go strzegą. ³⁶Żywność ta będzie zapasem dla kraju na te siedem lat głodu, które nastaną w Egipcie. W ten sposób Egipt nie wyginie z głodu.

³⁷Słowa te spodobały się faraonowi i wszystkim jego sługom. ³⁸Faraon zapytał więc swoich sług: „Czy znajdziemy człowieka, który, podobnie jak on, miałby ducha Bożego?.³⁹I zwrócił się do Józefa: „Po tym, jak Bóg oznajmił ci to wszystko, widzę, że nie ma człowieka, który byłby bardziej roztropny i mądrzejszy od ciebie. ⁴⁰Dlatego ty będziesz nad moim domem i twoim rozkazom będzie posłuszny cały mój lud. Tylko tym tronem będę wyższy od ciebie. ⁴¹Faraon dodał jeszcze: „Patrz, postawiłem cię nad całym Egiptem!. ⁴²Zdjął więc pierścień ze swojego palca i włożył go na palec Józefa. Kazał też ubrać go w szatę z cienkiego lnu, a potem włożył mu na szyję złoty łańcuch. ⁴³Polecił też obwozić go na swoim drugim rydwanie, a słudzy mieli wołać przed nim: „Na kolana!. W ten sposób ustanowił go rządcą całego Egiptu. ⁴⁴Potem faraon rzekł do Józefa: „Ja jestem faraonem, lecz bez twojej zgody nikt w całym Egipcie nie ośmieli się ruszyć ręką lub nogą. ⁴⁵Faraon nadał Józefowi imię Safnat Paneach. Dał mu też za żonę Asenat, córkę Poti-Fery, kapłana z On. Odtąd Józef był rządcą Egiptu.

⁴⁶Józef miał trzydzieści lat, gdy stanął przed faraonem, królem Egiptu. Gdy wyszedł od faraona, zaczął przemierzać cały kraj. ⁴⁷Przez siedem lat ziemia wydawała obfite plony. ⁴⁸Józef gromadził więc przez te siedem lat wszelką żywność w Egipcie i odkładał ją w miastach. Żywność z pól otaczających jakieś miasto składał w tym mieście. ⁴⁹Nagromadził tyle zboża, ile jest morskiego piasku. Przestał je mierzyć, gdyż było go bez liku.

⁵⁰Zanim nastał pierwszy rok głodu, Józefowi urodzili się dwaj synowie. Urodziła ich Asenat, córka Poti-Fery, kapłana z On. ⁵¹Pierworodnemus Józef dał imię Manasses, gdyż mówił: „Bóg dał mi zapomnieć o całej mojej udręce i o całym domu mojego ojca. ⁵²Drugiemu dał imię Efraim, bo mówił: „Bóg uczynił mnie ojcem licznego potomstwa w kraju mojej niedoli. ⁵³Gdy w Egipcie skończyło się siedem lat urodzaju, ⁵⁴zgodnie z zapowiedzią Józefa nadeszło siedem lat głodu. Głód nastał we wszystkich krajach. Ale w całym Egipcie była żywność. ⁵⁵Gdy jednak i w Egipcie zaczął się głód, lud błagał faraona o żywność. Faraon mówił więc do wszystkich Egipcjan: „Idźcie do Józefa i czyńcie to, co wam powie!. ⁵⁶Gdy na obszarze całego kraju nastał głód, Józef otwierał wszystkie spichlerze, w których było zboże i sprzedawał zboże Egipcjanom w miarę, jak wzmagał się głód w Egipcie. ⁵⁷Ze wszystkich krajów ludzie przychodzili do Egiptu, aby od Józefa kupować zboże, bo głód wzmagał się na całej ziemi.

Rdz 42

42¹Gdy Jakub dowiedział się, że w Egipcie jest zboże, powiedział do swoich synów: „Czemu patrzycie jeden na drugiego?. ²I dodał: „Słyszałem, że w Egipcie jest zboże. Idźcie tam i kupcie je dla nas, byśmy nie umarli, lecz mogli przeżyć. ³Dziesięciu braci Józefa udało się więc do Egiptu, aby kupić zboże. ⁴Jakub nie wysłał jednak z nimi Beniamina, brata Józefa, gdyż mówił: „Mogłoby go spotkać jakieś nieszczęście.

⁵Synowie Izraela przyszli więc wraz z innymi, aby kupić zboże, gdyż wielki głód panował w Kanaanie. ⁶A Józef miał władzę nad tym krajem. On też sprzedawał zboże wszystkim mieszkańcom tego kraju.

Bracia Józefa przybyli do niego i pokłonili mu się twarzą do ziemi. ⁷Gdy Józef ujrzał swoich braci, poznał ich, lecz sam nie dał się im rozpoznać i rozmawiał z nimi surowo. Zapytał ich: „Skąd przyszliście?. Oni odpowiedzieli: „Z kraju Kanaan, aby kupić żywności. ⁸Józef rozpoznał swoich braci, ale oni go nie poznali. ⁹Przypomniał sobie sny, które miał, i rzekł do nich: „Jesteście szpiegami! Przyszliście, aby wyśledzić słabe miejsca tego kraju. ¹⁰Odrzekli mu: „Nie, panie! Twoi słudzy przyszli kupić żywności. ¹¹Wszyscy jesteśmy synami jednego człowieka. Jesteśmy uczciwi. Twoi słudzy nie są szpiegami. ¹²Lecz on odparł: „Przeciwnie, przyszliście, aby wyśledzić słabe miejsca tego kraju. ¹³Wtedy zaczęli opowiadać: „Było nas dwunastu braci, synów jednego człowieka, w kraju Kanaan. Najmłodszy pozostał z ojcem, a jednego już nie ma. ¹⁴Józef rzekł: „Prawdą jest to, co powiedziałem – jesteście szpiegami! ¹⁵Zostaniecie co do tego wybadani. Na życie faraona! Nie wyjdziecie stąd, jeśli tu nie przyjdzie wasz najmłodszy brat. ¹⁶Wyślijcie jednego spośród siebie, niech przyprowadzi waszego brata. A wy zostaniecie uwięzieni. Okaże się, czy mówicie prawdę. Jeśli nie – na życie faraona – jesteście szpiegami!. ¹⁷I oddał ich pod straż na trzy dni.

¹⁸W trzecim dniu Józef im powiedział: „Jestem człowiekiem bogobojnym. Uczyńcie więc tak jak mówię, a pozostaniecie przy życiu. ¹⁹Jeśli jesteście uczciwi, niech jeden brat pozostanie w więzieniu, a wy idźcie i zawieźcie zboże dla waszych rodzin. ²⁰Waszego najmłodszego brata przywieźcie jednak do mnie, żeby się okazało, że mówicie prawdę. Gdy tak uczynicie, nie umrzecie.

²¹Wtedy mówili do siebie: „Niestety, zawiniliśmy wobec naszego brata, bo widząc strapienie jego serca, gdy błagał nas o litość, nie usłuchaliśmy go. Dlatego spadło na nas to nieszczęście. ²²Wtedy Ruben im odpowiedział: „Czy wam nie mówiłem: Nie popełniajcie wykroczenia przeciwko chłopcu, a nie usłuchaliście. Teraz dosięgła nas pomsta za jego krew!. ²³Nie wiedzieli jednak, że Józef rozumie, gdyż dotychczas posługiwał się tłumaczem. ²⁴W pewnej chwili odszedł od nich i zaczął płakać. Potem wrócił i dalej z nimi rozmawiał. Wziął spośród nich Symeona i w ich obecności go uwięził. ²⁵Józef polecił też, aby ich worki napełniono zbożem i każdemu do jego worka włożono z powrotem pieniądze. Kazał także dać im żywność na drogę. Polecenia te wykonano.

²⁶Oni włożyli zakupione zboże na osły i odjechali stamtąd. ²⁷Gdy jeden z nich otworzył w gospodzie swój worek, aby dać karmę osłu, zobaczył pieniądze. Leżały one na wierzchu w jego worku.²⁸Rzekł wtedy do swojego brata: „Zwrócono mi pieniądze! Znajdują się w moim worku!. Wtedy zdumieli się i z przerażeniem pytali jeden drugiego: „Cóż to nam Bóg uczynił?.

²⁹Gdy wrócili do Kanaanu, do swojego ojca Jakuba, opowiedzieli mu wszystko, co im się przydarzyło: ³⁰„Ten człowiek, pan tego kraju, rozmawiał z nami surowo i wziął nas za szpiegów. ³¹Wtedy powiedzieliśmy mu, że jesteśmy uczciwi i nie jesteśmy szpiegami. ³²Że było nas dwunastu braci, synów naszego ojca i że jednego już nie ma, a najmłodszy jest z naszym ojcem w Kanaanie. ³³Władca tego kraju odparł nam: «Po tym poznam, że jesteście uczciwi: Zostawcie jednego brata u mnie, weźcie zboże dla waszych rodzin i idźcie. ³⁴Potem przyprowadźcie waszego najmłodszego brata do mnie, abym się przekonał, że nie jesteście szpiegami, lecz jesteście uczciwi. Wtedy uwolnię waszego brata i będziecie mogli poruszać się po tym kraju».

³⁵Gdy opróżniali swoje worki, każdy znalazł w nim sakiewkę z pieniędzmi. Widząc sakiewki z pieniędzmi, przerazili się razem ze swoim ojcem. ³⁶Wtedy Jakub, ich ojciec, rzekł do nich: „Pozbawiacie mnie dzieci: nie ma już Józefa i Symeona, a teraz chcecie mi zabrać Beniamina. Wszystko przeciwko mnie!. ³⁷Ruben powiedział do ojca: „Możesz zabić moich dwóch synów, jeśli ci go z powrotem nie przyprowadzę. Daj go pod moją opiekę, a ja ci go zwrócę!. ³⁸On odrzekł: „Mój syn nie pójdzie z wami! Jego brat umarł i on jeden mi pozostał. Gdyby w drodze, w którą chcecie wyruszyć, spotkało go jakieś nieszczęście, przyczynilibyście się do tego, że jako starzec zstąpiłbym w smutku do krainy umarłych.

Rdz 43

43¹Tymczasem głód w kraju się nasilał. ²Gdy więc skończyło się zboże, które przywieźli z Egiptu, Jakub powiedział do swoich synów: „Kupcie znów dla nas trochę żywności. ³Juda mu odrzekł: „Tamten człowiek zobowiązał nas uroczyście, mówiąc: «Nie pokazujcie mi się bez waszego brata». ⁴Jeśli jesteś gotów posłać z nami naszego brata, pójdziemy i kupimy ci żywności. ⁵Lecz jeśli nie chcesz go posłać, nie pójdziemy, bo ów człowiek przykazał nam: «Nie pokazujcie mi się bez waszego brata». ⁶Izraels odparł: „Dlaczego przyczyniliście mi zmartwienia, mówiąc temu człowiekowi, że macie jeszcze jednego brata?. ⁷Oni odrzekli: „Człowiek ten dokładnie wypytywał o nas i nasze rodziny: «Czy żyje jeszcze wasz ojciec? Czy macie brata?». Odpowiedzieliśmy mu więc na jego pytania. Skąd mogliśmy wiedzieć, że powie: «Sprowadźcie waszego brata»?. ⁸Juda rzekł do swojego ojca Izraela: „Poślij chłopca ze mną. Wybierzemy się w drogę, abyśmy mogli przeżyć, a nie umarli, zarówno my, jak i ty, i nasze dzieci. ⁹Ja biorę odpowiedzialność za niego. Ode mnie będziesz się go domagał. Jeśli go nie przyprowadzę i nie postawię przed tobą, to będę winny względem ciebie na zawsze. ¹⁰Gdybyśmy nie zwlekali, wrócilibyśmy już dwa razy!. ¹¹Izrael, ich ojciec, odpowiedział: „Jeśli to konieczne, tak zróbcie. Weźcie jednak do waszych worków trochę owoców tej ziemi: pachnącą żywicę, miód, pachnące korzenie, olejki, pistacje, migdały i zawieźcie w darze owemu człowiekowi. ¹²Weźcie też z sobą podwójną zapłatę, abyście mogli zwrócić pieniądze, które, chyba przez pomyłkę, włożono wam na wierzch waszych worków. ¹³Weźcie też waszego brata i ruszajcie do owego człowieka. ¹⁴Niech Bóg Wszechmocny sprawi, żeby ten człowiek zlitował się nad wami i wypuścił waszego brata i Beniamina. A ja, jeśli mam stracić moje dzieci, to je stracę.

¹⁵Bracia wzięli dary, podwójną ilość pieniędzy i razem z Beniaminem pospiesznie wyruszyli do Egiptu. Gdy stanęli przed Józefem, ¹⁶a Józef ujrzał ich i Beniamina, rzekł do zarządcy swojego domu: „Wprowadź tych ludzi do domu, zabij jakieś zwierzę i przygotuj, ponieważ ci ludzie w południe będą jedli ze mną. ¹⁷Człowiek ten wypełnił polecenie Józefa i wprowadził owych ludzi do jego domu. ¹⁸Oni, przelęknieni, że wprowadzono ich do domu Józefa, mówili: „Kazał nas sprowadzić do siebie z powodu tych pieniędzy, które włożono do naszych worków. Na pewno rzuci się na nas, napadnie, uczyni nas niewolnikami i zabierze nam nasze osły. ¹⁹W bramie domu rzekli więc do zarządcy domu Józefa: ²⁰„Pozwól, panie, że coś powiemy. Byliśmy już tutaj, aby kupić zboża. ²¹W powrotnej drodze zatrzymaliśmy się w gospodzie. Gdy otworzyliśmy nasze worki, każdy znalazł na wierzchu worka pieniądze, które należały się za zboże. Przywieźliśmy je ze sobą. ²²Mamy też inne pieniądze, aby kupić żywności. Nie wiemy jednak, kto włożył nasze pieniądze do worków. ²³Odrzekł im: „Uspokójcie się i przestańcie się bać. Wasz Bóg i Bóg waszego ojca dał wam w workach skarb. Wasze zboże jest zapłacone. I przyprowadził do nich Symeona.

²⁴Następnie wprowadził tych ludzi do domu Józefa. Dał im wody, aby obmyli sobie nogi. Dał też obroku ich osłom. ²⁵Oni natomiast przygotowali dary i czekali, aż w południe przyjdzie Józef. Słyszeli bowiem, że zjedzą tam posiłek. ²⁶Gdy Józef wszedł do domu, oni złożyli mu dary, które mieli ze sobą i oddali mu pokłon aż do ziemi. ²⁷On dowiadywał się, jak się im powodzi i zapytał: „Czy zdrowy jest wasz stary ojciec, o którym mówiliście? Czy jeszcze żyje?. ²⁸Odrzekli: „Twój sługa, a nasz ojciec jest zdrów i jeszcze żyje. Potem uklękli i oddali mu głęboki pokłon. ²⁹On podniósł oczy i ujrzał swojego brata Beniamina, syna swojej matki. Zapytał: „Czy to jest wasz najmłodszy brat, o którym mi opowiadaliście?. I dodał: „Niech Bóg okaże ci miłosierdzie, mój synu!.³⁰Nagle urwał, bo bardzo się wzruszył, widząc brata. Ponieważ był bliski płaczu, wyszedł do swojego pokoju i tam się rozpłakał. ³¹Potem obmył twarz, wyszedł i starając się panować nad sobą polecił: „Wnieście posiłek!. ³²Podano więc jemu osobno, im osobno, a także osobno Egipcjanom, którzy z nim jedli. Egipcjanie nie mogli jeść z Hebrajczykami, gdyż była to dla Egipcjan rzecz niestosowna. ³³Posadzono ich przed nim według wieku, od najstarszego do najmłodszego, i patrzyli jeden na drugiego ze zdziwieniem. ³⁴Potem polecił zanieść im porcje ze swojego stołu. A porcja Beniamina była pięciokrotnie większa od pozostałych. Wypili z nim także sporo wina.

Rdz 44

44¹Józef dał takie polecenie zarządcy swojego domu: „Napełnij worki tych ludzi żywnością, ile tylko będą mogli udźwignąć. Każdemu do jego worka włóż na wierzch pieniądze. ²Do worka najmłodszego włóż na wierzch mój srebrny kielich i pieniądze za żywność. Zarządca zrobił tak, jak polecił mu Józef.

³O świcie odprawiono ich razem z osłami. ⁴Gdy opuścili miasto i byli niedaleko od niego, Józef rozkazał zarządcy swojego domu: „Ruszaj w pościg za tymi ludźmi. A gdy ich dogonisz, powiesz im: «Dlaczego odpłaciliście złem za dobro? ⁵Czy to nie ten kielich, z którego pija mój pan i którego używa do wróżenia? Wasz postępek jest podły!».

⁶Gdy ich dogonił i tak im powiedział, ⁷oni mu odrzekli: „Dlaczego nasz pan rozmawia z nami w taki sposób? Twoi słudzy brzydzą się takim postępowaniem! ⁸Przecież pieniądze, które znaleźliśmy na wierzchu naszych worków, przywieźliśmy z Kanaanu. Jak więc moglibyśmy ukraść z domu twojego pana srebro lub złoto? ⁹Ten z twoich sług, u którego znajdzie się ten kielich, niech umrze, a my, panie, staniemy się twoimi niewolnikami. ¹⁰On odparł: „Słusznie! Mógłbym postąpić jak mówicie. Jednak moim niewolnikiem będzie ten, u którego znajdzie się kielich. Reszta będzie uniewinniona. ¹¹Wtedy każdy szybko zdjął swój worek na ziemię i otworzył go. ¹²On przeszukał worki, zaczynając od worka najstarszego brata, a kończąc na najmłodszym. W worku Beniamina znalazł kielich. ¹³Wtedy oni rozdarli swoje ubrania. Każdy załadował swojego osła i wrócili do miasta.

¹⁴Juda i jego bracia przyszli do domu Józefa. Gdy go tam zastali, padli przed nim na ziemię. ¹⁵Józef ich zapytał: „Cóż to uczyniliście? Czy nie wiedzieliście, że taki człowiek jak ja potrafi wróżyć?. ¹⁶Juda przemówił: „Cóż możemy odpowiedzieć mojemu panu? Cóż możemy powiedzieć i jak się usprawiedliwić? Bóg doszukał się winy w twoich sługach. Jesteśmy więc twoimi niewolnikami. Należymy do ciebie, panie, zarówno my, jak i ten, u którego znalazł się kielich. ¹⁷On odrzekł: „W żadnym wypadku nie mógłbym tak postąpić! Tylko ten, u którego znaleziono kielich, będzie moim niewolnikiem. Wy natomiast idźcie w pokoju do waszego ojca.

¹⁸Wtedy podszedł do niego Juda i rzekł: „Pozwól, panie, aby twój sługa mógł przemówić do ciebie. Ty jesteś jak faraon, niech więc nie wybucha twój gniew na twojego sługę. ¹⁹Mój pan pytał swoich sług: «Czy macie ojca lub brata?» ²⁰A my odpowiedzieliśmy mojemu panu: Mamy starego ojca i najmłodszego brata, który urodził się, jak ojciec był stary. Ten najmłodszy miał brata, który umarł, a obydwu urodziła ta sama matka. Ojciec go kocha, ponieważ tylko on mu został. ²¹Powiedziałeś wtedy swoim sługom: «Sprowadźcie go do mnie, bym mógł go zobaczyć». ²²Na co my odpowiedzieliśmy mojemu panu: «Chłopiec ten nie może opuścić swojego ojca. Gdyby go opuścił, ojciec by umarł». ²³Ty jednak odparłeś swoim sługom: «Jeśli wasz najmłodszy brat nie przyjdzie, nie pokazujcie mi się więcej na oczy». ²⁴Gdy więc wróciliśmy do twojego sługi, naszego ojca, przekazaliśmy mu słowa naszego pana. ²⁵Ojciec nasz odrzekł: «Idźcie z powrotem i kupcie dla nas trochę żywności». ²⁶Lecz my powiedzieliśmy: «Nie możemy pójść, jeśli nie będzie z nami naszego najmłodszego brata. Nie możemy się pokazać temu człowiekowi, jeśli nie będzie z nami naszego najmłodszego brata». ²⁷Wtedy nasz ojciec, twój sługa, powiedział: «Wiecie, że moja żona urodziła mi dwóch synów. ²⁸Pierwszy wyszedł ode mnie i sądzę, że został rozszarpany, bo więcej go nie widziałem. ²⁹Jeśli zabierzecie mi także tego, a spotka go jakieś nieszczęście, wyślecie mnie, starego i zbolałego, do krainy umarłych».³⁰Teraz więc, gdybym przyszedł do twojego sługi, mojego ojca, bez tego chłopca, z którym jest bardzo związany, ³¹umarłby, widząc, że go nie ma. Twoi słudzy przyczyniliby się do tego, że twój sługa, nasz ojciec, zstąpiłby w smutku do krainy umarłych. ³²Ja, twój sługa, zapewniłem mojego ojca: Mój ojcze, jeśli go nie przyprowadzę do ciebie, będę na całe życie winny wobec ciebie. ³³Teraz więc proszę, niech twój sługa zostanie niewolnikiem zamiast tego chłopca, a on niech wraca z braćmi. ³⁴Nie mogę wrócić do ojca bez tego chłopca. Nie mógłbym patrzeć na nieszczęście, które spotkałoby mojego ojca.

Rdz 45

45¹Józef nie mógł już dłużej zapanować nad sobą przed tymi, którzy go otaczali, dlatego krzyknął: „Zostawcie mnie samego!. Gdy oprócz jego braci nie było nikogo, Józef dał się im poznać. ²Wybuchnął tak głośnym płaczem, że usłyszeli to Egipcjanie i dworzanie faraona. ³Wtedy Józef rzekł do swoich braci: „Ja jestem Józef! Czy żyje jeszcze mój ojciec?. Lecz jego bracia nie byli w stanie mu odpowiedzieć, gdyż bardzo się go bali. ⁴Józef rzekł więc do nich: „Zbliżcie się do mnie!. A gdy się zbliżyli, powiedział: „Ja jestem wasz brat, Józef, którego sprzedaliście do Egiptu. ⁵Teraz jednak nie martwcie się i nie wyrzucajcie sobie, że sprzedaliście mnie tutaj. Bóg bowiem posłał mnie przed wami, by ocalić wam życie. ⁶Już dwa lata w tym kraju trwa głód, a pozostało jeszcze pięć lat, w których nie będzie orki i żniwa. ⁷Bóg posłał mnie przed wami, aby zachować wam resztę w kraju i pozwolić wam przeżyć dzięki wielkiemu ocaleniu. ⁸To nie wy wysłaliście mnie tutaj, lecz Bóg. On też ustanowił mnie jakby ojcem dla faraona i panem całego jego domu oraz zarządcą w całym Egipcie.

⁹Idźcie więc szybko do mojego ojca i powiedzcie mu: Tak mówi twój syn Józef: Bóg uczynił mnie panem całego Egiptu. Przybądź do mnie bez zwłoki! ¹⁰Zamieszkaj w ziemi Goszen i bądź blisko mnie: ty, twoi synowie, wnuki, twoje stada i bydło oraz cały dobytek. ¹¹Będę cię tam żywił, gdyż głód będzie trwał jeszcze pięć lat. W ten sposób nie poniesiesz straty ani ty, ani twój dom, ani dobytek. ¹²Widzicie przecież na własne oczy i widzi wasz brat Beniamin, że to ja rozmawiam z wami. ¹³Opowiedzcie mojemu ojcu o całej chwale, do której doszedłem w Egipcie, i o wszystkim, co widzieliście. Pospieszcie się i sprowadźcie tutaj mojego ojca.

¹⁴Po tych słowach rzucił się z płaczem na szyję swojemu bratu Beniaminowi. Beniamin objął go i także płakał. ¹⁵Józef, płacząc, całował wszystkich swoich braci. A potem jego bracia z nim rozmawiali.

¹⁶Gdy w domu faraona rozeszła się wieść, że przybyli bracia Józefa, faraon i jego słudzy cieszyli się z tego. ¹⁷Faraon rzekł do Józefa: „Powiedz swoim braciom, niech zrobią w ten sposób: Objuczcie wasze zwierzęta i udajcie się z powrotem do Kanaanu. ¹⁸Następnie z waszym ojcem i waszymi rodzinami wracajcie do mnie. Dam wam w Egipcie żyzną ziemię. Będziecie się żywić tym, co najlepsze w tym kraju. ¹⁹Rozkaż im: Uczyńcie tak: weźcie z Egiptu wozy dla waszych dzieci i waszych żon. Zabierzcie także waszego ojca i przyjeżdżajcie. ²⁰Nie żałujcie waszych rzeczy, gdyż otrzymacie to, co najlepsze w Egipcie.

²¹Synowie Izraela zrobili tak, jak im powiedziano. Józef, zgodnie z rozkazem faraona, dał im wozy i zapasy na drogę. ²²Każdemu z nich dał odświętne ubranie, a Beniaminowi dał trzysta sztuk srebra i pięć odświętnych ubrań. ²³Swojemu ojcu posłał dziesięć osłów objuczonych najlepszymi płodami Egiptu i dziesięć oślic niosących zboże, chleb i żywność, aby miał zabezpieczenie na drogę. ²⁴Potem pożegnał się z braćmi, a gdy odchodzili, dodał: „Nie kłóćcie się w drodze!. ²⁵Oni opuścili Egipt i przybyli do ziemi Kanaan, do swojego ojca Jakuba. ²⁶Gdy mu powiedzieli: „Józef jeszcze żyje! Włada całym Egiptem”, osłupiał ze zdumienia i nie dowierzał im. ²⁷Wtedy przekazali mu wszystko, co Józef powiedział. A gdy ujrzał wozy, przysłane przez Józefa, aby go zabrać, wstąpiło w niego życie. ²⁸Wtedy Izrael rzekł: „Niewiarygodne! Mój syn Józef jeszcze żyje! Chcę pójść i zobaczyć go, zanim umrę!.

Rdz 46

46¹Izrael wyruszył w drogę z całym swoim dobytkiem. Gdy przybył do Beer-Szeby, złożył ofiarę Bogu swojego ojca Izaaka.²Wtedy Bóg przemówił do niego w nocnym widzeniu: „Jakubie, Jakubie!. On odpowiedział: „Jestem. ³I Bóg mówił: „Ja jestem Bogiem, Bogiem twojego ojca. Nie bój się iść do Egiptu, gdyż sprawię, że staniesz się tam wielkim narodem. ⁴Ja pójdę z tobą do Egiptu i Ja cię stamtąd wyprowadzę, a Józef zamknie ci oczy. ⁵Jakub wyruszył więc z Beer-Szeby w dalszą drogę. Synowie Izraela pojechali razem ze swoim ojcem Jakubem, swoimi dziećmi i żonami na wozach, które przysłał faraon. ⁶Zabrali swoje trzody i dobytek, który zdobyli w Kanaanie. Jakub i jego potomstwo przybyli do Egiptu. ⁷Wziął on ze sobą do Egiptu całą rodzinę: synów i wnuki, córki i wnuczki.

⁸A oto imiona synów Izraela, którzy przybyli do Egiptu: pierworodny syn Jakuba Ruben. ⁹Synowie Rubena: Henoch, Pallu, Chesron i Karmi. ¹⁰Synowie Symeona: Jemuel, Jamin, Ohad, Jakin, Sochar i Szaul, syn Kananejki. ¹¹Synowie Lewiego: Gerszon, Kehat i Merari. ¹²Synowie Judy: Er, Onan, Szela, Peres i Zerach. Er i Onan zmarli w Kanaanie. Synami Peresa byli: Chesron i Chamul. ¹³Synowie Issachara: Tola, Puwwa, Job i Szimron. ¹⁴Synowie Zabulona: Sered, Elon i Jachleel. ¹⁵To są potomkowie tych synów Jakuba, których – jak i córkę Dinę – urodziła mu Lea w Paddan-Aram. Wszystkich razem, synów i córek, było trzydzieści troje. ¹⁶Synowie Gada: Sifion, Chaggi, Szuni, Esbon, Eri, Arodi i Areli. ¹⁷Synowie Asera: Jemna, Jeszwa, Jeszwi, Beria i siostra ich Serach. Synowie Berii: Cheber i Malkiel. ¹⁸To są potomkowie synów Zilpy, których ona urodziła Jakubowi – razem szesnaście osób. Laban dał ją swojej córce Lei. ¹⁹Synami Racheli, żony Jakuba, byli: Józef i Beniamin. ²⁰W Egipcie Asenat, córka Poti-Fery, kapłana z On, urodziła Józefowi Manassesa i Efraima. ²¹Synami Beniamina byli: Bela, Beker, Aszbel, Gera, Naaman, Echi, Rosz, Muppim, Chuppim i Ard. ²²To są potomkowie synów Racheli, którzy urodzili się w domu Jakuba – razem czternaście osób.

²³Synem Dana był Chuszim. ²⁴Synami Neftalego byli: Jachseel, Guni, Jeser i Szillem. ²⁵To są potomkowie synów Bilhy, których ona urodziła Jakubowi – razem siedem osób. Laban dał ją swojej córce Racheli.

²⁶Wszystkich, którzy przyszli z Jakubem do Egiptu, a którzy pochodzili od niego, było – oprócz żon synów Jakuba – sześćdziesiąt sześć osób. ²⁷Józef natomiast miał dwóch synów, którzy urodzili się w Egipcie. Cała rodzina Jakuba przybyła do Egiptu w liczbie siedemdziesięciu osób.

²⁸Jakub wysłał przed sobą Judę do Józefa, aby mógł on wyprzedzić go przed przyjściem do Goszen. Gdy przybyli do ziemi Goszen, ²⁹Józef kazał zaprząc swój rydwan i wyjechał na spotkanie swojego ojca Izraela do Goszen. Gdy go zobaczył, rzucił mu się na szyję i długo płakał w jego objęciach. ³⁰Izrael powiedział wtedy do Józefa: „Teraz, gdy ujrzałem cię żywym, mogę już umrzeć.

³¹Józef powiedział do swoich braci i do rodziny swojego ojca: „Pójdę powiadomić faraona o wszystkim i powiem mu: Przybyli do mnie moi bracia i rodzina mojego ojca. ³²Są pasterzami owiec. Jako hodowcy stad, sprowadzili swoje owce, bydło i cały swój dobytek. ³³Gdy faraon wezwie was do siebie i zapyta, jakie jest wasze zajęcie, ³⁴odpowiecie: Twoi słudzy od dzieciństwa aż do dziś są hodowcami stad, podobnie jak nasi przodkowie. W ten sposób będziecie mogli się osiedlić w ziemi Goszen, gdyż Egipcjanie brzydzą się każdym pasterzem owiec.

Rdz 47

47¹Józef przyszedł więc do faraona i powiedział: „Mój ojciec i bracia wraz ze swymi owcami, bydłem i całym dobytkiem przybyli z Kanaanu i znajdują się w ziemi Goszen.²Potem wybrał pięciu spośród swoich braci i przedstawił ich faraonowi. ³Faraon zapytał ich: „Czym się zajmujecie?. Odpowiedzieli mu: „Twoi słudzy są hodowcami stad, podobnie jak nasi przodkowie. ⁴I dodali: „Przybyliśmy, aby zamieszkać w tym kraju, ponieważ w Kanaanie panuje ciężki głód i brakuje pastwisk dla owiec, które mają twoi słudzy. Niech więc będzie wolno twoim sługom osiedlić się w ziemi Goszen. ⁵Faraon odpowiedział Józefowi: „Twój ojciec i twoi bracia przyszli do ciebie! ⁶Ziemia egipska rozpościera się przed tobą. Niech twój ojciec i bracia osiedlą się w najżyźniejszej ziemi, niech zamieszkają w ziemi Goszen. A jeśli wiesz, że są wśród nich dzielni ludzie, ustanów ich zarządcami moich stad.

⁷Józef przyprowadził do faraona swojego ojca Jakuba i go przedstawił. Wtedy Jakub życzył faraonowi pomyślności. ⁸Faraon natomiast zwrócił się do Jakuba z pytaniem: „Ile masz lat?. ⁹Jakub odrzekł faraonowi: „Pielgrzymuję już sto trzydzieści lat. Niezbyt długie i mało pomyślne były lata mojego życia. Nie osiągnąłem wieku moich przodków podczas ich pielgrzymowania. ¹⁰Gdy Jakub złożył faraonowi życzenie pomyślności, wyszedł od niego.

¹¹Józef osiedlił swojego ojca i braci i zgodnie z poleceniem faraona dał im posiadłość w najżyźniejszej części ziemi egipskiej, w ziemi Ramzes. ¹²Zaopatrywał w żywność swojego ojca i braci, i całą rodzinę ojca, odpowiednio do liczby dzieci.

¹³W całym kraju nie było żywności, gdyż panował bardzo ciężki głód. Ziemia egipska i kananejska były wyjałowione z powodu głodu. ¹⁴Józef, w zamian za zboże, które od niego kupowano, zgromadził wszystkie pieniądze znajdujące się w Egipcie i Kanaanie. ¹⁵A gdy w Egipcie i Kanaanie zabrakło pieniędzy, wszyscy Egipcjanie przychodzili do Józefa i mówili: „Daj nam chleba! Czyż mielibyśmy umrzeć na twoich oczach, dlatego że nie mamy pieniędzy?. ¹⁶Wtedy Józef odpowiadał: „Jeśli nie macie pieniędzy, dajcie wasze stada, a ja w zamian dam wam chleb. ¹⁷Przyprowadzali więc do Józefa swoje stada, a on dawał im chleb za konie, za stada owiec i bydła i za osły. W tym roku zaopatrywał ich w żywność, w zamian za wszystkie ich stada. ¹⁸Gdy ten rok upłynął, przyszli do niego w drugim roku i rzekli mu: „Panie, nie będziemy ukrywać przed tobą, że już skończyły się nam pieniądze, a stada bydła należą do ciebie. Nie pozostało więc nic, co moglibyśmy ci dać, chyba że nas samych i nasze pola. ¹⁹Dlaczego mielibyśmy umrzeć na twoich oczach, zarówno my, jak i nasza ziemia? Weź jako zapłatę za żywność nas i nasze pola, a będziemy twoimi niewolnikami wraz z naszą ziemią. Daj ziarna na zasiew, abyśmy przeżyli i nie umarli, a pola nie opustoszały. ²⁰Józef wykupił więc dla faraona całą ziemię egipską, bo Egipcjanie sprzedawali swoje pola, gdyż głód doskwierał im coraz bardziej. Ziemia stała się własnością faraona. ²¹Ludność natomiast – od jednego krańca Egiptu do drugiego – Józef przeniósł do miast. ²²Nie wykupił tylko pól kapłanów, ze względu na prawa nadane im przez faraona. Mieli oni otrzymywać żywność na podstawie udzielonych im przywilejów. Dlatego nie sprzedali swoich pól.

²³Potem Józef rzekł do ludu: „Oto dziś nabyłem dla faraona was i wasze pola. Weźcie więc ziarno i obsiewajcie pola! ²⁴Gdy nadejdą żniwa, piątą część zbiorów oddacie faraonowi, a cztery części będą dla was, abyście mieli ziarno na zasiew i na wyżywienie was, waszych domowników i waszych dzieci. ²⁵Oni odrzekli: „Uratowałeś nam życie! Obyś darzył nas życzliwością, a będziemy niewolnikami faraona. ²⁶Rozporządzenie wydane przez Józefa w sprawie roli egipskiej obowiązuje do dziś: piątą część plonów należy oddać faraonowi. Wyjątek stanowią pola kapłanów.

²⁷Izraels osiadł w Egipcie, w ziemi Goszen. Wzięli ją sobie na własność, a ponieważ byli płodni, bardzo się rozmnożyli.

²⁸Jakub żył w Egipcie siedemnaście lat. Osiągnął więc sto czterdzieści siedem lat życia. ²⁹Gdy zbliżał się kres życia Izraela, przywołał swojego syna Józefa i rzekł mu: „Jeśli jesteś dla mnie życzliwy, włóż mi swoją rękę między nogi jako znak, że wyświadczysz mi tę łaskę: Nie chowaj mnie w Egipcie. ³⁰Gdy spocznę z moimi przodkami, weź mnie z Egiptu i pochowaj mnie w ich grobie. Józef odrzekł: „Uczynię, jak sobie życzysz. ³¹A Jakub mówił dalej: „Przysięgnij mi!. I gdy Józef mu przysiągł, Izrael pokłonił się, leżąc na łóżku.

Rdz 48

48¹Po tych wydarzeniach powiedziano Józefowi: „Twój ojciec zachorował. Wybrał się więc do niego razem ze swoimi synami, Manassesem i Efraimem, ²i kazał mu przekazać: „Przyszedł do ciebie twój syn Józef. Wtedy Izrael z trudem usiadł na łóżku ³i rzekł do Józefa: „Bóg Wszechmocny ukazał mi się w Luz w Kanaanie i mi pobłogosławił.⁴Rzekł do mnie: «Uczynię cię płodnym i rozmnożę cię. Sprawię, że staniesz się wielkim narodem i po tobie dam tę ziemię w wieczne posiadanie twojemu potomstwu». ⁵Dlatego dwaj twoi synowie, którzy ci się urodzili w Egipcie, przed moim przybyciem do ciebie do Egiptu, należą do mnie. Efraim i Manasses będą dla mnie jak Ruben i Symeon. ⁶Potomstwo natomiast, które będziesz miał po tych dwóch synach, będzie należeć do ciebie. Ono będzie miało udział w dziedzictwie swoich dwóch braci. ⁷Gdy wracałem z Paddan-Aram, w czasie drogi umarła mi Rachela. Stało się to w Kanaanie, w niewielkiej odległości od Efrata. Tam ją pochowałem, przy drodze do Efrata, czyli Betlejem.

⁸Gdy Izrael zobaczył synów Józefa, zapytał: „Kto to jest?. ⁹Józef odrzekł swojemu ojcu: „To są moi synowie, których Bóg dał mi tutaj. Wtedy Jakub powiedział: „Przyprowadź ich do mnie, abym im pobłogosławił. ¹⁰A oczy Jakuba były tak słabe ze starości, że nie mógł już widzieć. Józef więc przyprowadził ich do niego, a on ich ucałował i uścisnął. ¹¹Izrael powiedział do Józefa: „Nie przypuszczałem, że będę jeszcze oglądał twoją twarz, a Bóg sprawił, że mogę nawet zobaczyć twoje potomstwo. ¹²Wtedy Józef odsunął ich od jego kolan i ukłonił się aż do ziemi. ¹³Potem postawił Efraima po swojej prawej stronie, czyli po lewej stronie Izraela, a Manassesa po swojej lewej stronie, czyli po prawej stronie Izraela, i przybliżył ich do niego. ¹⁴Izrael wyciągnął prawą rękę i położył na głowie Efraima, choć on był młodszy, a lewą rękę położył na głowie Manassesa. Skrzyżował on ręce, choć pierworodnym był Manasses. ¹⁵Następnie błogosławił Józefowi, mówiąc:

„Bóg, z którym żyli w zażyłości moi przodkowie, Abraham i Izaak,

Bóg, który był moim pasterzem od początku aż do dziś,

¹⁶aniołs, który mnie wybawiał od wszelkiego zła,

niech błogosławi tym chłopcom.

Niech nazywają ich moim imieniem

i imieniem moich przodków, Abrahama i Izaaka.

Niech się rozmnożą po całej ziemi.

¹⁷Gdy Józef spostrzegł, że jego ojciec położył prawą rękę na głowie Efraima, wydało mu się to niewłaściwe. Wziął więc rękę ojca, aby przenieść ją z głowy Efraima na głowę Manassesa. ¹⁸Powiedział też do ojca: „Mój ojcze, nie tak. Przecież ten jest starszy. Połóż więc swoją prawą rękę na jego głowie. ¹⁹Ale jego ojciec nie zgodził się i rzekł: „Wiem, mój synu, wiem. Od niego też będzie wywodził się liczny lud. Jednak jego młodszy brat będzie liczniejszy od niego, a jego potomstwo stanie się mnóstwem narodów. ²⁰Tego dnia im błogosławił, mówiąc: „Izraelici, udzielając błogosławieństwa, będą mówili: «Niech Bóg ci szczęści, tak jak Efraimowi i Manassesowi!». Tak wyróżnił Efraima przed Manassesem. ²¹Potem Izrael rzekł do Józefa: „Ja umieram, ale Bóg będzie z wami i zaprowadzi was do kraju waszych przodków. ²²Daję ci o jedną wyżynę więcej niż twoim braciom. Odebrałem ją Amorytom moim mieczem i łukiem.

Rdz 49

49¹Potem Jakub przywołał swoich synów i rzekł: „Zbierzcie się, abym mógł wam oznajmić, co was spotka w przyszłości. ²Zgromadźcie się i słuchajcie, synowie Jakuba, słuchajcie waszego ojca Izraela!

³Rubenie, ty jesteś moim pierworodnym,

ty jesteś moją siłą

i pierwocinami mojej męskiej mocy.

⁴Nie wynoś się jak kipiące wody!

Ponieważ wszedłeś do łoża swojego ojca,

przez to zbezcześciłeś moje posłanie.

⁵Symeon i Lewi to bracia,

których miecze są narzędziem gwałtu.

⁶Nie dołączę się do ich zmowy,

z ich knowaniem nie zwiążę mojej sławy,

bo w swoim gniewie mordowali ludzi

i w swojej samowoli kaleczyli bydło.

⁷Przeklęty ich gniew, gdyż był srogi,

i ich występek, gdyż był okrutny.

Dlatego rozdzielę ich w Jakubie

i rozproszę w Izraelu.

⁸Judo, sławić cię będą twoi bracia,

twoja ręka na karku twych wrogów,

będą ci się kłaniać synowie twego ojca.

⁹Judo, młody lwie,

na zdobyczy wzrośniesz, mój synu.

Położył się i jak lew się czai,

jak lwica – któż każe mu powstać?

¹⁰Nie będzie od Judy odjęte berło,

ani znaki wodza od nóg jego,